Yiğit Bener
| Yiğit Bener | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1958 (66-67 yaşında) Brüksel |
| Meslek | Yazar, çevirmen |
| Milliyet | Türk |
| Eğitim | Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi |
Eşref Yiğit Bener (d. 1958, Brüksel), Türk yazar ve çevirmendir.
Başta Louis Ferdinand Célinein Gecenin Sonuna Yolculuk eseri olmak üzere, Fransızcadan Türkçeye birçok eser çevirdi. Roman, öykü, çocuk kitabı, deneme türlerinde eserler verdi. Üçüncü romanı Heyulanın Dönüşü 2012 Orhan Kemal Roman Ödülü'ne, Öteki Düşler öykü kitabı ile 2018 Yunus Nadi Ödülü'ne değer görülmüştür. Kitapları, çok sayıda makale ve öyküleri Fransızcaya çevrilerek Fransa'da da yayımlanmıştır.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1958 yılında Brüksel'de doğdu. Babası yazar Erhan Bener, annesi Neşecan Bener'dir. Yazar Vüs'at O. Bener'in, yazar Bilge Bölükbaşı'nın, gazeteci ve ressam Fikret Otyam'ın, besteci ve orkestra şefi Nedim Otyam'ın, şair Nusret Otyam'ın yeğeni olan Yiğit Bener, entelektüel bir aile ortamında büyüdü.[2] Ailesi o altı aylıkken Türkiye'ye döndü, çocukluğunda ailesi sürekli Türkiye ve Fransa arasında gidip geldiği için ilk ve ortaöğrenimini Paris ve Ankara'da tamamladı.[3]
1973 yılında aile Türkiye'ye döndü ve Tevfik Fikret Lisesi'nden mezun oldu[1][2] Lise son sınıftan itibaren entelektüel merakını Maksizm'e yönlendirdi.[1] Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde tıp öğrenimi gördü. Son sınıf öğrencisi iken Lozan Üniversitesi Acil Cerrah bölümünde staj yaptı. Staj için yurtdışında bulunduğu sırada Türkiye'de 12 Eylül 1980 darbesinin gerçekleşince hakkındaki tutuklama kararı ve davalar olması nedeniyle tıp eğitimini yarıda bıraktı ve on yıl Brüksel ve Paris'te mülteci olarak yaşadı.[3] Çocuk bakıcılığı, dergi yöneticiliği, göçmen sorunları danışmanlığı, çevirmenlik gibi işlerde çalıştı. Eğitimine yarıda bırakarak yurtdışında yaşamak zorunda kaldığı bu süreç, babası Erhan Bener'in Sürgünde adlı öyküsüne (Denizaşırı Öyküler) ilham kaynağı oldu.[4] Yiğit Bener'in ilk edebiyat uğraşısı ise babasının 1982 tarihli Böcek adlı romanını Fransızcaya çevirmek oldu.[5]
1990 yılında Türkiye'ye döndü, İstanbul'a yerleşti. Konferans tercümanlığı yaptı. 1992'den itibaren Türkiye'den üst düzey devlet adamlarına yurt dışı gezilerinde ve yurt içindeki kabullerinde tercümanlık hizmeti verdi. 1991-2000 arasında Fransa Büyükelçisinin, İstanbul'daki Fransa Başkonsolosunun ve Türkiye'yi ziyaret eden Fransız devlet adamlarının resmi tercümanlığını yaptı. Türkiye Konferans Tercümanları Derneği (TKTD) ve Uluslararası Konferans Tercümanları Derneği (AIIC) adlı meslek örgütlerinde yöneticilik yaptı. Yıldız Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi'nde konferans tercümanlığı üzerine dersler verdi.[2][4]
Edebiyat dünyasında hem yazar, hem de çevirmen olarak yer aldı. Laclavetine, Michaux, Koltès ve Mandel kitaplarını Türkçeye çevirdi. Louis Ferdinand Céline'in Gecenin Sonuna Yolculuk adlı romanının çevirisiyle 2002 Dünya Çeviri Ödülünü aldı. Bu romanın sonunda yer alan son söz bölümü ile edebiyat dünyasında ün kazandı.[6] Çevirisi, 2010 yılında Lale Özcan tarafından hazırlanmış bir doktora tezine konu oldu.[7]
1991'de Çağdaş Türk Dili dergisinde ilk öyküsü Yabancı, 2001'de ise ilk romanı Eksik Taşlar yayımlandı. Üçüncü romanı Heyulanın Dönüşü ile 2012 Orhan Kemal Roman Ödülü'nü kazandı. Otobiyografik nitelikli Maatbaacılık Oyuncağı adlı çocuk romanını 2015'te yayımladı. Öteki Düşler öykü kitabı ile 2018 Yunus Nadi Ödülünü kazandı.
Temmuz 2024'te, sekiz yıldır hapiste yatan ve daha önce hiç görüşmediği Selahattin Demirtaş'la birlikte, bir araya hiç gel(e)meden Arafta Düet adlı bir roman kaleme almış ve yayınlamıştır.[8]
Sanal edebiyat dergisi İktidarsız'ın kurucularından ve yazarlarındandır. Bu dergideki yazılarından yaptığı bir derlemeyi Kusursuz Gezinti adıyla 2014'te yayımlamıştır. Artı Gerçek adlı elektronik gazetede 2019-2021 yılları arasında yayınlanan kültür sanat konulu köşe yazılarını Gerçeğin Artısı adlı derlemede 2022'de yayımlamıştır. Pandemi döneminde Artı TV için "Yiğit Bener'le 5 Dakika Ara" başlığıyla 30 adet kısa belgesel hazırlamıştır.
Öteki Kabuslar adlı öykü kitabı, 2010 yılında Autres cauchemars adıyla, Heyulanın Dönüşü romanı ise 2015 yılında Le Revenant adıyla Célin Vuraler tarafından Fransızcaya çevrildi ve Actes sud yayınevi tarafından yayımlandı. Enis Batur'la ortak deneme kitapları Simültane Cinnet 2017 yılında "Délires Simultanés" adıyla yazar tarafından Fransızcaya çevrildi ve MEET yayınları tarafından yayımlandı. Bazı öyküleri İtalyancaya ve Yunancaya çevrildi.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Roman
[değiştir | kaynağı değiştir]- Eksik Taşlar - 2001, Om Yayınları
- Kırılma noktası - 2004, Yapı Kredi Yayınları
- Heyulanın Dönüşü - 2011, Can Yayınları
- Acı Portakal, 2019, Can Yayınları
- Arta'da Morto (novella), 2023 Everest Yayınları
- Arafta Düet (Selahattin Demirtaş'la birlikte), 2024, Dipnot yayınları
Öykü
[değiştir | kaynağı değiştir]- Öteki Kabuslar - 2009, Yapı Kredi Yayınları
- Öteki Düşler - 2017, Can Yayınları
- Öteki Kuruntular - 2022, Everest Yayınları
- Civcivin Babası (Erhan Bener'le birlikte) - 2022, Everest Yayınları
- Titanik'in Kaptanı - 2022, Everest Yayınları
Deneme
[değiştir | kaynağı değiştir]- İktidarsız, kolektif yapıt - 2005, Babil Yayınları
- Yazının Gül Dikeni Fethi Naci'ye Armağan, kolektif yapıt - 2010, İthaki Yayınları
- 12 Eylül Sabahı, kolektif yapıt - 2010, Heyamola Yayınları
- Bana Adını Söyle, kolektif yapıt - 2013, Yapı Kredi Yayınları
- Kalem Kitabı, kolektif yapıt - 2014, Varlık Yayınları
- Yeraltına Mektuplar, kolektif yapıt - 2014, Yapı Kredi Yayınları
- Kusursuz Gezinti, 2014, Can Yayınları
- İçimizdeki Ermeni, kolektif yapıt, 2015 Can Yayınları
- Simültane Cinnet (Enis Batur'la birlikte), 2015, Sel Yayıncılık
- Heptameron, kolektif yapıt - 2017, Kırmızı Kedi Yayınevi
- 444, kolektif yapıt - 2020, Sel Yayıncılık
- Sakar Kalem - 2022, Everest Yayınları
- Gerçeğin Artısı - 2022, Everest Yayınları
Çocuk kitabı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özgür Rosto - 2007, Yapı Kredi Yayınları
- Yaramaz Babamla Beter Amcanın Maceraları, 2015, Can Çocuk Yayınları
- Matbaacılık Oyuncağı, 2015, Can Çocuk Yayınları
Çeviri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Julio Cortazar, Kafa Ütüleyicinin Laklakiyatı, 2018, Kırmızı Kedi Yayınları
- Selçuk Demirel Portakal Mavisi Dünya (Şiirin İlamı), 2016 Yapı Kredi Yayınları
- A. de Saint-Exupéry Küçük Prens, 2015 Epsilon Yayınevi
- L. F. Céline Gecenin Sonuna Yolculuk, 2002 Yapı Kredi Yayınları
- M. Lequenne Marksizm ve Estetik, 2000 Yazın Yayıncılık
- B. M. Koltès, Toplu Oyunları/Batı Rıhtımı 1999 Mitos Yayınları
- A. Michaux, Kadın Düşmanı Sözlük 1997 Telos Yayınları
- J. M. Laclavetine, Usulca 1995 İletişim Yayınları
- J. M. Casa, İstanbul'da Bir Fransız Sarayı 1995 Yapı Kredi Yayınları
- Images d'Empire, aux origines de la photographie en Turquie, kolektif yapıt 1993 Yapı Kredi Yayınları
- S. Amin, Üçüncü Dünya, Demokrasi ve Sosyalizm 1992 Mülkiyeliler Birliği
- E. Mandel, İstanbul Konferansı 1991 Yazın Yayıncılık
- E. Mandel, Ankara Konferansları 1991 Mülkiyeliler Birliği
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2002 - Dünya Çeviri ödülü (Gecenin Sonuna Yolculuk adlı romanının çevirisi ile)
- 2012 - Orhan Kemal Roman Ödülü (Heyulanın Dönüşü romanı ile)[9]
- 2018 - Yunus Nadi Ödülleri - Öykü Ödülü (Öteki Düşler öykü kitabı ile)[10]
- 2024 - Fransa Sanat ve Edebiyat Üstadı Nişanı (l'Officier des Arts et des Lettres)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Zileli, Irmak (11 Kasım 2021). "Yiğit Bener: "Her okurun okuduğu metin farklıdır."". sanatkritik.com. 10 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ a b c Şen, Hatice (2020). "Yiğit Bener'in romanlarında ve hikâyelerinde yapı ve tema". Bartın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü 2020 yüksek lisans tezi. 19 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Kibar, Banu (4 Ağustos 2016). "Ötekinin, Ötekisinin Peşinde Yiğit Bener". 21 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ a b "Yiğit Bener". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022.
- ^ "Acı Portakal'ın Unutamadığımız Tadı: Yiğit Bener Söyleşisi". nouvart.net. 15 Ocak 2020. 25 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ "Bir uygarlık dilemması: "Gecenin Sonuna Yolculuk"". 11 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2022.
- ^ Özcan, Lale (2010). "Processus de l'identification dans la traduction en Turc du Voyage au Bout de la Nuit de Louis-Ferdinand Céline". Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi (Fransızca).
- ^ Duvar, Gazete (7 Temmuz 2024). "Demirtaş'tan 'Arafta Düet'in lansmanına mesaj: Özgür günlerde buluşacağız". 10 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2024.
- ^ "Orhan Kemal Roman Armağanı Yiğit Bener'in". 23 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2023.
- ^ Duvar, Gazete (30 Temmuz 2018). "Yunus Nadi Ödülleri açıklandı". 23 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2023.
- Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, Yapı Kredi Yayınları
- https://www.gazeteduvar.com.tr/demirtastan-arafta-duetin-lansmanina-mesaj-ozgur-gunlerde-bulusacagiz-haber-1704125
- https://www.youtube.com/watch?v=fxFl_9hm54o
- https://www.gazeteduvar.com.tr/yigit-bener-babam-ve-amcam-iki-farkli-gezegende-yasayan-iki-ayri-yazar-gibi-gorulduler-haber-1572226
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- www.bener.net Resmi sitesi
- Yiğit Bener - Everest Yayınları
- www.actesud.com
- YouTube kanalı
- Yaşayan insanlar
- 1958 doğumlular
- Brüksel doğumlular
- 20. yüzyıl Türk roman yazarları
- 21. yüzyıl Türk roman yazarları
- Türk deneme yazarları
- 20. yüzyıl Türk hikâye yazarları
- 21. yüzyıl Türk hikâye yazarları
- Orhan Kemal Roman Armağanlı yazarlar
- Fransızcadan Türkçeye çeviri yapanlar
- Yunus Nadi Ödülü sahipleri
- 20. yüzyıl Türk çevirmenleri
- 21. yüzyıl Türk çevirmenleri