Victoria Şelalesi

Mosi-oa-Tunya / Victoria Şelaleleri
Mosi-oa-Tunya / Victoria Şelaleleri
Genel bilgiler
Ülke(ler)	Zambiya, Zimbabve
Koordinatlar	17°55′29″G 25°51′29″D / 17.92472°G 25.85806°D
Yerleşim(ler) (en yakın)	Victoria Falls, Livingstone
Akarsu	Zambezi nehri
Yükseklik	108 m (354 ft)
Genişlik	1,7 km (1,1 mi)
Debi	1.088 m3/s (38.400 cu ft/s)
Özellikler	2 kademe
Wikimedia Commons
	Victoria Şelalesi Victoria Şelalesi Victoria Şelalesi
UNESCO Dünya Mirası
Konum	Zambiya Zimbabve
Kriter	Doğal: vii, viii
Referans	509[1]
Tescil	1989 (13. oturum)
Bölge	Afrika

Viktorya Şelaleleri veya Mosi-oa-Tunya dünyanın en görkemli şelalelerindendir. Zambezi Nehrinin üzerinde, Zambiya ve Zimbabve sınırları arasında, bulunur. Şelaleler yaklaşık olarak 1,7 km genişliğinde ve 128 m yüksekliğindedirler.

İskoç kâşif David Livingstone şelaleleri 1855'te ziyaret etmiş ve Kraliçe Victoria'nın anısına Victoria Şelaleleri ismini vermiştir. Bununla birlikte şelale zaten yöresel olarak Mosi-oa-Tunya yani "gürleyen duman" diye anılmaktaydı.^[2] Şelaleler iki millî parkın parçasıdırlar, Zambiya'daki Mosi-oa-Tunya Millî Parkı ve Zimbabve'deki Victoria Şelaleleri Millî Parkı. Şelaleler Güney Afrika'nın en önemli turist çeken noktalarından biridir. Aynı zamanda UNESCO Dünya Mirası Alanıdır.

Kuzey Amerika'daki Niagara Şelaleleri'nden daha geniş olan Victoria Şelaleleri sadece Güney Amerika'nın Iguaçu Şelaleleri ile karşılaştırılabilir. Iguaçu 270'ten fazla (görece) 'küçük' şelaleye bölünmüşken Victoria dünyadaki en büyük, 100 metreden yüksek ve 1,5 km'den geniş, tek su yatağından, dökülmektedir.

Victoria Şelalesi'nin üzerinde ise, hiç kaybolmayan bir gökkuşağı vardır.

İsim kökenleri

David Livingstone, 16 Kasım 1855'te şelaleleri gören ilk Avrupalı olarak kayıtlara geçti. Bu ada, nehrin ortasındaki iki kara parçasından biri olan ve Zambiya kıyısına yakın şelalelerin hemen yukarısında bulunan, günümüzde Livingstone Adası olarak bilinen bir adadan geliyordu. Livingstone, gördüğü manzaraya Kraliçe Victoria'nın adını vermiş olsa da, Lozi dilindeki Mosi-oa-Tunya - "Gürleyen Duman" - yaygın olarak kullanılmaya devam ediyor. Dünya Mirası Listesi her iki ismi de resmen tanıyor. Livingstone ayrıca, sürekli püsküren su nedeniyle "Gökkuşağının Yeri" anlamına gelen daha eski bir isim olan Seongo veya Chongwe'yi de örnek gösterdi.

Zambiya'daki yakınlardaki milli parkın adı Mosi-oa-Tunya iken, Zimbabve kıyısındaki milli park ve kasabanın adı Victoria Şelaleleri'dir.

Geçitler

Zambezi Nehri'nin tüm hacmi, Birinci Geçit'in 110 m (360 ft) genişliğindeki çıkışından yaklaşık 150 m (490 ft) boyunca akar ve ardından nehrin ulaştığı sıraya göre belirlenmiş zikzaklar çizen bir dizi geçide girer. İkinci Geçit'e giren su keskin bir sağ dönüş yapar ve orada Kaynayan Kazan adı verilen derin bir havuz oluşturur. Zambiya tarafından dik bir patika yoluyla ulaşılan bu göletin çapı yaklaşık 150 m'dir (490 ft). Yüzeyi alçak sularda pürüzsüzdür, ancak yüksek sularda muazzam, yavaş girdaplar ve yoğun türbülanslarla belirginleşir.

Başlıca geçitler şunlardır:

Birinci Geçit: Nehrin Victoria Şelalesi'nde düştüğü yer
İkinci Kanyon: Şelalenin 250 m (820 ft) güneyinde, 2,15 km (1,34 mil) uzunluğunda, Victoria Şelaleleri Köprüsü tarafından geçilir
Üçüncü Kanyon: 600 m (2.000 ft) güneyde, 1,95 km (1,21 mil) uzunluğunda, Victoria Şelaleleri Enerji Santrali'ni içerir
Dördüncü Kanyon: 1,15 km (0,71 mil) güney, 2,25 km (1,40 mil) uzunluk
Beşinci Boğaz: 2,25 km (1,40 mil) güney, 3,2 km (2,0 mil) uzunluk
Songwe Geçidi: 5,3 km (3,3 mil) güneyde, 3,3 km (2,1 mil) uzunluğunda, kuzeydoğudan gelen küçük Songwe Nehri'nin adını taşıyan ve en derin yeri 140 m (460 ft) olan, nehir seviyesi yağışlı ve kurak mevsimler arasında 20 m'ye (66 ft) kadar değişen bir vadidir.