Şiçepşin

Şıçepşin
Türü	Yaylı çalgı
İlişkili çalgılar	apepşin, pşinetarko

Şıçepşin, şıkepşin veya Çerkes kemençesi, yaylı çalgılar sınıfından Adıgelerin kullandığı müzik aleti. Temelde kemençe ile benzerlikler gösterir.

Telleri at kılından yapılmıştır. Ses aralığı iki oktav kadardır. Eski dönemlerde haçeşlerde (Adige misafirhanesi) genel olarak çalınırdı. Bu alet eşliğinde woredıj (ady.: орэдыжъ, kbd.: уэрэдыжь "eski şarkı") denen kahramanlık şarkıları ya da Nart şarkıları söylenirdi. Hoyrat ve basit şarkıların bu müzik aleti ile çalınıp söylenmesi hoş karşılanmazdı.

Günümüzde Çerkes diasporasında tekrar bir canlanma gösterse de daha çok Çerkesya'da kullanılmaktadır. Türkiye'de de 20. yüzyıla kadar yaygın olmasa da kullanıldı.

İmalatı

Geleneksel şiçepşin

Gövdesi, boynu ve başı; dişbudak, armut veya kayın ağacından yapılmış tek bir parçadan oluşur. Karnı ise ladin, çam gibi daha yumuşak bir tahtadan yapılır.

Şikepşinenin uzunluğu 70 cm; gövde genişliği 7–20 cm; gövdenin derinliği 4–8 cm'dir. Baş kısmının iki yanında kulak denen iki burgu vardır.

Çalmadan önce, yay, mıstıuh (мыстыхъу [məstəχʷ]) veya mezişe (мэзышэ [mazəʂa]) denen verniklerle ıslatılır.

Metal telli şiçepşin

Günümüz şiçepşinelerinde keman malzemeleri kullanılır. Telleri metaldendir ve sayıları dörde çıkar. Yay olarak da keman yayı kullanılır.

Sanatçılar

• Şerces Aliy — KÇC
• Quraşe Arsen — KBC
• Yewaz Zuber — KBC
• Meretıqo Hasan — AC
• Ğuç'e Zamudin — öğrencileri:
  • Net'eqo Zaire — AC
  • Ç'ıç' Hazret — AC
  • Neğoy Zawur — AC
  • Tırkowo Erhan — AC
  • Şaguç Baturay — AC
  • St'aşu Madin — AC
  • Dawur Ramazan — AC

Etimoloji

шы [ʂə] "at" - кӀэ [t͡ʃʼa] "kuyruk" - пщынэ [pʃəna] "müzik aleti"