Amboise Şatosu

Château d'Amboise

Château d'Amboise, Loire nehri üzerinde görüntü
Koordinatlar	47°24′47″K 0°59′09″D
Konum	Amboise, Indre-et-Loire, Fransa
Tür	Gotik mimari Fransız Rönesans mimarisi

Amboise Şatosu (Fransızca: Château d'Amboise), Fransa'nın Loire Vadisi'nde bulunan Indre-et-Loire ilinde yer alan bir şatodur. 15. yüzyılda krallık tarafından müsadere edilen yapı, tercih edilen bir kraliyet ikametgahı haline gelmiş ve kapsamlı bir şekilde yeniden inşa edilmiştir. Kral VIII. Charles 1498'de bir kapı lentosunun kafasına çarpması sonucu yaralanarak şatoda ölmüştür. Şato 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren harabe haline gelmiş ve iç binalar büyük ölçüde yıkılmış olsa da, bazıları günümüze kadar sağlam kalmış ve kulelerin ve duvarların dış savunma hattı ile birlikte restore edilmiştir. 1840'tan beri Fransız Kültür Bakanlığı tarafından tarihi anıt statüsü tanınmıştır.

Tarihçe

Kökeni

François Nicolas-Baudeau'nun 1635'te Amboise ve Châtelier Vadisi'ni tasvir ettiği bir resim. Tasvirde kalenin doğusuna kazılmış iki hendek görülüyor.

Château de Amboise, Loire Nehri üzerindeki bir çıkıntıya inşa edilmiştir. Kalenin inşasından önce Orta Çağ'da bölgenin stratejik önemi fark edilmiş ve yerine bir Galya oppidum'u inşa edilmiştir. 9. yüzyılın sonlarında Orléans Vikontu olan Ingelger, annesi aracılığıyla Fransa krallarının yaveri olan Abbot Hugo ile akraba idi. Ingelger, Château de Amboise'ı yöneten seçkin ailenin bir üyesi olan Adelaise ile evlendi (piskopos ve başpiskopos bu ailenin üyeleriydi ve Ingelger'in evlendiği kızın amcalarıydı). Daha sonra Angers Kontu oldu ve Ingelger'in kariyerindeki yükselişi aile bağları ve askeri itibarıyla açıklanabilir. Mirasın bir sonucu olarak Château de Amboise, Ingelger ve Adelaise'in oğlu I. Fulk'a geçti. Fulk I topraklarını genişletmeye başladıkça, Amboise, Loches ve Villentrois onun egemenlik alanının merkezini oluşturdu. Amboise, Angevin egemenliğinin doğu sınırını oluşturdu.

Amboise ve kalesi, 987'de aile mirası yoluyla III. Fulk'a geçti. III. Fulk, topraklarını Anjou'ya doğru genişletmek isteyen Blois Kontu I. Odo'nun hırslarıyla mücadele etmek zorunda kaldı. I. Odo'nun takipçilerinin yardımıyla, Bretonya Dükü I. Conan, Saumurlu Gelduin ve Saint-Florent-de-Saumur Başrahibi Robert, III. Fulk'un mülklerini denetlemekle görevlendirildi. Conan, Anjou'nun batı sınırında savaşırken, Gelduin ve Robert doğudaki Amboise ve Loches kalelerini izole etmeye çalıştılar. Chaumont ve Monsoreau kaleleri, Amboise'ı tehdit altında tutmak için inşa edildi ve Saint-Aignan garnizon olarak kullanıldı.

Kraliyet ikametgahı

Jacques Andreu du Serson'un 1576 yılında yaptığı "Les plus excellens bastimens de France" adlı gravürde kalenin genel görünümü.

Yüzyıllar boyunca, Château de Amboise geliştirildi ve genişletildi; sahibi Louis de Amboise, Toir Vikontu (1392-1469) 1431'de Louis XI'e karşı komplo kurmak suçundan idam edildikten sonra, Kral VII. Charles onu affetti ancak Château de Amboise'ye el koydu. Fransız krallarının eline geçtikten sonra, şato XI. Louis'den I. Francis'e kadar sarayın gözde mekanı oldu VIII. Charles şatoyu genişletmeye karar verdi ve 1492'den itibaren şato ilk olarak Fransız Gotik'inin son dönemi olan Flamboyant Gotik tarzında inşa edildi ve 1495'ten sonra İtalyan mimarlar Domenico da Cortona ve Fra Giacondo Fransız mimarisindeki ilk Rönesans mimari öğelerini ve dekorasyonlarını ekledi. Belgeler, bu inşaata katılan üç Fransız mimarın adını koruyor: Colin Biart, Guillaume Senot ve Louis Armandart.

1494-1495 İtalyan Savaşı'ndan sonra Charles, İtalyan mimarları ve zanaatkarları Fransa'ya davet ederek şatoyu "Fransa'daki ilk İtalyan tarzı saray" a dönüştürdü. Charles'ın İtalya'dan getirdiği adamlar arasında Pacello da Merogliano da vardı; tasarımları Amboise ve Blois kalelerinin bahçelerinin inşasında kullanıldı; çalışmaları Fransız peyzaj tasarımcılarının sonraki çalışmaları üzerinde önemli bir etkiye sahipti. Charles, 1498'de kalede öldü ve kafasını bir kapının kenarına çarptı. Ölümünden önce, kalenin üst terasını bir parterre'e yer açacak şekilde genişletmiş ve etrafını bir hendekle çevirdi. Halefi XII. Louis tarafından terasın etrafına inşa edilen dairesel galeri , Jacques-André du Serson'un 1576'da yarattığı Les plus excellens bastimens de France gravüründe görülebilir. 20. yüzyılda parterler resmi ağaç bosquetleri ve kare çimler olarak restore edildi.Annesi Savoylu Louise'e ait olan Château de Amboise'de büyüyen da Vinci, Kral I. François'in saltanatının ilk yıllarında şöhretinin zirvesine ulaştı. Aralık 1515'te kralın daveti üzerine Leonardo da Vinci, Château de Amboise'ye geldi ve hayatının sonuna kadar yeraltı tüneliyle şatoya bağlı olan yakındaki Château de Clos-Luce'de yaşadı ve çalıştı. Belgeler, da Vinci'nin ölümünden sonra 2 Mayıs 1519'da Saint-Hubert Şapeli'ne 100 metre mesafede bulunan Saint-Florentin Şapeli'ne gömüldüğünü gösteriyor. Saint-Florentin Şapeli 18. yüzyılın sonlarında yıkıldı ve da Vinci'nin mezarı Saint-Hubert Şapeli'ne taşındı. Amboise Şatosu arazisinde bulunan Saint-Florentin Şapeli, bir zamanlar şatonun mülküydü. Amboise arazisinde bulunan ancak şatonun mülkiyetinde olmayan Saint-Florentin Şapeli ile karıştırılmamalıdır.

Fransız Devrimi'nden (1789-1799) sonra, kale arazisindeki Saint-Florentin Şapeli o kadar harap olmuştu ki, I. Napolyon tarafından atanan mühendis onu kurtarmanın imkânsız olduğunu düşünerek tamamen yıkmaya karar verdi. Şapelin yıkımından elde edilen taşlar, Amboise Şatosu'nun yıkılan kısımlarının yeniden inşasında kullanıldı. Altmış yıl sonra (veya Leonardo'nun ölümünden ve gömülmesinden 330 yıl sonra), Saint-Florentin Şapeli'nin temelleri üzerinde kazılar yapıldı; şapelin bulunduğu yerde tam bir erkek iskeleti ve üzerinde da Vinci adının baş harfleri bulunan bir taş levhanın parçaları bulunduğu bildirilmektedir. Diğer kaynaklarda ise insan kemiklerinden yapılmış bir höyükten (Fransa'daki diğer şapellerde olduğu gibi) ve çocukların eğlenmek için kafataslarıyla oynadığından bahsedilmektedir. Ayrıca, bu insan kemikleri ve alışılmadık derecede büyük bir insan kafatası Saint-Hubert Şapeli'ne gömülmüştür. Mezarın üzerine zemin seviyesinde büyük bir taş levha yerleştirilmişti ve levhanın üzerinde Da Vinci'nin metal bir kabartma portresi (Metzi'nin çizdiği bir portreden esinlenerek) ve Leonardo da Vinci yazısı vardı.

II. Henry ve Catherine de' Medici, İskoçya Kraliçesi Mary Stuart ile birlikte çocuklarını Amboise Şatosu'nda büyüttüler. Stuart, II. Francis ile nişanlıydı.

• Kalenin dış cepheleri
• 
  Loire Nehri'nin diğer yakasından Amboise kalesinin ve sahilinin görünümü
• 
  Kalenin stratejik önemi, Loire Nehri'ne bakan ve vadiyi kontrol etmeye yarayan devasa dairesel bir kule ile daha da artmaktadır.
• 
  Bahçeye bakan kalenin ana cephesi
• 
  Amboise bahçesinden kale arazisinin genel görünümü
• 
  Kalenin avlusunda Leonardo da Vinci'nin büstü
• 
  Amboise üzüm bağının bir kısmı ve üzüm bağı (arka planda)

• Kale iç mekanları
• 
  Büyükelçiler Salonu
• 
  Müzikhol
• 
  Soylular Salonu
• 
  Davulcu Salonu
• 
  Kral II. Henry'nin yatak odası
• 
  Kral Louis-Philippe'in çalışma odası

Amboise suikastı

1560 yılında, Fransız Din Savaşları sırasında genç II. François adına Fransa'yı yöneten Guise ailesine karşı bir Huguenot Bourbon suikasy planı ortaya çıkarıldı ve Guise Kontu tarafından engellendi. Operasyonun tamamlanması bir ay sürdü ve bu süre zarfında 1.200 Protestan şehir surlarına asıldı. Cesetlerin kötü kokusu, saray mensuplarını kısa sürede şehri terk etmeye zorladı.

12 Mart 1563'te, kral ile Catherine de' Medici'yi kaçırma planına karışan Condé Prensi I. Louis arasında başarısız Amboise Barışı imzalandı. "Af Fermanı" olarak bilinen bu belge, lordların ve sulh hakimlerinin özel şapellerinde Protestan ayinleri yapılmasını yasaklıyor ve bu tür ayinlerin yalnızca şehir surları içinde yapılabileceğini belirtiyordu. Ancak, her iki taraf da bu karardan memnun kalmadı ve sonuç olarak ferman yaygın olarak kabul görmedi.

Terk edilmesi

Yaşanan olaylardan sonra Amboise Şatosu kralların gözüne bir daha giremedi. 17. yüzyılda Bourbon Kralı XIII. Louis'in kardeşi Orleanslı Gaston'a kalan devasa şato terk edilmiş bir duruma düştü. Onun ölümünden sonra Amboise Şatosu tekrar taht mülkiyeti haline geldi ve Fronde iç savaşları sırasında hapishane olarak kullanıldı. XIV. Louis döneminde, kötü şöhretli bakan Nicolas Fouquet ve Antoine Nompard de Caumont-Lozen Amboise Şatosu'nda tutuldular. XV. Louis, Amboise Şatosu'nu, yakın zamanda batıdaki Château de Chantelup'u ele geçiren bakanı Choiseul Dükü Étienne François de Choiseul'a hediye etti. Fransız Devrimi sırasında Amboise Şatosu ciddi şekilde hasar gördü ve şato arazisindeki binaların büyük bir kısmı yıkıldı. İmparator Napolyon Bonapart'ın emriyle yaptırılan mühendislik değerlendirmesi sonucunda kalenin büyük bir bölümü kullanılamaz hale gelerek yıkılmasına karar verildi.

1840 yılında, Château de Amboise Fransız Kültür Bakanlığı tarafından tarihi anıt olarak tescil edildi. Kale, Kral Louis-Philippe döneminde restore edildi, ancak 1848'de tahttan indirilmesinden sonra, kale hükümet tarafından müsadere edildi. Kasım 1848'de, Cezayir'in Fransa tarafından sömürgeleştirilmesine karşı çıkan Emir Abdelkader, ailesi ve akrabalarıyla birlikte Château de Amboise'a sürüldü. 1852'de, Bentley's Miscellany, kalenin Emir'in ailesi tarafından işgal edilene kadar popüler bir turistik cazibe merkezi olduğunu bildirdi.

Aynı yılın ilerleyen zamanlarında, Başkan Louis-Napoleon Bonaparte, Abdelkader'i Château de Amboise'da ziyaret etti ve serbest bırakıldığını duyurdu. 1873'te şatonun mülkiyeti Louis-Philippe'in mirasçılarına devredildi ve Eugène Violle-le-Duc yönetiminde kapsamlı restorasyon çalışmaları gerçekleştirildi. 1940'ta Nazilerin Fransa'yı işgalinden sonra şato hasar gördü. Modern zamanlarda, Louis-Philippe'in varisi olan Paris Kontu, şatoyu kademeli olarak restore etti ve korudu.

Dış bağlantılar

• Resmi web sitesi
• Rönesans'ın beşiği Arxivləşdirilib
• Château d'Amboise için Kültür Bakanlığı veritabanı girişi