Andaval Kilisesi

Andaval Kilisesi

Temel bilgiler
Konum	Aktaş, Niğde
Koordinatlar	38°01′08″K 34°44′27″D
İnanç	Hristiyanlık
Mimari
Mimari tür	Kilise
Mimari biçim	Bazilika

Andaval Kilisesi, Niğde'ye bağlı Aktaş beldesinde bulunan ve MÖ 8. yüzyılın başlarına tarihlenen kilisedir.

Geç-Hitit yerleşimi olan ve aynı zamanda Roma döneminde de önemli bir merkez olan Antik Tyana kentinin uzantısı olarak düşünülen bu yapı yakın zamanda restore edilerek ziyarete açılmıştır.

Tarihi ve mimari özellikleri

Tarihi kaynaklarda adı Andavilis, Addaualis, Ambavalis olarak geçen yerleşim Geç antik dönemde, İstanbul'dan Kilikya'ya giden yol üzerinde bir istasyon görevi üstlenmiştir. Bizans dönemine ait kilise ilk olarak W. J. Hamilton'ın 1842 yılında basılan seyahatnamesinde kısaca anlatılmaktadır. Seyyah, Eski Andavaldaki kilisenin Konstantinos'un annesi Helena'ya adanmış bir kilise olduğunu belirtmektedir.

1977`ye kadar sağlam ve ayakta olduğu belirtilmektedir. O zamana kadar büyük olasılıkla köylülerin depo olarak kullandığı bu yapı 1977`li yıllarda tescil edilmiştir. Ancak bir süre sonra kilisede patlama olmuştur. Patlamadan sonra uzun süre bakımsız kalan kilisede 1996 yılında Niğde Müzesi ile Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümünden Prof. Dr. Sacit Pekak işbirliğiyle ilk kazı ve restorasyon çalışmaları yapıldı.

Kilisenin şu an sadece orta nef ve kuzey duvarı ayakta bulunmaktadır. Yapı, Bazilika plan şemasında inşa edilmiştir. Kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Doğu-batı doğrultusunda, doğuda dışa taşkın, içeride yuvarlak, dıştan çokgen bir apsis yer almaktadır. Üç neftli naos içten içe 12 m. uzunluğunda, 12.20 m. genişliktedir. Naosun batı duvarında, biri orta nefte, diğeri kuzey nefte iki kapı ile dışa açılmaktadır. Bugün yıkılı olan naosun kuzey ve güney duvarlarında üçer pencere açıklığı bulunmaktadır. Kilisenin kuzey ve güney duvarları tamamen, doğu ve batı duvarları ise, büyük oranda yıkılmıştır. Buna bağlı olarak örtü sistemi de ayakta değildir. Kilise, tüf taşlardan inşa edilmiştir. Kilisenin MS 9. yüzyılda yapılan (orta neftin kuzey duvarı) freskleri nispeten sağlam kalabilmiştir.

Konum

Eski bir Rum köyü olan ve önceki ismi Andaval olan Aktaş beldesi, Niğde'ye yaklaşık 15 km uzaklıktadır. Kilise, Niğde-Kayseri tren ve kara yolunun paralelindedir.