Çelikhan

Çelikhan
İlçe
İlçe girişinden bir görünüm
Türkiye'de bulunduğu yer
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Adıyaman
Coğrafi bölge	Doğu Anadolu Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Ali Cemal Altınöz
• Belediye başkanı	Mahmut Şahin (DEVA)
Yüzölçümü
• Toplam	584 km²
Rakım	1388 m
Nüfus  (2018)
• Toplam	16.065
• Kır	6,974
• Şehir	8.556
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	02600
İl alan kodu	0416
İl plaka kodu	02
Resmî site Belediye sitesi Kaymakamlık sitesi

Çelikhan, Adıyaman ilinin bir ilçesidir.

Coğrafya

Doğu Anadolu Bölgesi'nde Adıyaman iline bağlı olan Çelikhan ilçesinin, doğusunda Sincik, batısında Malatya'nın Doğanşehir ilçesi, güneyinde Adıyaman merkezi, kuzeyinde Malatya ili Yeşilyurt ilçesi ile çevrilidir.

Çelikhan ilçesi Adıyaman'a 56, Malatya'ya 60 km'dir. Malatya-Adıyaman arasında bulunan Güneydoğu Torosların devamı olan yüksek dağların arasın da kurulmuş bir ilçedir.

Rakımı, ilçe merkezinde 1388 m'dir. İlçenin yapısı dağlık ve engebelidir. İlçenin yüksek dağı Akdağ olup rakımı 2700 m yüksekliktedir. İlçenin yüzölçümü 444 km²dir. En önemli akarsuları Bulam ve Abdulharap çayıdır. Abdulharap çayı üzerin de Çat Barajı kurulmuştur.

Tarihçe

Çelikhan, Adıyaman yöresinde olduğu gibi Hitit, Asur, Pers, Makedonya, Seleukos, Roma ve Bizans devletlerinin egemenliği altında kalmıştır. Hz. Ömer zamanında Arapların eline geçmiş ve Keysun'a bağlanmıştır. 949 yılında tekrar Bizanslılar tarafından alındıysa da 1071 yılında Malazgirt Zaferi'nden sonra Çelikhan yöresi Malatya ve Adıyaman illeriyle beraber Selçuklular'ın eline geçmiştir. 1391-1389 yıllarında Yıldırım Beyazıt komutasındaki Osmanlılar bu bölgeyi Memlük beylerinin elinden almış ancak birkaç yıl sonra bölge Timur ordularının egemenliğine girmiştir. 1516 yılında yapılan Koçhisar Savaşı sonunda bölge Yavuz Sultan Selim tarafından Dulkadiroğulları'nın Osmanlı'ya katılmasıyla Osmanlı topraklarına dahil olmuştur.

Bugünkü Çelikhan bölgesi 1839 Tanzimat Fermanı'ndan sonra yapılan adli, askeri ve mülki ıslahat sonunda merkezi Harput olan Mamurat-ül Aziz eyaletine bağlanmıştır. (Bu tarihte Mamurat-ül Aziz eyaletine bağlı üç sancaktan birini Malatya teşkil etmekteydi.) 1864 yılında vilayetlerin kurulması hakkındaki nizamname ile büyük kadılıklar ilçe, küçük kadılıklar ise bucak müdürlüğü haline getirilince “Ortaköy” adında bir bucak müdürlüğü kurulmuştur. Bu tarihten sonra eski adı Arga olan Malatya'nın Akçadağ ilçesine bağlı bir yerleşim birimi konumunu almıştır. 1927 yılına kadar Akçadağ'a bağlı olan Çelikhan, 1927-1931 yılları arasında Koçali Bucak Müdürlüğüne bağlanmıştır. 1931 yılında ise Çelikhan adıyla bir bucak müdürlüğü kurulmuştur. 4 Mart 1954 tarih ve 6325 sayılı yeniden 10 ilçe kurulması hakkındaki kanun gereğince 1 Haziran 1954 tarihinde Malatya iline bağlı olarak kurulan Çelikhan ilçesi, daha sonra 14 Haziran 1954 tarih ve 6418 sayılı kanunla Besni, Gerger, Gölbaşı ve Kahta ilçeleriyle birlikte kurulan Adıyaman iline bağlanmıştır.

Çelikhan 1869 depreminde büyük yıkıma uğramış, Merkez Camii civarında çok sayıda ev yıkılmıştır. Diğer taraftan 1934 yılında halk arasında “Mıtık” adı verilen bulaşıcı, salgın bir hastalığın Çelikhan'da baş göstermesi ile çok sayıda insan ölmüş, çok sayıda aile de civar il ve ilçelere göç etmek zorunda kalmıştır.

Ortaköy Bucak Müdürlüğü Bölgesi'nde o tarihlerde Porga, Bulam, Abdulharap ve Köseuşağı adlarıyla toplam dört köy bulunmaktaydı. Bu durum 1 Haziran 1954 yılına kadar devam etmiştir. 1954 tarihinde Malatya iline bağlı İlçe olarak kurulan Çelikhan daha sonra 14 Haziran 1954 tarih ve 6418 sayılı kanunla Besni, Gerger, Gölbaşı ve Kahta ilçeleriyle birlikte kurulan Adıyaman iline bağlanmıştır.

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1955	11.798	2.503	9.295
1960	12.508	2.901	9.607
1965	14.335	3.305	11.030
1970	16.187	4.134	12.053
1975	17.040	5.066	11.974
1980	18.391	5.229	13.162
1985	20.752	7.057	13.695
1990	21.391	8.033	13.358
2000	20.271	11.306	8.965
2007	15.547	8.205	7.342
2008	15.540	8.253	7.287
2009	15.396	8.224	7.172
2010	15.426	8.263	7.163
2011	15.205	8.213	6.992
2012	15.126	8.227	6.899
2013	15.387	8.406	6.981
2014	15.381	8.456	6.925
2015	15.213	8.405	6.808
2016	15.178	8.428	6.750
2017	15.326	8.545	6.781
2018	16.065	8.682	7.383
2019	15.470	8.417	7.053
2020	15.530	8.556	6.974

Ekonomi

İlçe halkının geçim kaynağı çoğunlukla tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Ancak arazi yapısının dağlık ve engebeli olmasından dolayı tarıma elverişli alanlar oldukça sınırlıdır. İlçenin toplam 44.200 dekarlık tarım alanı mevcuttur. Bu miktarın 30.000 dekarlık alanında Çelikhan tütünü, 3.000 dekarlık alanında hububat, 1.600 dekarlık alanında meyve, 3.800 dekarlık alanında bağ ve 500 dekarlık alanında ise sebze tarımı yapılmaktadır. Yetiştirilen bahçe bitkileri arasında elma, armut, kiraz, şeftali, kayısı, erik, ceviz gibi meyveleri saymak mümkündür. Bununla birlikte tarıma teşvik amacıyla "Havza Projesi" çerçevesinde 1999 yılında 150.000 adet Amerikan asma anacı, 9.000 adet fıstık, kiraz, elma, şeftali, kayısı ve zeytin fidanı, 2000 yılında 2.000 adet ceviz fidanı, 20.000 adet Amerikan asma anacı ve 300 kg fiğ tohumu dağıtılmıştır.

İlçede her ne kadar geçmişe oranla azalma görülse de kısmen de olsa geçimini hayvancılıkla sağlayan aileler bulunmaktadır. Tarıma imkân tanımayan alanlarda özellikle de ilçenin dağlık köylerinde koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvancılığın yaygın olduğu görülmektedir. Bunun yanı sıra ilçede besicilik ve süt inekçiliği de yapılmaktadır. Son yıllarda Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı'nın desteğiyle özellikle süt inekçiliği ve son zamanlarda kiraz yetiştiriciliğine önem verilmektedir. Küçükbaş ve büyükbaş hayvancılığın yanı sıra arıcılık alanında da ciddi manada bir gelişme gözlenmektedir. İlçede halen 6.000 adet çerçeveli fenni kovan mevcuttur. Bu kovanlardan ortalama kovan başına 15 kg verim elde edilmektedir. Bu da, ilçenin nüfusu göz önünde bulundurulduğunda, hiç de küçümsenmeyecek bir miktardır. Ayrıca üretilen balın floranın açısından zengin olması kaliteyi artırmakta, elde edilen bal piyasa içerisinde değer kazanmaktadır. Bu vesile ile ilçede her yıl düzenli olarak "Bal Festivali" düzenlemekte, düzenlenen festivalin ilçe tanıtımında büyük rolü bulunmaktadır.

İdari yapısı

Çelikhan Saat Kulesi

Çelikhan ilçesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi içerisinde yer almakla birlikte, Doğu Anadolu Bölgesi geçiş noktasında bulunmaktadır. Bu nedenle de iklim özellikleri bakımından Doğu Anadolu Bölgesi'nin İklim özelliklerini taşır. Doğusunda Sincik ilçesi, batısında Doğanşehir ilçesi, Güneyinde Adıyaman ili, kuzeyinde Yeşilyurt ilçesi ile çevrilidir. İlçeye bağlı bir kasaba ile 20 köy bulunmaktadır. Bu 18 köye bağlı bulunan irili ufaklı 21 mezra bulunmaktadır.

İlçe ve köylerin yerleşim yerleri genellikle dağlık ve engebelidir. İlçe Malatya ve Adıyaman illeri arasında yer almakta olup, Adıyaman iline 51, Malatya iline 90 km uzaklıktadır. Tamamlanan yeni Malatya yolu ile Çelikhan-Malatya arası 45 km'ye düştü.