İncirköylü Hasan Refet Paşa
| İncirköylü Hasan Refet Paşa | |
|---|---|
| |
| Hasan Refet Paşa'nın portresi | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1793 Aşabey, Kabarda, Çerkesya |
| Ölüm | 22 Haziran 1901 (107-108 yaşlarında) Sarıyer, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin yeri | Eyüpsultan, İstanbul, Türkiye |
| Askerî hizmeti | |
| Rütbesi | .png){kind=small} Müşîr
|
İncirköylü Hasan Refet Paşa (d. 1793, Aşabey – ö. 22 Haziran 1901, Sarıyer), Çerkes asıllı Osmanlı Müşîri ve Sudan valisidir. Neredeyse süper asırlık ömrüyle yedi padişâhın saltanâtına şâhit oldu. Deli Fuad Paşa'nın babasıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Hasan Refet, 1793'te Çerkes kabilesi olan Kabardeyler'in Aşabey (günümüz Malka) köyünde aristokrat Tığu ailesine doğdu. Bu aşiret, yalnızca Aşabey'de yaşardılar.[1][2][3][4] Babası İslâm Bey idi. Genç yaşlarında ailesi, Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından[5] Rus baskısından kaçarak Sultan III. Selim devrinde İstanbul'a sığındı.[6] Sarayda haseki rütbesi almasını, Şehzâde Mahmud'un hocalığını yapmış olan eniştesi (ablasının eşi) Mehmed Şâkir Efendi sayesinde elde etti. Gençlik yıllarını eniştesinin İncirköy'deki yalısında geçirdiği için kendisine İncirköylü denilmeye başlandı.[7] Hasan Refet askerî kariyerine devam ederek Teşrifat-ı Askerî'de memur oldu. Bu vazifeyle 1839-1841 Osmanlı-Mısır Savaşı sırasında Halep'te Ağa Hüseyin Paşa'nın yâveri olarak görev yaptı.[8]
Mısır Eyaleti'ne göçü
[değiştir | kaynağı değiştir]1839'da oğlu Fuad ile birlikte, yarı bağımsız bir şekilde Kavalalı Mehmed Ali Paşa tarafından idare edilen Mısır Eyaleti'ne göç etti. Hasan Refet Paşa, Mısır'da bulunduğu dönemde bir süre Sudan valiliği görevini üstlendi. Sudan halkı, hurma ve pamuk mahsullerini ancak onun sayesinde tanıdı.[9]
Son yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]
1869'da oğluyla birlikte İstanbul'a dönerek, 30 yıl sonra tekrar Osmanlı Devleti'nin hizmetine geçtiler. O sırada kendisi ferîk, oğlu Fuad ise miralay rütbesindeydi.[10] Hasan Refet Paşa, 1878'de ferîk-i evvel oldu ve Haziran 1888'de müşîr rütbesine terfi etti.[8]
İncirköylü Hasan Refet Paşa, 22 Haziran 1901'de Sarıyer'de 107-108 yaşlarında öldü. Eyüpsultan'da, Eyüp Sultan Camii'nin yakınındaki eski bir kubbenin altında defnedildi.[11] Neredeyse süper asırlık ömrü boyunca III. Selim'den II. Abdülhamid'e kadar yedi padişâhın hükümranlık dönemine tanıklık etti; bu durum, o dönemin şartlarında dikkate değer bir vakaydı.[8]
Özel hayatı ve ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Hasan Refet Paşa iki defa evlendi. İlk eşi erken yaşta öldü.[11] Birden fazla çocuğu oldu, bunlar arasında en tanınmışı ise Deli Fuad Paşa idi. Kendisi hakkında, "İki metreye yakın boyu, heybetli fiziği ve bu sıfatıyla, özellikle Cuma selamlığı törenlerinde devlet adamları ve paşalara baş olan Hasan Refet Paşa'ya halk tarafından Paşalar Onbaşısı lakabı verilmiştir" şeklinde tanımlar yapıldı.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Думанова, В. М. (1986). МАТЕРИАЛЫ Я. М. ШАРДАНОВА ПО ОБЫЧНОМУ ПРАВУ КАБАРДИНЦЕВ ПЕРВОЙ ПОЛОВИНЫ XIX ВЕКА [Y. M. Şardanov'un 19. Yüzyılın İlk Yarısındaki Kabardeylerin Geleneksel Hukukuna Dair Materyalleri] (PDF). КАБАРДИНО-БАЛКАРСКИЙ ОРДЕНА «ЗНАК ПОЧЕТА» НАУЧНО-ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ ИНСТИТУТ ИСТОРИИ, ФИЛОЛОГИИ И ЭКОНОМИКИ ПРИ СОВЕТЕ МИНИСТРОВ КБАССР (Rusça). НАЛЬЧИК: ЭЛЬБРУС. s. 7. 2 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2025.
- ^ ПОСЕМЕЙНЫЙ СПИСОК Узденям всех степеней и вольноотпущенникам аула юнкера Казия Ашабова 25 Temmuz 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. ss. 154-155.
- ^ Ажиба, Р. А.; Кармов, Р. К.; Пшеноков, В. А. (2017). АБАЗА В КАБАРДЕ Документы, материалы, исследования [KABARDA'DA ABAZALAR Belgeler, materyaller, araştırmalar] (PDF) (Rusça). Нальчик – Сухум: МЕЖДУНАРОДНЫЙ ЦЕНТР КАВКАЗОВЕДЕНИЯ. ss. 103, 445. 20 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Temmuz 2025.
- ^ КАРМОВ, Р. К. (2017). "ТРАНСФОРМАЦИЯ ОБЩЕСТВЕННОПОЛИТИЧЕСКОГО УСТРОЙСТВА НАРОДОВ ЦЕНТРАЛЬНОГО И ЗАПАДНОГО КАВКАЗА В ИСТОЧНИКАХ (1732–1892 гг.)" [Kaynaklarda (1732–1892) Merkezi ve Batı Kafkasya Halklarının Toplumsal-Siyasal Yapısının Dönüşümü] (PDF). Серия «БЛИКИ» (Быт, Личности, История Кавказа в Источниках) (Rusça), 6. Нальчик. 30 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)24 Temmuz 2025.
- ^ Umar, Bilge (1998). Türkiye Halkının Ortaçağ Tarihi. Ankara: İnkılâp Yayınları. s. 275. ISBN 975-10-1225-2.
- ^ Dadyan, Saro (2019). Sergüzeşt-i İstanbul. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. ISBN 9786257477598. 22 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2025.
- ^ Durmuş, Ersin (2018). "Yeni Belgeler Işığında Mehmed Şâkir Efendi". Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 17. Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği. s. 181. doi:10.30767/diledeara.417666. ISSN 1308-5069. 22 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi23 Temmuz 2025.
- ^ a b c Pakalın, Mehmet Z. (2008). Sicill-i Osmanî Zeyli: Halil Bey-Haşim Bey. 8. Ankara: Türk Tarih Kurumu. s. 97. ISBN 9789751620606.
- ^ a b Berzeg, Sefer E. (1998). Soçi'nin Sürgündeki Sahipleri: Çerkes-Vubıhlar. Ankara: Kafkasya Gerçeği. s. 91.
- ^ Süreyya, Mehmed (Kasım 1996). Sicill-i Osmânî. 6. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. ss. 1777-1778. ISBN 975-333-044-8.
- ^ a b Şehsuvaroğlu, Bedi N. (1972). Hekim bir Siyası̂mizin Portresi: Büyükelçi Dr. A. Hulûsi Fuad Tugay. İstanbul. s. 56.