Yevgeni Prigojin
Yevgeni Prigojin Евгений Пригожин | |
|---|---|
.jpg) Prigojin, 2023 | |
| Doğum | Yevgeni Viktoroviç Prigojin 1 Haziran 1961 Leningrad, Sovyetler Birliği |
| Ölüm | 23 Ağustos 2023 (62 yaşında) Tver Oblastı, Rusya |
| Ölüm sebebi | Uçak Kazası |
| Diğer ad(lar)ı | Putin'in Şefi |
| Meslek | İş insanı, lokantacı |
| Evlilik | Lyubov Prigozhina |
| Çocuk(lar) | 3 |
| Ödüller | Rusya Federasyonu Kahramanı |
Yevgeni Viktoroviç Prigojin (Rusça: Евгений Викторович Пригожин; 1 Haziran 1961 - 23 Ağustos 2023), Rus paralı asker lideri, iş insanı ve oligarktı.[1] Özel bir askerî şirket olan Wagner Grubu'nu yönetti ve Haziran 2023'te bir isyan başlatana kadar Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yakın bir sırdaşıydı.[2] Prigojin, Kremlin'e hizmet veren restoran ve yemek şirketlerinin sahibi olduğu için bazen “Putin'in şefi” olarak anılıyordu.[3] Bir zamanlar Sovyetler Birliği'nde mahkûm olan Prigojin, 2020'de yapılan bir soruşturmaya göre “Rusya Savunma Bakanlığı ve istihbarat kolu GRU ile sıkı bir şekilde entegre olan” etkili bir şirketler ağını kontrol ediyordu.[4]
Prigojin'in 2014 yılında Ukrayna'daki Rus ayrılıkçı güçleri desteklemek için Wagner Grubu'nu kurduğu bildirildi.[5][6][7] Rus devleti tarafından finanse edilen grup, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde önemli bir rol oynadı ve Suriye ile Afrika'daki Rus çıkarlarını destekledi. Kasım 2022'de Prigojin, şirketlerinin ABD seçimlerine müdahalesini kabul etti.[8] Şubat 2023'te, çevrimiçi propaganda ve dezenformasyon kampanyaları yürüten bir Rus şirketi olan İnternet Araştırmaları Ajansı'nın kurucusu ve uzun süredir yöneticisi olduğunu doğruladı. Prigojin'in şirketleri ve ortakları, Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'ta ekonomik yaptırımlara ve cezai suçlamalara tâbidir. Ekim 2020'de Avrupa Birliği, Wagner Grubu'nun Libya'daki faaliyetlerini finanse ettiği gerekçesiyle Prigojin'e yaptırım uyguladı. Nisan 2022'de Avrupa Birliği, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalindeki rolü nedeniyle kendisine daha fazla yaptırım uyguladı.[9] FBI, Prigojin'in tutuklanmasına yol açacak bilgi için 250.000 dolara kadar ödül teklif etti.[10][11]
Prigojin, Rusya Savunma Bakanlığı'nı yolsuzluk ve Ukrayna'ya karşı savaşı kötü idare etmekle suçladı. 23 Haziran 2023'te Rus askeri yönetimine karşı bir isyan başlattı. Wagner kuvvetleri, Rostov-na-Donu'u ele geçirdi ve Moskova'ya doğru ilerledi.[12] İsyan ertesi gün bastırıldı ve Prigojin hakkındaki suçlamalar, kuvvetlerini Belarus'a taşımayı kabul etmesinin ardından düşürüldü.[13] 23 Ağustos 2023'te, isyanından tam iki ay sonra,[14] Moskova'nın kuzeyindeki Tver Oblastı'nda bir iş jetinin düşmesi sonucu Prigojin, dokuz kişiyle birlikte öldü.[15] Ölümü halen tartışmalıdır ve Wall Street Journal, kazanın büyük ihtimalle uçaktaki bir bombadan veya "başka bir sabotaj türünden" kaynaklandığını söyledi.[16]
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Prigojin, 1 Haziran 1962'de Sovyetler Birliği'nin Leningrad şehrinde tek çocuk olarak doğdu. Annesi Violetta bir hastane hemşiresiydi ve babası Viktor ise maden mühendisiydi. Babası, Yevgeni henüz 9 yaşındayken hayatını kaybetti.
Soygun ve saldırı suçlarından 1981 yılında 12 yıl hapis cezasına çarptırılan Prigojin, 1990 yılında hapisten çıkınca St. Petersburg'da bir restoran açtı. O dönem belediye başkan yardımcısı olan Vladimir Putin'le tanıştı ve hükûmetin yemek işlerini almaya başladı.[17]
Prigojin, o dönemden arkadaş olduğu Rusya devlet başkanı Vladimir Putin'e yakınlığı ile bilinmekte olup[18] restoranları ve catering işletmeleri, Putin'in yabancı ileri gelenlerle birlikte katıldığı akşam yemeklerine ev sahipliği yapması nedeniyle "Putin'in Şefi" olarak bilinmektedir.[19]
Wagner dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Prigojin, Afrika, Suriye ve Ukrayna'da çatışmalara katılan Rus devlet destekli bir paralı asker grubu olan Wagner Grubu ile 2016 ve 2018 ABD seçimlerine müdahale etmekle suçlanan üç şirketin de aralarında bulunduğu bir şirketler ağını kontrol etmektedir.[20] Prigojin, Sovyetler Birliği döneminde hapishanelerde dokuz yıl hükümlü olarak kaldı.[21] Prigojin, Mayıs 2014'te Donbass Savaşı'nda Rus güçlerini desteklemek için özel olarak Wagner Grubu'nu kurduğunu açıklamıştır.[22]
Bellingcat, The Insider ve Der Spiegel tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Prigojin'in operasyonları "Rusya Savunma Bakanlığı ve istihbarat kolu GRU ile sıkı bir şekilde entegre edilmiştir".[23] Prigojin'in şirketleri ve ortakları ABD'de ekonomik yaptırımlar ve suçlamalarla karşı karşıyadır.[20]
Uçak Kazası
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
Rus Haber Ajansı (TASS) 23 Ağustos 2023 tarihinde Rusya'nın Tver bölgesinde düşen uçaktaki yolcu listesinde adının olduğunu ve uçaktaki 10 kişinin de öldüğünü duyurdu.[24][25] Bazı kaynaklarda yaşadığına dair iddialar yer almaktadır.[26]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Lister, Tim; Ilyushina, Mary; Shukla, Sebastian (18 Şubat 2018). "The oil field carnage that Moscow doesn't want to talk about". CNN. 18 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2018.
- ^ "Navalny asks FSB to investigate Putin's cook". Crime Russia. 1 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2018.
- ^ "Thousands of Russian private contractors fighting in Syria". AP News. 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2017.
- ^ Bellingcat Investigation Team (14 Ağustos 2020). "Putin Chef's Kisses of Death: Russia's Shadow Army's State-Run Structure Exposed". Bellingcat. 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2020.
- ^ "Sanctioned Putin Ally Says He Created Russian Mercenary Group". Bloomberg. 26 Eylül 2022. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2022.
- ^ "Russian oligarch Yevgeny Prigozhin admits he created the mercenary Wagner Group". Politico. 26 Eylül 2022. 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2022.
- ^ "Putin's 'chef' Prigozhin admits creating Wagner mercenary outfit in 2014". CNN. 26 Eylül 2022. 16 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2022.
- ^ "Russia's Prigozhin admits interfering in U.S. Elections". Reuters. 7 Kasım 2022. 17 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2022.
- ^ "Switzerland Imposed Sanctions on Wagner Group". European Pravda. 27 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023.
- ^ "Yevgeniy Vicktorovich Prigozhin". Federal Bureau of Investigation. 16 Ocak 2023. 16 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Kasım 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2023.
- ^ Trofimov, Yaroslav (23 Haziran 2023). "Russia Issues Arrest Warrant for Wagner Chief on Charges of Mutiny". Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. 23 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023.
- ^ Chernova, Anna (24 Haziran 2023). "Case against Prigozhin will be dropped and he will be sent to Belarus, Kremlin spokesperson says". CNN. 30 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023.
- ^ Russell, Graham (24 Ağustos 2023). "Biden points finger at Putin as Prigozhin's reported death seen as a warning to 'elites'". The Guardian. 24 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023.
- ^ Gardner, Frank; Greenall, Robert; Lukiv, Jaroslav (23 Ağustos 2023). "Wagner chief Yevgeny Prigozhin presumed dead after Russia plane crash". BBC News. 23 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023.
- ^ Troianovski, Anton; Barnes, Julian E; Schmitt, Eric (24 Ağustos 2023). "'It's Likely Prigozhin Was Killed,' Pentagon Says". The New York Times. 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023.
- ^ "Navalny asks FSB to investigate Putin's cook". Crime Russia. 1 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ "Thousands of Russian private contractors fighting in Syria". AP News. 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ a b William Echols (4 Ekim 2019). "New Sanctions Against 'Putin's Chef' Prompt Latest Russian Election Meddling Denial". Polygraph.info. 5 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Zhegulev, Ilya (13 Haziran 2016). "Evgeny Prigozhin's right to be forgotten: What does Vladimir Putin's favorite chef want to hide from the Internet?". Meduza (İngilizce). Kevin Rothrock tarafından çevrildi. Moskova. 17 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ "Sanctioned Putin Ally Says He Created Russian Mercenary Group". Bloomberg. 26 Eylül 2022. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ Bellingcat Investigation Team (14 Ağustos 2020). "Putin Chef's Kisses of Death: Russia's Shadow Army's State-Run Structure Exposed". Bellingcat. 14 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2022.
- ^ "Son dakika... Wagner lideri Prigojin'i taşıyan uçak Moskova yakınlarında düştü". Cumhuriyet. 23 Ağustos 2023. 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023.
- ^ "Wagner boss Prigozhin killed in plane crash in Russia". BBC News. 23 August 2023. Retrieved 23 August 2023.
- ^ "The oil field carnage that Moscow doesn't want to talk about". CNN. 18 Şubat 2018. 18 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- 1961 doğumlular
- 2023'te ölenler
- Sankt Peterburg doğumlular
- Rus iş insanları
- Rus restorancılar
- Rus tutuklular ve hükümlüler
- Rus dolar milyarderleri
- Rus milliyetçiler
- 20. yüzyıl Rus iş insanları
- 21. yüzyıl Rus iş insanları
- Anavatan için Liyakat Nişanı sahipleri
- Amerika Birleşik Devletleri tarafından aranan kaçaklar
- Yahudi asıllı Ruslar
- Rusya Federasyonu kahramanları
- Rusya'da Ukrayna karşıtlığı
- Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde kişiler
- Havacılık kazalarında ve olaylarında ölen kişiler
- Sankt-Peterburg'da defnedilenler
- Yokluğunda ölü sayılanlar