APFSDS
| APFSDS | |
|---|---|
 125 mm APFSDS mühimmatları
| |
| Çeşidi | Kinetik Enerjili |
| Hizmet geçmişi | |
| Hizmet | ~1970-bugün |
| Kullanıcılar | MBT kullanan neredeyse tüm ülkeler |
| Kullanıldığı savaşlar | İlk kez 1982 Lübnan Savaşı'nda İsrail tarafından |
| Üretim tarihi | |
| Tasarlandığı tarih | 1970'lerin başında |
| Üretici | İlk kez ABD |
| Birim maliyeti | 3.000-18.000 USD |
| Çeşitleri | Tungsten - Uranyum |
| Özellikler | |
| Ağırlık | 18-23 kg |
| Uzunluk | 90-100 mm |
| Kalibre | 105-120-125 mm |
| Etkili menzil | 2.000-3.000 m |
| Azami menzil | 8.000+ m |
| Patlama mekanizması | yok |
| Azami hız | 1.450-1.750 m/s |
APFSDS veya FSAPDS, İngilizce: Armor Piercing Fin Stabilized Discarding Sabot (Zırh Delici, Kanatçıkla Stabilize ve Ayrılmalı Kovanlı Sabot). Modern tanksavar mühimmatı olarak tercih edilir. Özellikle tanklarda kullanılan Kinetik Enerjili (KE) bir anti-tank mühimmatıdır. Reaktif Zırh teknolojisi ile etkisi oldukça azalan HEAT, HESH, HE ve benzeri mühimmatların yerine kullanılmak için geliştirilmiştir. Alt çaplı (sub-caliber) yapısı ve 1.500 m/s gibi yüksek hızlara çıkabilmesi sayesinde kendinden önce gelen tüm mühimmat çeşitlerinden çok daha fazla kalınlıktaki zırhları delebilme kabiliyetine sahiptir.[1]
Teknik özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Sabot mermisi, ucunda dengeleyici kanatçıklar bulunan yoğun bir metalden (tungsten, zayıflatılmış uranyum ve benzeri) yapılmış, uzun (yaklaşık 1 m) ve ince (2–3 cm) sivri bir çubuktur. Oldukça sağlam bir ok gibidir. Ok, merminin veya namlunun içindeyken üç veya dört plastik veya alüminyum "Sabot" (Fransızca'da Ayakkabı anlamına gelir) ile kaplıdır. Mermi silahın namlusundan çıktığında, sabotlar fırlar ve ok hedefe doğru ilerlemeye devam eder.[2]
Bazı modellerde mermi kovanı %80-90 yanıcı malzemeden oluşur, ateşleme sonrasında mühimmatı çevreleyen kovan da yanarak yok olur. Geriye sadece çelikten yapılmış kovan tabanı kalır. Bu prensip ateşleme sonrası tank içindeki kısıtlı alanın işgal edilmesini önlemeye dayalıdır.[3]
SABOT mermisinin tasarımı iki önemli fizik kuralına dayanır. İlk olarak, merminin hızı namlu çapıyla orantılıdır. Yani, 120 mm'lik bir top mermisi, 105 mm'lik bir top mermisinden daha hızlı gidebilir. İkinci olarak, nüfuz etme gücü, delicinin çapıyla ters orantılıdır; tıpkı bir iğnenin tahtaya girebilmesine ve aynı kuvvete sahip bir tuğlanın girememesi gibi. Bir Sabot mermisi, maksimum güç ve hız için dart ve sabot kombinasyonunu kullanır ve sabotu atar, böylece nüfuz etme gücü yalnızca sivri uçlu dartta kalır. Dartın uzunluğu, hedefe çarptığında maksimum kinetik kuvvet oluşmasını sağlar.[2]
Bir Sabot mermisi hedefe isabet ettiğinde, oluşan kuvvet o kadar yüksektir ki, okun ucu plazmaya dönüşür ve zırhı kelimenin tam anlamıyla yakar. Modern APFSDS mermileri, 1700 m/s'ye varan namlu çıkış hızlarına ulaşabilir ve 2000 mm RHA'yı (zırh) delebilir. Bu mermiler, yerçekiminin yörüngeleri üzerinde önemli bir etkisi olmadan önce gidebilecekleri mesafe olan 1600 m boyunca "balistik olarak düz" kalabilir.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Çağdaş tank mühimmatının önemini anlamak için öncelikle tarihsel evrimini incelememiz gerekir. Tanklar, I. Dünya Savaşı sırasında engebeli arazilerde ilerlemek ve düşman hatlarını yarmak için tasarlanmış devrim niteliğinde bir savaş aracı olarak ortaya çıktı. Ancak, esas olarak basit mermilerden oluşan ilk mühimmatın sınırlılıkları, etkililiklerini olumsuz etkiledi.[4]
İki dünya savaşı arası dönemde, zırh delici mühimmatın geliştirilmesiyle bir paradigma değişimi yaşandı. Tanklar daha ağır zırhlı hale geldikçe, bu zırhı delebilecek özel mermilere olan ihtiyaç belirginleşti. II. Dünya Savaşı sırasında şekilli mühimmatın kullanılmaya başlanması, tankların ağır tahkimatlı hedefleri etkili bir şekilde vurabilmesini sağlayan bir dönüm noktası oldu.[4]
Bu gelişmelerin ardından, 1960’larda kinetik enerji penetratörleri daha uzun, daha ince ve kuyruk kanatçıklarıyla stabilize edilen sabot mermiler olarak geliştirildi. Böylece APFSDS (Armor-Piercing Fin-Stabilized Discarding Sabot) mühimmatı ortaya çıktı; bu mühimmat türü, yüksek hızda uçan ve zırhı çok daha etkili delme kapasitesine sahip uzun, yoğun bir çekirdeği, atış sırasında ayrılan sabot kılıflarıyla taşır. APFSDS, modern tank savaşlarında devrim yaratarak çağdaş tank mühimmatının temel taşlarından biri oldu.[5]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Armour-piercing, fin-stabilized discarding-sabot | ammunition | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 20 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2025.
- ^ a b c admin (30 Temmuz 2021). "Modern Anti-Tank Ammunition - The Canadian Tank Museum" (İngilizce). 18 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2025.
- ^ Surma, Zbigniew; Leciejewski, Zbigniew; Trębiński, Radosław (12 Kasım 2022). "Specificity of Burning of Porous Combustible Material Used as Cartridge Case". Energies (İngilizce). 15 (22): 8469. doi:10.3390/en15228469. ISSN 1996-1073. 28 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi6 Ağustos 2025.
- ^ a b "Unleashing Power: A Deep Dive Into Tank Ammunition - Aviation and Defense Market Reports" (İngilizce). 16 Ocak 2024. 4 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2025.
- ^ "Tungsten Armor Piercing History-Tungsten Alloy". www.tungsten-alloy.com. 19 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2025.