Balıkesirspor

Balıkesirspor

Tam ad	Balıkesirspor Kulübü
Takma ad	Balkes, Balkesler
Kısa ad	BAL
Renkler	Kırmızı-beyaz
Kuruluş	6 Haziran 1966 (59 yıl, 207 gün önce.)
Stadyum	Balıkesir Atatürk Stadyumu (Kapasite: 13.732)
Başkan	Volkan Altınöz
Teknik direktör	Cem Kavçak
Lig	3. Lig
2024-25	3. Lig/2. Grup, 2.
Resmî site	balikesirspor.com.tr
İç saha forması Dış saha forması Üçüncü forma
Şu anki sezon

Balıkesirspor ya da sponsorluk anlaşması gereğince NEV Sağlık Grubu Balıkesirspor, 6 Haziran 1966 tarihinde Balıkesir'de kurulmuş spor kulübü. Renkleri kırmızı-beyazdır. Maçlarını Balıkesir Atatürk Stadyumu'nda oynayan futbol takımı, 3. Lig'de mücadele etmektedir.

Tarihçe

Kuruluş ve ilk yıllar

İdmanyurdu kadrosunun, 1920'li yıllarda çekilmiş bir fotoğrafı.

 

İdmangücü futbolcularının bir kısmının, 1920'li yıllarda çekilmiş bir fotoğrafı.

Balıkesir'de ilk spor faaliyetleri, 1918 yılında Çalışma Derneği'nin kurulması ile başlamıştır. 1920 yılında Çalışma Derneği bünyesinde İdmanyurdu kulübü kurulmuş, arkasından İdmanbirliği ve 1925 yılında ileride adı İdmangücü olarak değişecek olan Sanatkaran kulüpleri kurulmuştur. Daha sonrasında bu üç kulüp, Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı'na katılmıştır.

1938 yılında, İdmanbirliği, İdmangücü ve İdmanyurdu birleşerek Tekspor kulübünü kurmuştur. Yeni kulüp, bir süre sonra dörde bölünmüştür.

Balıkesirspor logosunun öncülü olan Karesi PD SK logosu.

1965 yılında, her ilden bir takımın profesyonel liglerde mücadele etmesi kararı verilmiş ve Balıkesir Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüğü'ne de bir yazı gönderilmiş ve daha sonrasında, dönemin Balıkesir Milletvekili Fenni İslimyeli aracılığıyla Bandırma'da Balıkesir Bandırmaspor adıyla bir takım kurulmuş ve 1965-66 sezonunda, o zamanki adıyla 2. Lig'e katılmıştır.

Bir yıl sonra, Balıkesir'de "Balıkesirspor"un kurulmasına karar verilmiş ve Futbol Federasyonu'na başvurulmuştur. Fakat federasyon, aynı ilde iki takım olamayacağına karar vererek başvuruyu reddetmiştir. 1965-1966 yıllarında dönemin Balıkesir Belediye Başkanı Hüseyin Baştuz başkanlığında birçok toplantı yapılmış ve Ankara'ya bir heyet gönderilmesi kararlaştırılmıştır.

6 Haziran 1966 tarihinde Balıkesirspor, kırmızı-beyaz renklerle kurulmuş ve ilk başkanı, aynı zamanda belediye başkanı da olan Hüseyin Baştuz olmuştur. Federasyon ile yapılan uzun görüşmeler sonucunda, takımın profesyonel liglere alınması kararı verilmiştir. Bu karar verildikten sonra, şehirde para toplama kampanyası düzenlenmiş ve dönemin parasıyla 1 milyon TL'nin üzerinde para toplanmıştır. Bunun sonucunda Balıkesirspor, özellikle İstanbul takımlarından birçok futbolcu transfer ederek kadrosunu kurmuş, takımın başına da Şükrü Ersoy'u getirmiştir. 13 Ağustos 1967 tarihinde Balıkesirspor ile Beşiktaş, Balıkesir'de bir hazırlık maçı yapmış ve 1-1 berabere kalmışlardır.

Balıkesirspor, 1967-68 sezonunda ilk sezonunu yaşamış, 20 Ağustos 1967 tarihinde oynanan ilk resmî maçında da Malatyaspor'u deplasmanda 3-1 yenmiştir. Balıkesirspor'un tarihindeki resmî maçlarda atılan ilk golünü ise, bu maçta Kadir Gürsoy kaydetmiştir. Kırmızı-beyazlılar, üst sıralarda mücadele ettiği sezonu 3. sırada bitirmiştir. Balıkesirsporlu futbolcu Nevzat Kırceylan da sezonu 17 golle tamamlayarak 2. Lig Beyaz Grup Gol Kralı unvanını elde etmiştir.

Takım, ertesi sezona Abdullah Matay teknik direktörlüğünde başlamış ve 1968-69 sezonunu 36 puanla 8. sırada tamamlamıştır. 1969-70 sezonunda Balıkesirspor, ligde 49 puan toplayarak lider Boluspor ile aynı puana sahip olmuş, averaj farkıyla ligi 2. bitirmiştir. Bu sezonda, son hafta Tarsus İdman Yurdu ile oynayan Boluspor'un bu maçta şike yaptığı iddia edilmiş ve Mersin Bölge Müdürü Edip Burhan da iddiaları doğrulamıştır.

1970-71 sezonuna "Baba Recep" lakaplı Recep Adanır'ın teknik direktörlüğünde başlayan Balıkesirspor, sezonu Giresunspor'un ardından 2. sırada tamamlamıştır. Ertesi sezona teknik direktör değişikliğiyle başlayan takım, sezon sürerken Arif Dökel'in ayrılmasıyla beraber Necdet Oran yönetimine girmiştir. Bu sezonu 30 puanla tamamlayan Balıkesirspor, Beyaz Grup'ta 8. sırayı almıştır. Kırmızı-beyazlılar, 1972-73 sezonuna daha önce de bu takımda teknik direktörlük yapmış olan Suat Mamat ile başlamıştır. Bu sezonda takım, iç sahada hiç kaybetmemesine rağmen deplasmanda da hiç galibiyet alamamış ve grubunu 5. sırada tamamlamıştır. Sonraki sezonda Balıkesirspor, Tamer Güney yönetiminde ligi, küme düşecek olan son 2 takıma yakın bir pozisyonda, 12. sırada bitirmiştir.

1. Lig'e çıkış

Balıkesirspor, 1974-75 sezonuna Rıdvan Kösemihal teknik direktörlüğünde başlamıştır. Kırmızı-beyazlılar, ligin bitimine bir hafta kala Konya İdman Yurdu'nu 3-0 yenerek şampiyonluğu garantilemiştir. Balıkesirsporlu futbolcu Özer Umdu, sezonu 2. Lig Beyaz Grup Gol Kralı olarak bitirmiştir. Sezon boyunca kendi sahasında hiç kaybetmeyen takım, Türkiye'nin en üst seviye futbol ligi olan 1. Futbol Ligi'ne yükselmiştir.

Balıkesirspor'un ilk logosu.

Kırmızı-beyazlılar, şimdiki adıyla Süper Lig olan Türkiye 1. Futbol Ligi'ndeki ilk sezonuna Candemir Berkman teknik direktörlüğünde başlamıştır. Takım, ligin ilk yarısında özellikle kendi sahasında aldığı sonuçlarla, ilk yarıyı 4. sırada tamamlamıştır. Teknik direktör Berkman, ilk yarı sonrasında hedeflerinin ilk 10 sıra içerisinde yer almak olduğunu açıklamıştır. Fakat Balıkesirspor, ikinci yarıda art arda aldığı kötü sonuçlardan sonra küme düşmeme mücadelesi vermeye başlamıştır. Ligde Galatasaray'ı mağlup eden, Beşiktaş, Fenerbahçe ve Trabzonspor ile berabere kalan takım, kendi sahasında da 15 maçta sadece 1 yenilgi almasına rağmen; içinde Beşiktaş'ın da olduğu küme düşme mücadelesini Ankaragücü ile birlikte kaybetmiştir.

2. Lig ve 3. Lig dönemleri

1. Lig'den düştükten sonra Bal-Kes, teknik direktörlüğe Selahattin Torkal'ı getirmiştir. Bu sezonu 8. sırada tamamlayan takım, ertesi sezonu başarısız bir şekilde, küme düşme hattının sadece 1 sıra üzerinde bitirmiştir. 1978-79 ve 1979-80 sezonlarında da orta sıralarda yer alan Balıkesirspor, 1980-81 sezonunda da sondan üçüncü sırada yer almıştır. 1981-82 sezonunda, takımın başına üçüncü kez gelen Rıdvan Kösemihal yönetiminde kırmızı-beyazlılar, 2. Lig B grubunu 4. sırada bitirmiştir. 1982-83 sezonunda son haftaya kadar küme düşmeme mücadelesi veren takım, son hafta Altınordu'yu yenerek kümede kalmıştır. Balıkesirspor, 1983-84 sezonunu da küme düşme hattının yakınlarında bitirmiştir. Ertesi sezona 4-1'lik Göztepe galibiyetiyle başlayan kırmızı-beyazlılar, ilk 7 haftada namağlup bir şekilde ilk sırada yer almış, fakat daha sonrasında alınan kötü sonuçlarla 3. Lig'e düşmüştür.

1980'li ve 90'lı yıllar

Balıkesirspor, 1985-86 sezonu sonunda 3. Lig'e düşmüştür. 6 sezon boyunca 3. Lig'de mücadele ettikten sonra, 1991-92 sezonu sonunda 3. Lig 7. Grup şampiyonu olmuş ve 2. Lig'e yükselmiştir. 1995-96 sezonunda Yükselme Grubu'na kalmış, ekstra Play-Off maçlarında Kardemir Karabükspor'a 2-1 yenilerek 1. Lig'e (şimdiki Süper Lig) yükselme şansını kaybetmiştir.

Düşüş dönemi ve geri dönüş

2013-14 sezonundaki Süper Lig'e yükseliş kutlamaları.

Kulüp, 1996-97 sezonunda yeniden 3. Lig'e, 2000-01 sezonunda ise amatör lige düştü. Amatör ligde 5 sezon oynadıktan sonra 2005-06 sezonunda 3. Lig'e döndü. 2009-10 sezonunda 2. Lig'e terfi eden takım; 2011-12 sezonunda play-off oynamış, 2012-13 sezonunda da 2. Lig Beyaz Grup şampiyonu olarak yeniden 1. Lig'e yükselmiştir. 2013-14 sezonunu 2. olarak tamamlayarak 38 yıl aradan sonra Süper Lig'e dönmüş, böylece 9 sezonda 4 lig çıkma başarısı göstermiştir. 2014-15 sezonuna TSYD Ege Kupası'nı kazanarak başlayan Balıkesirspor, ligi son sırada tamamlayarak 1. Lig'e düşmüştür. 2015-16 sezonunda ligi 6. bitirerek play-off hakkı elde etmiş, yarı finalde elenmiştir. Süper Lig'den düştükten sonra ekonomik sıkıntılar yaşayan kulübe FIFA ve TFF tarafından transfer yasağı ve puan silme cezası gibi yaptırımlar uygulanmıştır. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi'nin toplu konut şirketi BALTOK bu dönemde kulübe sponsor olmuş, 2017-18 ve 2018-19 sezonlarında futbol takımı liglerde "Balıkesirspor Baltok" adıyla boy göstermiştir. 2017-18 U21 Ligi 1. Lig Grubu'nda şampiyon olan 21 yaş altı takımı, Süper Kupa finalinde Beşiktaş U21 ile karşılaşmıştır. 2019-20 sezonunda "Ekol Hastanesi Balıkesirspor", 2020-21 sezonunda "Aydeniz Et Balıkesirspor" adıyla ligi alt sıralarda bitiren takım, 2021-22 sezonunda ligin bitimine 7 hafta kala 2. Lig'e düşmüştür. 2022-23 sezonu itibarıyla TFF 2. Lig Kırmızı Grup'ta "Baynet İnşaat Balıkesirspor" ismiyle mücadele etti. Kulübün 2022 yılındaki olağan kongresinde Nedim Ömer başkan olarak seçilmiştir. 2022-23 sezonunda 2. Lig Kırmızı Grupta yer alan Balıkesirspor, sezonu 17. sırada tamamladı ve 3. Lig'e düştü.

21 Ekim 2025 tarihinde yapılan genel kurulda Volkan Altınöz kulübün yeni başkanı oldu.

Mevcut kadrosu

16 Kasım 2025 itibarıyla

Not: Uyruk bilgisi futbolcuların FIFA uygunluk kurallarınca oynayabileceği millî takımı gösterir. FIFA kuralları haricinde başkaca uyruğa da sahip olabilirler.

№	Mevki	Uyruk	Futbolcu
3	DF	TUR	Ahmet Gülay
5	OS	TUR	Serhat Velioğlu
6	DF	TUR	Harun Toprak
7	FV	TUR	Emir Dede
8	OS	TUR	Talha Doğuş
9	FV	TUR	Artun Akçakın
10	OS	TUR	Sedat Kurnaz
11	FV	TUR	Sinan Gayla
17	OS	TUR	Bora Yılmaz
18	FV	TUR	Oğuzcan Kesgin
19	OS	TUR	Kaan Bozkurt
20	OS	TUR	Yekta Sönmez
21	FV	TUR	Hasan Gündoğdu

№	Mevki	Uyruk	Futbolcu
22	DF	TUR	Tayfun Kırca
26	KL	TUR	Yiğit Berber
27	DF	TUR	Ercan Yaşa
29	DF	TUR	Ahmet Necat Aydın
33	DF	TUR	Yiğit Epözdemir
41	DF	TUR	Mikdat Çil (Kocaelispor'dan kiralık)
44	DF	TUR	Kuban Altunbudak
66	DF	TUR	Mehmet Bağcı
70	FV	NED	Ali Topçu
77	KL	TUR	Furkan Yardım
78	OS	TUR	Yiğit Bayındır (Aliağa'dan kiralık)
83	OS	TUR	Efe Okutan

Başarılar

• 1. Lig (eski adıyla Türkiye 2. Futbol Ligi)
  • Şampiyon: 1 (1974-75)
  • İkinci: 1 (2013-14)
• 2. Lig
  • Şampiyon: 1 (2012-13)
• 3. Lig
  • Şampiyon: 2 (1991-1992, 2009-10)
• Amatör Lig
  • 3. Lig'e yükselme: 1 (2005-06)
• TSYD Ege Kupası:
  • Şampiyon: 1 (2014)

Lig mücadeleleri

• Süper Lig: 2 sezon

1975-1976, 2014-2015

• 1. Lig: 31 sezon

1967-1975, 1976-1986, 1992-1997, 2013-2014, 2015-2022

• 2. Lig: 4 sezon

2010-2013, 2022-2023

• 3. Lig: 16 sezon

1986-1992, 1997-2001, 2006-2010, 2023-

• Amatör Lig: 5 sezon

2001-2006

Oyuncu İstatistikleri

En Fazla Forma Giyen Oyuncular					En Fazla Gol Atan Oyuncular
No	Oyuncu	Maç	Sezon		No	Oyuncu	Gol	Maç	Sezon
1	Ali Öztürk	220	2007-2016		1	Ali Öztürk	50	220	2007-2016
2	Fuat Seyrekoğlu	150	1967-1974		2	Muhammed Reis	38	93	2011-2014
3	Bülent Cevahir	142	2014-2019		3	Halim Okta	38	68	1995-1998
4	Sancar Kirazlı	127	1990-1994		4	Coskun Yılmaz	29	42	2011-2013
5	Andrija Vukovic	126	2015-2022		5	Murat Bölükbaşı	25	86	1990-1993
6	Tomislav Glumac	126	2014-2020		6	Sinan Uzun	24	91	2008-2015
7	Mesut Dilsöz	116	1990-1994		7	Abdulkadır Özgen	23	62	2016-2021
8	Okan Alkan	115	2014-2020		8	Yılmaz İşler	23	81	1992-1995
9	Yunus İçüz	113	2006-2011		9	Mahmut Evren	22	78	1969-1973
10	Kamil Güvenal	106	1967-1971		10	Burak Çalık	21	87	2013-2018

Geçmiş yılların puan durumu

Sezon	Lig	Poz.	Maç	G	B	M	AG	YG	P	Kupa	En Golcü	Teknik Direktör
1997/98	3. Lig	3.	32	18	9	5	46	23	63	-	-	-
1998/99		13.	32	10	10	12	40	34	40	1. Tur	-	-
1999/00		2.	32	18	8	6	48	24	62	-	-	-
2000/01		14.	32	7	13	12	41	50	34	1. Tur	-	-
2001/06	Kulüp bu sezonlarda Amatör Ligde mücadele etti.
2006/07	3. Lig	8.	30	11	8	11	37	32	41	-	Özgür Polat (12)	Şirahman Berber / Okan Atay
2007/08		5.	32	13	14	5	41	29	53	-	Yusuf Yalçın (11)	Çetin Akın / Mehmet Demirtaş / Aslan Toklu / Ahmet Kılıç
2008/09		3.	32	14	5	13	44	46	47	-	Zülküf Ertem (9)	Ersin Çolpan / Özcan Kızıltan
2009/10		2.	38	23	8	7	70	29	77	1. Tur	Ali Öztürk (18)	Ergun Ortakcı
2010/11	2. Lig	9.	34	11	10	13	48	50	43	2. Tur	Sinan Uzun (10)	Selahaddin Dinçel / Mesut Dilsöz
2011/12		2.	32	20	8	4	73	32	68	-	Coskun Yılmaz (21)	Mesut Dilsöz
2012/13		1.	32	20	9	3	46	20	69	Son 32	Muhammed Reis / Coskun Yılmaz (8)	Mesut Dilsöz / İsmail Ertekin
2013/14	1. Lig	2.	36	22	7	7	56	33	73	Son 16	Muhammed Reis (20)	İsmail Ertekin
2014/15	Süper Lig	18.	34	6	9	19	48	69	27	2. Tur	Sercan Yıldırım (8)	İsmail Ertekin / Kemal Özdeş / Cihat Arslan
2015/16	1. Lig	6.	34	13	13	8	40	29	52	2. Tur	Genero Zeefuik (12)	Erkan Sözeri / Fikret Yılmaz / Reha Enginer
2016/17		9.	34	10	12	12	56	48	42	3. Tur	Christian Bekamenga (14)	Reha Enginer / Can Cangök
2017/18		8.	34	16	7	11	56	46	55	3. Tur	Abdülkadir Özgen (14)	Can Cangök / Giray Bulak
2018/19		15.	34	11	7	16	36	45	40	Son 16	Nizamettin Çalışkan / Steve Beleck (9)	Giray Bulak
2019/20		13.	34	9	11	14	36	48	38	3. Tur	Anıl Başaran / Antonio Mršić (7)	Ali Tandoğan / Ramazan Kurşunlu / Yusuf Şimşek / Umut Baysal
2020/21		13.	34	9	8	17	35	53	35	3. Tur	Antonio Mršić / Arb Manaj (6)	Mesut Dilsöz / Cihat Arslan
2021/22		19.	36	3	3	30	26	77	12	3. Tur	Anıl Taşdemir / Halil Çolak (5)	Yusuf Şimşek / İsmet Kamak / Giray Bulak
2022/23	2. Lig	17.	38	6	10	22	32	76	25	3.Tur	Sedat Dursun / İbrahim Çolak (5)	Muhammet Yılmaz / Uğur Balcıoğlu /Can Cangök
2023/24	3. Lig	8.	28	7	12	9	28	32	33	1.Tur	Bertuğ Bayar (4)	Recep Çetin/ Cem Cambaz
2024/25										2.Tur

Tesisler

Atatürk Stadyumu

Ana madde: Balıkesir Atatürk Stadyumu

Balıkesir Atatürk Stadyumu maraton tribünü.

Balıkesirspor, kurulduğu tarihten beri Atatürk Stadyumu'nu kullanmaktadır. Atatürk Stadyumu, 1950 yılında inşa edilmiş, 1973 ve 2010 yıllarında yenilenerek kapasitesi yükseltilmiştir. Ayrıca, Temmuz 2013'te stadyumda ışıklandırma çalışmalarına başlanmış ve Ocak 2014'te çalışmalar bitirilmiştir. Stadyumun kapasitesi 13.732 kişidir.

Ali Hikmet Paşa Tesisleri

Ana madde: Ali Hikmet Paşa Spor Tesisleri

Balıkesirspor, antrenmanlar için Ali Hikmet Paşa Spor Tesisleri'ni kullanmaktadır. 1978 yılında inşa edilen tesiste, 3 sentetik çim ve 1 çim saha 1 toprak saha bulunmaktadır.

Balıkesirspor Tesisleri

Balıkesirspor'un kulüp binası, Ali Hikmet Paşa Spor Tesisleri'nin yanında yer alan Balıkesirspor Tesisleri'nde bulunmaktadır.

Diğer tesisler

Balıkesirspor takımı, Ali Hikmet Paşa Spor Tesisleri uygun olmadığında, antrenmanlar için Kurtdereli Spor Salonu, İsmail Akçay Atletizm Pisti ve şehirdeki halı saha tesislerini kullanmaktadır.

Taraftarlar

Grup ve dernekler

2013-14 sezonunda Balıkesirspor tribünleri.

Balıkesirspor taraftarları, ilk olarak 1980'li yıllarda bir isim altında organize olmuştur. İlk olarak "Özbalkesler" taraftar grubu kurulmuş ve kısa bir süre aktif olmuştur. Özbalkesler grubunun faaliyetleri bitince, bir dönem taraftar grubu konusunda boşluk doğmuştur. Bu durum üzerine, "66 Gençlik" yapılanması kurulmuş ve faaliyetlerine başlamıştır. Daha sonrasında, bu grup da aktif etkinliği bırakmıştır. 66 Gençlik, etkinliği bıraktıktan sonra, uzun bir süre tribünlerde yapılanma bulunmamıştır. 2003 yılında, "10KolikleR" grubu kurulmuştur. 10Kolikler grubu, faaliyetlerine devam etmektedir. Ayrıca, 2014 yılında "1966 Balıkesirspor Taraftarlar Derneği" kurulmuştur.

Özbalkesler

Balıkesirspor taraftarının ilk yapılanması olan Özbalkesler grubu, 1984-85 sezonunda kurulmuştur. Özbalkesler, kurulduğu sezon Balıkesir'de oynanan Kayserispor maçında, kırmızı-beyaz kartonlar ile sırasıyla "Canımız, Kanımız, Bal Kes" yazılı bir mozaik hazırlayarak, Türkiye'deki ilk tribün koreografilerinden birini sergilemiştir. Ayrıca grup, Balıkesirspor için birçok marş bestelemiştir.

Özbalkesler grubu, adı nedeniyle bir kısım taraftar ve kulüp başkanı tarafından tepki görmüştür. Ayrıca grup, transferler konusunda dönemin yönetimiyle bir anlaşmazlık yaşamıştır. Balıkesirspor'un 3. Lig'e düşmesinin ardından, 1986 yılında Özbalkesler faaliyetini sonlandırmıştır. 66 Gençlik Özbalkesler grubunun faaliyetleri sonlanınca, bir dönem Balıkesirspor tribünlerinde yapılanma olmamıştır. Bu durum üzerine, 1989 yılında 66 Gençlik grubunun kurulması kararlaştırılmıştır. Grup, 1988-89 sezonu ikinci yarısında faaliyete başlamıştır. Balıkesir'den birçok deplasmana giden 66 Gençlik grubu, 1992-93 sezonunda Balıkesirspor taraftarlarının kurduğu derneğe katılmış, faaliyetlerine dernek bünyesinde devam etmiştir. 10KolikleR 66 Gençlik faaliyeti bıraktıktan sonra, uzun bir süre tribünde herhangi bir oluşum bulunmamıştır. 2003 yılında, Balıkesirspor amatör ligdeyken, 10KolikleR taraftar grubu kurulmuştur. Tribünlerde hâlen faaliyetlerine devam eden grubun üniversite, lise, il ve ilçe yapılanmaları vardır.

1966 Balıkesirspor Taraftarlar Derneği

Balıkesirspor taraftarları, 2013 yılında dernek yapılanması için çalışmalara başlamış ve 2014 yılında 1966 Balıkesirspor Taraftarlar Derneği'ni kurmuştur.

Rekabetler

Ana madde: Balıkesirspor-Bandırmaspor rekabeti

Balıkesirspor'un ezelî rakibi Bandırmaspor'dur. İki takımın taraftarları arasında gerginlik bulunmaktadır. Bandırmaspor dışında, aynı ligde mücadele ettiği takımlar ile de rekabetler yaşamıştır.

Dış bağlantılar

• Balıkesirspor resmî sitesi 11 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• TFF.org'da Balıkesirspor profili 9 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.