Anna Lindh

Anna Lindh
2002 yılında Lindh
Dışişleri Bakanı
Görev süresi 7 Ekim 1998 - 11 Eylül 2003
Yerine geldiği	Lena Hjelm-Wallén
Yerine gelen	Jan O. Karlsson (Vekil)
Çevre Bakanı
Görev süresi 7 Ekim 1994 - 7 Ekim 1998
Yerine geldiği	Olof Johansson
Yerine gelen	Kjell Larsson
Riksdag Üyesi
Görev süresi 20 Eylül 1998 - 11 Eylül 2003
Görev süresi 19 Eylül 1982 - 15 Eylül 1985
Kişisel bilgiler
Doğum	Ylva Anna Maria Lindh 19 Haziran 1957(1957-06-19) Stockholm, İsveç
Ölüm	11 Eylül 2003 (46 yaşında) Stockholm, İsveç
Ölüm nedeni	Suikast
Partisi	İsveç Sosyal Demokrat Partisi
Evlilik(ler)	Bo Holmberg (e. 1991)
Çocuk(lar)	2
Bitirdiği okul	Uppsala Üniversitesi

Ylva Anna Maria Lindh (19 Haziran 1957 - 11 Eylül 2003) İsveçli bir siyasetçi ve avukattı. İsveç Sosyal Demokrat Partisi üyesi olan Lindh, 1998 yılından ölümüne kadar Dışişleri Bakanı olarak görev yapmıştır. Ayrıca suikasta uğrayana kadar Södermanland Riksdag (parlamento üyesi) üyesiydi.

Lindh, 10 Eylül 2003 tarihinde, İsveç kronunun para birimi olarak euro ile değiştirilmesine ilişkin referandumdan dört gün önce, Stockholm'ün merkezindeki NK mağazasında Mijailo Mijailović tarafından bıçaklandı; ertesi sabah Karolinska Üniversite Hastanesi'nde öldü. Lindh, Sosyal Demokrat Parti lideri Göran Persson'un yerine geçmesi muhtemel bir aday olarak görülüyordu.

En büyük bağlılığı uluslararası işbirliği ve dayanışmanın yanı sıra çevre konularına yönelikti. Kariyeri boyunca bu konular üzerinde çalışmış, 1994-1998 yılları arasında Çevre Bakanı ve hayatının son beş yılında da Dışişleri Bakanı olarak görev yapmıştır.

Erken yaşam ve eğitim

Ylva Anna Maria Lindh, sanatçı Staffan (1931-2017) ve öğretmen Nancy Lindh'in (1932-2005) çocuğu olarak Stockholm'ün güneydoğusundaki Enskede-Årsta'da dünyaya geldi. Enköping'de büyüdü. 12 yaşındayken İsveç Sosyal Demokrat Gençlik Birliği'nin yerel bir şubesine katıldıktan sonra siyasetle ilgilenmeye başladı ve 13 yaşındayken bölge başkanı oldu. Vietnam Savaşı'na karşı İsveç hareketinde yer aldı.

Lindh, Uppsala Üniversitesi'nde okudu ve 1982 yılında Hukuk Adayı (jur. kand.) olarak mezun oldu. Aynı yıl Södermanland için Riksdag Üyesi (Milletvekili) olarak seçildi. 1984 yılında İsveç Sosyal Demokrat Gençlik Birliği'nin ilk kadın başkanı oldu. Başkan olarak geçirdiği altı yıl, uluslararası ilişkilere (Nikaragua, Vietnam, Güney Afrika ve Filistin dahil) ve Soğuk Savaş'a damgasını vuran silahlanma yarışına karşı verdiği mücadeleyle öne çıktı.

Siyasi kariyer

Lindh 1982'den 1985'e kadar ve 1998'den 2003'teki ölümüne kadar Riksdag'da görev yapmıştır. 1991-1994 yılları arasında Kültür ve Çevre Komiseri ve Stockholm Belediye Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. 1994 yılında, o yıl yapılan seçimlerde İsveç Sosyal Demokrat Partisi'nin zafer kazanmasının ardından İsveç başbakanı Ingvar Carlsson onu Çevre Bakanı olarak kabinesine atadı. Lindh'in bıraktığı miraslardan biri, tehlikeli maddelere ilişkin Avrupa Birliği mevzuatına yönelik öncü çalışmalarıdır. Lindh ayrıca asit yağmurlarına karşı ortak bir AB stratejisi oluşturulması çağrısında bulunmuştur.

1998 seçimlerinden sonra Başbakan Göran Persson Lindh'i Lena Hjelm-Wallén'in yerine yeni hükümette Dışişleri Bakanı olarak atadı. İsveç Sosyal Demokrat Gençlik Birliği'nin başkanı olarak dünya çapında etkili dostlar edinen Lindh, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği aracılığıyla uluslararası işbirliğini hararetle destekledi.

Lindh'in kariyerinin zirve noktası 2001 yılı başlarında İsveç'in Avrupa Birliği dönem başkanlığı sırasında gerçekleşti. Lindh, Avrupa Birliği'nin resmi dış politika pozisyonunu temsil etmekten sorumlu olan Avrupa Birliği Konseyi'nin başkanlığını yaptı. Kosova-Makedonya krizi sırasında Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Politikası Sözcüsü Javier Solana ile birlikte Kuzey Makedonya'ya giderek ülkede bir iç savaşı önleyen bir anlaşmayı müzakere etti.

Lindh'in kariyerindeki bir diğer tartışma konusu da Ahmed Agiza ve Muhammed el-Zery'in Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen bir operasyonla İsveç'ten Mısır'a şiddet kullanılarak geri gönderilmesiydi. Gazeteci ve Lindh'in arkadaşı Eva Franchell tarafından 2009 yılında yayınlanan bir kitaba göre Göran Persson, İsveç'in Amerikalıların Ahmed Agiza ve Muhammed el-Zery'i İsveç topraklarında teslim almasına izin vermemesi halinde ABD yönetiminin Avrupa Birliği'ne ticari ambargo uygulayacağını iddia etti. Persson kitabın yayınlanmasının ardından bu iddiayı kamuoyu önünde yalanladı.

Lindh 2003 Irak askerî müdahalesini eleştirerek şunları söylemiştir:

Birleşmiş Milletler tüzüğünün desteği olmaksızın yürütülen bir savaş büyük bir başarısızlıktır.

Ancak Lindh, Saddam Hüseyin'in devrilmesini övmüştür. İsrail-Filistin çatışmasında uluslararası hukuka ve insan haklarına daha fazla saygı gösterilmesini savunmuş, Ariel Şaron'un İsrail hükümetini eleştirmiş, ancak Filistinlilerin intihar saldırılarını da "vahşet" olarak kınamıştır. Filistin topraklarındaki İsrail işgalinin sona erdirilmesini güçlü bir şekilde savundu; ölümünden kısa bir süre önce verdiği bir röportajda şunları söyledi:

Batı Şeria'daki İsrail yerleşimleri sona ermeli; bir Filistin devleti kurulmalı; İsrail Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde işgal ettiği tüm bölgeleri boşaltmalı ve Filistinlilere yönelik tüm sınır ötesi infaz ve saldırılara son vermelidir.

Hayatının son haftalarında, İsveç'in Euro Bölgesi'ne üye olmasını savunduğu Avro yanlısı kampanyada yer aldı. Referandumda evet kampanyasına liderlik etti. Referandum 14 Eylül 2003 tarihinde (ölümünden üç gün sonra) yapıldı. Popüler bir Euro yanlısı politikacı olarak, evet kampanyasının sözcüsü ve başkanıydı; öldürüldüğü gün yüzü İsveç'in dört bir yanındaki reklam panolarındaydı.

Özel hayat

Lindh 1991 yılında Bo Holmberg ile evlendi. Holmberg, 20 yılı aşkın bir süre boyunca kendi seçim bölgesi olan Södermanland'ın valiliğini yaptı. Çiftin Filip ve David adında iki oğlu vardı.

Suikast ve sonrası

Lindh, 10 Eylül 2003'te Stockholm'ün merkezindeki Nordiska Kompaniet mağazasının bayanlar reyonunda, İsveç'in Euro'yu kabul etmesine ilişkin referandumla ilgili olarak o gece televizyonda yapılacak bir tartışma için alışveriş yaparken göğsünden, karnından ve kollarından bıçaklandı. O sırada Güvenlik Polisi'nden korumalar tarafından korunmuyordu; Lindh'in öldürülmesi ile 1986'da Olof Palme suikastı (modern İsveç tarihinde bir hükümet üyesinin öldürüldüğü ilk cinayet) arasındaki benzerlik göz önüne alındığında bu durum tartışmalı hale geldi.

Karolinska Üniversite Hastanesi'ne kaldırılan Lindh, burada dokuz saatten fazla bir süre boyunca ameliyat edildi ve kan nakli yapıldı. Lindh'in ciddi iç kanama ve karaciğer hasarı yaşadığı bildirildi; ameliyattan hemen sonra iyileşmiş gibi görünmesine rağmen durumu ciddiyetini koruyordu. Ancak bir saat sonra, komplikasyonlar ek ameliyat gerektirdi; 11 Eylül 2003 günü saat 05:29'da öldüğü açıklandı. Yakınlarının ve hükümetin özel bir brifinginin ardından (ve “ağır” ama “stabil” durumda hayatta olduğu yönündeki çelişkili haberlerin ardından) ölüm haberi Avrupa Birliği genelinde manşetlere taşındı.

Cezai soruşturma

Katil cinayetten sonra kaçtı; görgü tanıklarının ifadelerine göre eylemleri kasıtlı ve sistematik görünüyordu. Cinayet hakkında bilgi sahibi olabilecek kişiler için bir telefon numarası oluşturuldu ve İsveç'te (Stockholm merkezli) büyük bir insan avı başlatıldı. İki gün sonra, katil olduğuna inanılan bir adamın cinayet mahallinin üst katındaki bir kamera tarafından çekilen fotoğrafı İsveç gazeteleri tarafından sızdırıldı. Cinayetle bağlantılı olduğu düşünülen bazı eşyalar (giysi parçaları ve bir bıçak) Stockholm metro istasyonu yakınındaki bir mağazanın dışında bulundu. Olay yerinde polis, katile ait olduğu düşünülen bir el izi elde etti. Şüphelinin mağazanın güvenlik sisteminden alınan görüntüleri polis tarafından yayınlandı ve 13 ve 14 Eylül tarihlerinde yayınlandı.

Bir kişi 16 Eylül'de yakalanmış ve “makul gerekçelerle” (en düşük şüphe seviyesi) şüpheli olarak gözaltına alınmış, ancak bir hafta sonra suçlama olmaksızın serbest bırakılmıştır. 24 Eylül'de polis bir şüphelinin yakalandığını ve daha yüksek bir şüphe seviyesi olan “olası neden” ile tutuklandığını duyurdu. Bu kişinin daha sonra Mijailo Mijailović (İsveç'te Sırp bir anne babadan doğmuş) olduğu tespit edildi. Mijailović'in DNA profilinin olay yerinde (veya yakınında) bırakılan bir beyzbol şapkasındaki kıllarla eşleştiği ve Lindh'in saldırıya uğradığı mağazada filme alınan adama benzediği açıklandı.

Mijailović, olaya karıştığını inkar ettikten sonra 6 Ocak 2004 tarihinde suçunu itiraf etti ve polis sorgusu sırasında 10 Eylül'de meydana gelen olayların tümünü anlattı; avukatı Peter Althin olayın “rastgele bir eylem” olduğunu ve siyasi amaçlı olmadığını belirtti. 14-17 Ocak 2004 tarihleri arasında yapılan duruşmada suçlu bulundu. Psikiyatrik bir değerlendirmeden sonra 23 Mart'ta müebbet hapis cezasına çarptırıldı. 8 Temmuz'da bir temyiz mahkemesi Mijailović'in cezasını bozdu (testler cinayet sırasında akıl hastası olduğu sonucuna vardıktan sonra) ve bir ruh ve sinir hastalıkları hastanesine nakledilmesini tavsiye etti. Savcılar İsveç Yüksek Mahkemesi'ne temyiz başvurusunda bulunmuş, mahkeme de aynı yılın 2 Aralık tarihinde Mijailović'in cezasını müebbet hapse çevirmiştir.

Lindh'in popülaritesine ve suikastın zamanlamasına rağmen, cinayet siyasi bir eylem olarak görülmedi (her ne kadar bir gazete Mijailović'in Liberal Halk Partisi lideri Lars Leijonborg'u cinayet sırasında giydiğine benzer kıyafetlerle dinlerken çekilmiş bir fotoğrafını bulmuş olsa da). Mijailović konuşmayı “eğlenceli” bulduğunu kabul etmiş, ancak eylemlerini etkilediği iddialarını reddetmiştir. 2011 yılında Expressen gazetesine verdiği bir röportajda Mijailović, o sırada “[tüm] politikacılara karşı nefret duyduğunu”, o sırada hipnotik bir ilacın etkisinde olduğunu ve kurbanının Lindh olmasının “bir tesadüf” olduğunu söyledi. Mijailović hapse girdiğinden beri danışmanlık ve diğer destek hizmetleri aldı.

Tepki ve miras

Lindh, 14 Eylül 2003 tarihinde yapılan referandumda İsveç'in Euro bölgesine katılması için açık sözlü bir kampanya yürütmüştü. Saldırıdan sonra Euro kampanyasına ilişkin tüm etkinlikler derhal iptal edildi. Televizyon kampanya reklamları geri çekildi ve İsveç'teki tüm televizyon kanalları, kamu yayıncılığı yapan Sveriges Television kanallarının haber vermesine yardımcı olmak amacıyla 10'undan 11'ine kadar reklam yayınlarını durdurdu.

Başbakan Göran Persson ve Riksdag'daki diğer siyasi partilerin liderleri arasında 12 Eylül'de yapılan toplantıda, referanduma ilişkin bilgi ve kaynakların tam olarak erişilebilir kalmasına, ancak daha fazla siyasi kampanya veya tartışma yapılmamasına karar verildi. Parti liderleri oybirliğiyle oylamayı planlandığı şekilde destekleme ve sonucuna uyma sözü verdi. Lindh'e duyulan sempatinin oylamayı etkileyebileceği yönündeki spekülasyonlara rağmen referandumda avro reddedildi. Lindh'in ölümünün ardından Dışişleri Bakanı Jan O. Karlsson Dışişleri Bakanlığına vekâleten atandı. Aynı yılın Ekim ayında Laila Freivalds Lindh'in kabine görevinin halefi olarak atandı.

Lindh için 12 ve 13 Eylül tarihlerinde İsveç genelinde ve Yurtdışı İsveç Kilisesi aracılığıyla çeşitli anma toplantıları düzenlendi. Stockholm'ün merkezinde düzenlenen bir toplantıya on binlerce kişi katıldı. İsveç Kralı XVI. Carl Gustaf, Başbakan Göran Persson, Chris Patten, Margot Wallström, Avrupa Komisyonu üyeleri ve İsveççe konuşan Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Papandreu'nun konuşma yaptığı daha resmi bir anma töreni 19 Eylül'de Stockholm Belediye Binası'nda düzenlendi. Amerika Birleşik Devletleri dışişleri bakanı Colin Powell seyahat güçlükleri nedeniyle törene katılamadı ancak taziyelerini iletti. Lindh 20 Eylül'de Stockholm'deki Ersta Kilisesi'nde özel olarak defnedildi; mezarı yakındaki Katarina Kilisesi'nin mezarlığındadır.

Harvard Üniversitesi Harvard Kennedy School'da Anna Lindh Küresel Liderlik ve Kamu Politikası Uygulama Profesörlüğü onun onuruna kurulmuştur. İnsan hakları savunucusu Samantha Power 2006 yılında bu göreve ilk atanan kişi olmuştur. İsveç Ulusal Savunma Koleji'ndeki (Försvarshögskolan) kütüphane onun anısına Anna Lindh Kütüphanesi olarak bilinmektedir. 11 Eylül 2013 tarihinde Lindh'in ölümünün onuncu yıldönümü İsveç'te anıldı.

Anna Lindh Anma Fonu (İsveççe: Anna Lindhs Minnesfond), “insan haklarına saygılı bir ortamda tüm insanlar için iyi bir yaşamı teşvik etmek amacıyla kayıtsızlık, önyargı, baskı ve adaletsizliklerle mücadele etme cesareti gösteren” bir kişi veya kuruma her yıl Anna Lindh Ödülü vermektedir. Ödül 150.000 İsveç Kronu tutarında bir para ödülünü kapsamaktadır. Buna ek olarak fon, İsveçli bireylere “Anna Lindh'in ruhuna uygun projeleri teşvik etmeyi amaçlayan” 25.000 İsveç Kronu tutarında hibe vermektedir. Ödül sahipleri Amira Hass, gazeteci (İsrail, 2004); Tostan ve Anna Lindh Derneği (Senegal, 2005); Tatsiana Revjaka (Belarus, 2006); Khin Ohmar (Myanmar, 2008); Muhammed Naşid (Maldivler, 2009); Jean Zaru (Filistin, 2010) Liberya Yardım Merkezi (Liberya, 2011); Center for Roma Initiatives (Karadağ, 2012); Madeleine Albright (ABD, 2013); Leslee Udwin (Birleşik Krallık, 2015); Svitlana Zalishchuk (Ukrayna, 2016) ve Mina Dennert (İsveç, 2017).