Yeşil Kubbe
 Mescid-i Nebevi'deki Yeşil Kubbe ve Baki Mezarlığı'nın minaresi. | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Medine, Suudi Arabistan |
| Koordinatlar | 24°28′03″K 39°36′41″D / 24.46750°K 39.61139°D |
| İnanç | İslam |
| Mimari | |
| Mimari tür | İslam mimarisi |
| İnşaat başlangıcı | 1279[1][2] |
| Tamamlanma | 1279[1][2] |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Ahşap,[3] tuğla[4] |
Yeşil Kubbe (Arapça: القبة الخضراء, romanize: al-Qubbah al-Khaḍrā), İslam peygamberi Muhammed'in ve ilk halifeler Ebu Bekir (halifeliği 632-634) ve Ömer'in (halifeliği 634-644) mezarlarının üzerine inşa edilmiş yeşil renkli bir kubbedir. Kubbe, bugünkü Suudi Arabistan'ın Medine kentindeki Mescid-i Nebevi'nin güneydoğu köşesinde yer almaktadır.[5] Kubbe, hac ziyaretinden sonra veya önce Mescid-i Nebevi'yi ziyaret etmek bir gelenek olduğu için her yıl milyonlarca kişi tarafından ziyaret edilmektedir.
Yapının geçmişi mezarın üzerine boyasız ahşap bir kubbe inşa edildiği 1279 yılına kadar uzanmaktadır. Kubbe daha sonra yeniden inşa edilmiş ve 15. yüzyılın sonlarında iki kez, 1817'de ise bir kez farklı renklerle (mavi ve gümüş) boyanmıştır. Kubbe ilk kez 1837 yılında yeşile boyanmış ve bu nedenle "Yeşil Kubbe" (Kubbetü'l-hadrâ) olarak anılmaya başlanmıştır.[1]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]1279 yılında (Hicri 678) Memlük Sultanı Kalavun döneminde inşa edilen[2] orijinal yapı ahşaptan yapılmış olup renksizdi.[3] Daha sonraki restorasyonlarda beyaz ve maviye boyandı. Cami ve kubbe 1481 yılında çıkan büyük bir yangının ardından yandı ve Sultan Kayıtbay tarafından bir restorasyon projesi başlatıldı. Kubbenin gelecekte çökmesini önlemek için ahşap tabanın büyük bir kısmı tuğla bir yapıyla değiştirilip yeni ahşap kubbeyi örtmek için kurşun levhalar kullanıldı. Yapı, peygamberin türbesi de dahil olmak üzere Kayıtbay'ın himayesinde kapsamlı bir şekilde elden geçirildi.[4] Mevcut kubbe 1818 yılında Osmanlı Sultanı II. Mahmud tarafından eklendi.[5] Kubbe ilk olarak 1837 yılında yeşile boyandı.[1]
Suud bin Abdülaziz 1805'te Medine'yi ele geçirdiğinde, takipçileri olan Vehhabîler, kabirlere ve doğaüstü güçlere sahip olduğu iddia edilen yerlere saygı göstermenin Allah'ın birliğine (tevhit) karşı bir suç olduğu ve Allah ortak koşulduğu (şirk) inancına dayanarak Medine'deki neredeyse tüm mezar kubbelerini yıktılar.[6] Türbenin altın ve mücevher süslemeleri söküldü. Ancak kubbe ya sertleşmiş yapısını yıkmaya yönelik başarısız bir girişim nedeniyle ya da bir süre önce Muhammed bin Abdülvehhâb'ın insanların türbede dua etmesinden hoşlanmamasına rağmen kubbenin yıkıldığını görmek istemediğini yazması nedeniyle korundu.[7] Benzer olaylar 1925 yılında Suudi kuvvetleri şehri yeniden ele geçirdiğinde de yaşandı.[8][9][10] Vehhabî mezhebine mensup ünlü Müslüman âlimlerin çoğu, Suudi yetkililerin Muhammed'in ölümünden çok sonra inşa edildiği için türbeye saygı gösterilmesine izin vermeme kararını destekledi ve bunu bir bid'at olarak değerlendirdi.[11]
Peygamber ve ilk halifelerin mezarı
[değiştir | kaynağı değiştir]Peygamberin mezarı, Hicret sırasında kendisinin ve eşi Aişe'nin evi olarak kullanılan yerin sınırları içinde yer almaktadır. Yaşadığı dönemde camiye bitişikti. Birinci ve ikinci Râşidîn halifeleri Ebu Bekir ve Ömer, Muhammed'in yanına gömülmüştür. Aişe, aslında kendisi için düşünülen Ebu Bekir'in yanındaki yeri Ömer'e vermiştir. Cami, Emevî Halifesi I. Velîd döneminde mezarları da kapsayacak şekilde genişletilmiştir.[1] Mezarlar altın bir ağ ve siyah perdeler alanı kordon altına aldığı için görülemez.[12]
Mezarlar ve Aişe'nin evinden geriye kalanlar, Halife Ömer bin Abdülazîz tarafından yaptırılan, kapısız ve penceresiz beş kenarlı bir duvarla çevrilidir. Düzensiz beşgen şekli, dikdörtgen şeklindeki Kâbe'den farklı görünmesini sağlamak ve insanları etrafında tavaf yapmaktan caydırmak için kasıtlı olarak seçilmiştir. Memlük Sultanı Kayıtbay'ın 1481'deki yeniden inşa ettirmesinden bu yana bu duvarın etrafına erişilememektedir. Sadece yeşil kumaşla örtülü dış güney duvarı, birkaç yüzyıl sonra inşa edilen ızgaralardan görülebilmektedir.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Hücrenin batı tarafından görünüm -
Mevcut kubbeden önceki Memlük dönemi kubbesini tasvir eden 17. yüzyıl bronz sikkesi -
Yeşil Kubbe, Richard Francis Burton'ın Hac Yolculuğu adlı eserinde, 1850 civarı -
Kubbe, ilk olarak 1880 yılında Muhammed Sadık tarafından fotoğraflandı -
Muhammed'in mezarı burada görülen makamın içinde yer almaktadır
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Ariffin, Syed Ahmad Iskandar Syed (2005). Architectural Conservation in Islam: Case Study of the Prophet's Mosque. Penerbit UTM. ss. 88-89, 109. ISBN 978-9835203732.
- ^ a b c "Prophet's Mosque". ArchNet. 23 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2012.
- ^ a b "The history of Green Dome in Madinah and its ruling". Peace Propagation Center. 4 Haziran 2009. 24 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2012.
- ^ a b Meinecke, Michael (1993). Mamlukische Architektur (Almanca). 2. ss. 396-442.
- ^ a b Petersen, Andrew (2002). Dictionary of Islamic Architecture. Routledge. s. 183. ISBN 978-0203203873.
- ^ Peskes, Esther (2000). "Wahhābiyya". Encyclopaedia of Islam. 11 (2. bas.). Brill Academic Publishers. ss. 40, 42. ISBN 9004127569.
- ^ Mark Weston (2008). Prophets and princes: Saudi Arabia from Muhammad to the present. John Wiley and Sons. ss. 102-103. ISBN 978-0470182574.
- ^ Mark Weston (2008). Prophets and princes: Saudi Arabia from Muhammad to the present. John Wiley and Sons. s. 136. ISBN 978-0470182574.
- ^ Vincent J. Cornell (2007). Voices of Islam: Voices of the spirit. Greenwood Publishing Group. s. 84. ISBN 978-0275987343.
- ^ Carl W. Ernst (2004). Following Muhammad: Rethinking Islam in the Contemporary World. Univ of North Carolina Press. ss. 173-174. ISBN 978-0807855775.
- ^ "Kya gumbad e Khazra ko gira dena chahye Reply to Bol TV Ulamaa | Engineer Muhammad Ali Mirza". www.youtube.com. 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020 – YouTube vasıtasıyla.
- ^ "Important Sites: The Prophet's Mosque". Inside Islam. 16 Şubat 2012. 13 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2018.
| Otorite kontrolü |
|
|---|
