Şerefüddevle
| Şerefüddevle | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Emîrü’l Ümerâ | |||||
 Şerefüddevle'nin saltanatında basılmış sikke | |||||
| Fars Emiri | |||||
| Hüküm süresi | 983-988/9 | ||||
| Önce gelen | Adudüddevle | ||||
| Sonra gelen | Samsamüldevle | ||||
| Kirman Emiri | |||||
| Hüküm süresi | 983–988/9 | ||||
| Önce gelen | Adudüddevle | ||||
| Sonra gelen | Samsamüldevle | ||||
| Irak Emiri | |||||
| Hüküm süresi | 987-988/9 | ||||
| Önce gelen | Samsamüldevle | ||||
| Sonra gelen | Bahaüddevle | ||||
| Cezire Emiri | |||||
| Önce gelen | Samsamüldevle | ||||
| Sonra gelen | Bahaüddevle | ||||
| Doğum | y. 960 | ||||
| Ölüm | 7 Eylül 988 veya 6 Eylül 989 | ||||
| |||||
| Hanedan | Büveyhîler | ||||
| Babası | Adudüddevle | ||||
| Dini | Shia Islam | ||||
Şirdil Ebü'l-Feveris (Arapça: شيردل أبو الفوارس) (yaklaşık 960-7 Eylül 988 veya 6 Eylül 989) Kirman ve Fars'ın (983-988/9) ve Irak'ın (987-988/9) Büveyhî emiriydi. Adudüddevle'nin en büyük oğludur.
Erken dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]968 yılında babası tarafından Kirman fethedilince, Şirdil bu eyalete vali olarak atandı. 977'den sonra bir süre Bağdat'ta ikamet etti, ancak daha sonra Kirman'a geri gönderildi. En büyük oğul olarak Şirdil, kendisini babasının halefi olarak görüyordu; Adudüddevle'nin ikinci oğlu Marzuban'ı tercih etmesi, onu kardeşine karşı düşmanca bir tutuma yöneltmişti. Adudüddevle 983 yılında öldüğünde kesin olarak bir halef belirlemedi. Marzuban (artık Samsamüldevle) Bağdat'ta kıdemli emir olarak iktidarı ele geçirdi, ancak Şirdil de taht üzerindeki iddiasını öne sürdü ve Kerman'dan Fars'ı işgal edip ele geçirdi.
Hükümdarlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Artık "Şerefüddevle" unvanını kullanan Şirdil (Arapça: شرف الدولة), kısa sürede düşmanlar tarafından kuşatılmış bir halde buldu kendini. Batıda Samsamüldevle Bağdat'ta hüküm sürerken diğer iki kardeşi Tacüddevle ve Diyâüddevle ise Basra ve Huzistan'ı kontrol ediyordu. Kuzeyde ise Rey'de Fahreddin Devle hüküm sürüyordu. Şerefüddevle bundan sonraki birkaç yılını bütün bu şahıslarla mücadele ederek geçirdi. Fahrüddevle'nin Horasan'ı onlardan almaya teşebbüs ettiği sırada Sâmânîler'e destek verdi. Buna rağmen Basra ve Huzistan yöneticileri kısa süre sonra Fahrüddevle'yi en büyük emir olarak tanıdılar ve bu durum onu Büveyhilerin en güçlüsü haline getirdi.
Bu gelişmelere rağmen Şerefüddevle konumunu genişletmeyi başardı. Daha önce Samsamüddevle'ye bağlı olan Büveyh-i Umman'ı geri aldı. 986 yılı başlarında Basra ve Huzistan'ı ele geçirerek iki kardeşi Fahrüddevle'nin topraklarına kaçmak zorunda bıraktı. Daha sonra Samsamüddevle'yi ele geçirdi; Mayıs veya Haziran 986'da Samsamüddevle, Şerefüddevle'yi kıdemli emir olarak tanıdı. Şerefüddevle muhtemelen Fahrüddevle'nin topraklarını işgal etmeyi planlıyordu ancak Irak kısa sürede anarşiye sürüklenince oraya da müdahale etmek zorunda kaldı. 987 yılında Bağdat'a girerek Samsamüddevle'yi tahttan indirip, yardımcısı Fuladh bin Menadhar'la birlikte Fars'a hapsetti. Ayrıca Deylemli subay Ziyar bin Şahrakawayh'i de idam ettirdi. Aynı yılın temmuz ayında halife, Şeref'i büyük emir ilan etti.
Şerefüddevle'nin bir sonraki planı, Samsamüddevle döneminde Diyarbakır'ı ele geçiren ve Fahrüddevle'nin müttefiki olan Kürt Bedir bin Hasanveyh'i bastırmaktı. Sefer başarısızlıkla sonuçlandı ve çok geçmeden Şerefüddevle 988 veya 989 yılında öldü. Adududdevle'nin imparatorluğunu büyük ölçüde korumayı başarmıştı, ancak Fahruddevle yönetimindeki Rey Büveyhileri fiilen bağımsız hale gelmişlerdi. Yerine kardeşi Bahaüddevle geçti; ancak Samsamüddevle hapisten kaçarak Fars, Kerman ve Huzistan'ı ele geçirdi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bosworth, C. E. (1975). "Iran under the Buyids". Frye, R. N. (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 250-305. ISBN 0-521-20093-8.
- Nagel, Tilman (1990). "BUYIDS". Encyclopaedia Iranica, Vol. IV, Fasc. 6. London u.a.: Routledge & Kegan Paul. ss. 578-586.