İsa'nın dirilişi
İsa'nın dirilişi (Grekçe: ἀνάστασις τοῦ Ἰησοῦ, anástasis toú Iēsoú), Hristiyanlık inancına göre Tanrı'nın İsa'yı çarmıha gerilmesinden sonraki üçüncü günde ölüler arasından diriltmesi olayıdır. Bu olay, İsa'nın "Rab" ve "Mesih" olarak yüceltilmiş yaşamının başlangıcı veya restorasyonu olarak kabul edilir.[1] Yeni Ahit yazarlarına göre İsa, "ölüler arasından ilk doğan"dır ve dirilişiyle Tanrı'nın Krallığı'nı başlatmıştır.[1]
Hristiyan geleneğinde bedensel diriliş, sadece biyolojik bir canlanma değil; Pavlus ve İncil yazarlarının tanımladığı üzere, Kutsal Ruh ile güçlendirilmiş "dönüşüme uğramış bir beden"in (spiritual body) hayata dönüşüdür.[2] Hristiyan inancının ve teolojisinin merkezî doktrini olarak kabul edilir ve Paskalya Bayramı ile kutlanır.[3] Hristiyanlar için İsa'nın dirilişi, O'nun ikinci gelişinde (Parousia) tüm inananların diriltileceğinin bir garantisidir.[4] Birinci İstanbul Konsili ile son şeklini alan İznik Amentüsü'nde o, "Kutsal Kitap'ta belirtilene uygun şekilde üçüncü gün yeniden dirildi" şeklinde tanımlanır.[5]
Tarihsel ve akademik görüşler
[değiştir | kaynağı değiştir]Seküler ve liberal Hristiyan akademisyenler, İsa'nın ölümünden sonra havarilerin yaşadığı dinsel deneyimlerin (vizyoner görünümlerin), İsa'nın yüceltilmesi inancına ve misyonerlik faaliyetlerinin yeniden başlamasına ivme kazandırdığını savunur.[6][7] Tarihsel İsa araştırmacıları arasında mezarın boş olup olmadığı veya dirilişin tarihsel gerçekliği konusunda görüş ayrılıkları vardır; çoğu tarihçi dirilişi bir inanç meselesi olarak görerek tarihsel çalışmanın kapsamı dışında tutma eğilimindedir.[8]
İncil akademisyeni Prof. Dr. Bart D. Ehrman'a göre İsa'nın dirilişi hikâyesinin Hristiyanlar arasında kabul görmeye başlaması Kristoloji tarihinde bir dönüm noktası olmuştur. Ehrman, İsa'nın takipçilerinin diriliş inancından önce İsa'yı büyük bir öğretmen olarak görürken, bu inançla birlikte onu tanrısal bir figür olarak görmeye başladıklarını belirtir.[9]
Ayrıca İsa'nın dirilişi hikâyesi, Kanonik dört incilde bahsedilse de 2. yüzyıla tarihlenen Tomas İncili gibi bazı metinlerde bu hikâyeden bahsedilmez. Tomas İncili'ne göre kurtuluş için gerekli olan şey İsa'nın ölümü ya da dirilişi değil, İsa'nın gizli sözlerini anlayıp özümsemektir.[9]
İslam
[değiştir | kaynağı değiştir]İslam'da Meryem oğlu İsa; Mesih,[10] Allah'ın elçisi,[10][11] "Rûhullah" (Allah'ın Ruhu) ve "Kelimetullah" (Allah'ın Kelimesi) olarak anılan[11] beş büyük peygamberden (Ulü'l-azm) biridir.[11] Müslümanlar, İncil'in İsa'ya vahiy yoluyla indirilen kutsal bir kitap olduğuna inanırlar.[12]
İslam teolojisinde İsa, kendisine erkek dokunmamış bir bakirenin mucize çocuğudur; bebekliğinden itibaren olağanüstü mucizeler göstermiş ve Allah'ın izniyle ölüleri diriltmiştir.[13][14] Ancak Hristiyanlıktan temel fark olarak o Tanrı veya Tanrı'nın oğlu değildir;[15] Muhammed’i müjdeleyen bir peygamberdir.
İsa'nın son günleri ve ölümü konusunda İslam perspektifi, Hristiyanlıktaki çarmıh ve diriliş inancını reddeder. Kur'an'a göre İsa öldürülmemiş, çarmıha gerilmemiş, Allah tarafından kendi katına yükseltilmiştir. Bu durum Nisa Suresi'nde şöyle ifade edilir:
| “ | Ve 'Biz, Allah'ın elçisi Meryem oğlu İsa Mesih'i öldürdük' demelerinden dolayı (onları lanetledik). Oysa onu ne öldürdüler, ne de astılar, fakat (öldürülen, İsa'ya) benzer gösterildi. Onun hakkında anlaşmazlığa düşenler, ondan yana kuşku içindedirler. Onların bu hususta bir bilgileri yoktur. Sadece zanna tâbidirler. Onlar kesin olarak onu öldürmediler. Fakat Allah onu kendi katına yükseltti. Şüphesiz Allah, her zaman üstündür, hikmet sahibidir. | „ |
—Nisa Suresi, 157-158[16] | ||
Çoğu İslami yoruma göre İsa, Kıyamet gününe yakın bir zamanda dünyaya tekrar dönecektir (Rücû-ı Îsâ).[17][18]
Diğer dinlerin görüşleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- **Yahudilik:** Yahudilik, İsa'nın Mesih olduğu iddiasını reddeder ve dirilişin gerçekleşmediğini, cesedin çalındığını veya taşındığını savunur.[19][20]
- **Gnostisizm:** Bazı Gnostik akımlar, dirilişin bedensel değil, sadece ruhsal bir olay olduğunu öne sürer.[21]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Evrensel diriliş
- Diriliş
- Hristiyanlıkta İsa
- İsa'nın çarmıha gerilişi
- İsa'nın göğe yükselişi
- İsa'nın başkalaşımı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Holcomb, Justin. "What Does It Mean that Jesus Is "The Firstborn from the Dead?"" (İngilizce). 22 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2025.
- ^ Habermas, Gary (2005). Resurrection Research from 1975 to the Present: What are Critical Scholars Saying? (İngilizce). 3. Journal for the Study of the Historical Jesus. ss. 135-153.
- ^ Siniscalchi, Glenn B. (2011). Retrieving Apologetics (İngilizce). Wipf and Stock. s. 363. ISBN 978-1610975612.
- ^ Novakovic, Lidija (2016). Resurrection: A Guide for the Perplexed (İngilizce). T&T Clark. s. 153-154. ISBN 978-0567089779.
- ^ Tanner, Norman (2011). New Short History of the Catholic Church (İngilizce). Burns & Oates. s. 33. ISBN 978-0-86012-455-9. (MS 381'deki Birinci İstanbul Konsili'nde eklenen İznik Amentüsü'nün güncellenmiş versiyonu.)
- ^ Koester, Helmut (2000). Introduction to the New Testament, Vol. 2: History and Literature of Early Christianity (İngilizce). Walter de Gruyter. ss. 64-65. ISBN 978-3110146936.
- ^ Vermes, Geza (2008). The Resurrection: History and Myth (İngilizce). New York: Doubleday. s. 141. ISBN 978-0-385-52242-7.
- ^ Bockmuehl, Markus (2001). "7. Resurrection". Bockmuehl, Markus (Ed.). The Cambridge Companion to Jesus (İngilizce). Cambridge University Press. s. 103. ISBN 9780521796781.
- ^ a b Ehrman, Bart D. (2014). How Jesus became God: the exaltation of a Jewish preacher from Galilee. First ed (İngilizce). New York, NY: HarperOne. ss. 175-176. ISBN 978-0-06-177818-6.
- ^ a b Kurân, 4:171 8 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b c Bursevî, İsmail Hakkı (2012). Rûhu'l-Beyân. 5. İstanbul: Damla Yayınevi. s. 25.
- ^ Kurân, 5:46 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kurân, 2:87 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kurân, 61:6 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kurân, 5:72 17 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kur'an, Nisa Suresi: 157-158
- ^ İlyas Çelebi. "ÎSÂ". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2025.
- ^ Buharî, Büyü, 102; Mezâlim, 31; Enbiya, 49
- ^ Matta İncili, 28:11-15
- ^ Werblowsky, R. J. Zwi (1997). The Oxford Dictionary of the Jewish Religion (İngilizce). Oxford: Oxford University Press. s. 379. ISBN 0-19-508605-8.
- ^ Rudolph, Kurt (2001). Gnosis: The Nature and History of Gnosticism (İngilizce). HarperOne. s. 190. ISBN 978-0060670184.
