İstanbul Filotillası

İstanbul Filotillası (Almanca: U-Halbflottille Konstantinopel), Alman İmparatorluğu deniz kuvvetleri olan Kaiserliche Marine'e ait, I. Dünya Savaşı yıllarında Akdeniz Denizaltı Tümeni'nin bir bölümü olarak İstanbul'da oluşturduğu bir denizaltı teşkilidir. Teşkilin amacı Almanya'nın, müttefiki olan Osmanlı İmparatorluğu'nu Ege Denizi ve Karadeniz'de desteklemekti.

Geçmişi

İtilaf Devletleri, Almanya ile müttefik olan Osmanlı İmparatorluğu başkenti İstanbul'u ele geçirerek savaş dışı bırakmak için Winston Churchill'in savunuculuğunu yaptığı bir deniz harekâtına girişerek, oluşturdukları güçlü bir donanmayla (Birleşik Filo) Çanakkale Boğazı'nı zorlamaya dayanan bir planı uygulamaya koymuşlardır. Ancak bu girişim 18 Mart Deniz Savaşı'nda başarısızlığa uğrayınca Gelibolu Yarımadası'na asker çıkarmayla başlayan bir plan revizyonuna gitmişlerdi. Bir kara harekâtı başlatılmış olmasına karşı Birleşik Filo halen Çanakkale Boğazı dışında ve Gelibolu Yarımadası açıklarında, kara kuvvetlerini deniz topçusuyla desteklemekteydi. Bunun da ötesinde Mondros Limanı'nda üslenen İngiliz ve Fransız denizaltıları, Çanakkale Boğazı'nı geçerek Marmara Denizi'nde, Gelibolu'da çarpışan Osmanlı 5. Ordu'sunun her türlü ikmal hattını sabote etmekteydi.

Bu baskılar altında Osmanlı yönetimi, İstanbul'daki Alman yetkililer aracılığıyla Almanya'dan, bölge sularının denizaltılarca desteklenebilmesi için denizaltı gönderilmesini talep etmişlerdir. Alman Yüksek Komutanlığı bu talebi uygun bularak elindeki bazı denizaltıları görev yapmak üzere İstanbul'a göndermiştir.

U-botlar

İstanbul Filotillası'nda görev alan U-botlar ve görev süreleri

• U-21 5 Haziran – 4 Mart 1915
• U-33 11 Mart – 27 Kasım 1916
• U-38 22 Mayıs 1916 – 7 Eylül 1918
• UB-7 21 Haziran 1915 – 27 Eylül 1916
• UB-8 4 Haziran 1915 – 25 Mayıs 1916
• UB-14 24 Haziran 1915 – 11 Kasım 1918
• UB-42 16 Ağustos 1916 – 11 Kasım 1918
• UB-45 12 Ağustos – 6 Kasım 1916
• UB-46 7 Ekim – 7 Aralık 1916
• UB-66 28 Ekim 1917 – 18 Ocak 1918
• UC-13 15 Haziran – 29 Kasım 1915
• UC-15 28 Haziran 1915 – 30 Kasım 1916
• UC-23 6 Aralık 1916 – 11 Kasım 1918
• UC-37 18 Temmuz – 11 Kasım 1918

Faaliyetler

Her ne kadar İstanbul Filotillası'nın teşkili, Osmanlı makamlarının, Gelibolu'daki kara mevzilerine yönelik Birleşik Filo'nun direkt atışları ile uğranılan kayıplar karşısında -bu kayıplar dolayısıyla Almanya'nın İstanbul askerî ateşesi de endişelidir- Almanya'dan denizaltı istemesine bir karşılık olmuşsa da, İstanbul Filotillası'na transfer edilen bu 14 U-bot, çoğunlukla Karadeniz'de, Rus hedefleri için kullanılmıştı. Kuşkusuz, Filotilla'nın faaliyet dönemi içinde Çanakkale Savaşı, görece kısa bir dönemdi. İtilaf Devletleri askerinin Gelibolu'dan çekildiği Ocak 1915 ortalarından sonraki, 1918 ortalarına kadarki dönemde, Doğu Akdeniz, Pola Filotillası'nın faaliyet alanı olması dolayısıyla, İstanbul Filotillası'nın Karadeniz dışında başkaca hedefi zaten yoktu. Üstelik, U-21'in Triumph ve Majestic'i torpillemesinden hemen sonra –bazı kaynaklara göre Triumuph'un torpillenmesinden hemen sonra- Birleşik Filo'nun zırhlıları ve kruvazörleri, Gelibolu açıklarından Mondros Limanı'na çekilmişti ve Gelibolu'daki Osmanlı askeri, bu gemilerin direkt ateşlerinden kurtulmuştu. Söz konusu gemiler, bu tarihten sonra sadece taarruzlarda, kara unsurlarının desteklemek için bölgeye gönderilmişlerdi.

Bu U-botlardan bazılarının İstanbul Filotillası'nda görev yaptığı süredeki kariyerleri aşağıda gösterilmiştir.

• U-21 toplamda 36.403 tonluk 6 gemi. Bunlar arasında Gelibolu Yarımadası batı sahillerinde batırılan Triumph, Majestic gibi iki zırhlı vardır. Diğerleri nakliye gemisidir.
• U-33, tümü Karadeniz'de toplamda 9.180 tonluk (iki geminin tonajı dahil değil, kayıt yok) 9 gemi. Bu gemilerden birine hasar verilmiş diğerleri batmıştır. Batırılan gemilerden biri hastane gemisi olarak kullanılan bir yolcu gemisidir.

Ayrıca bakınız

• Çanakkale Savaşı denizaltı harekâtları