Aras, Horasan
| Aras | |
|---|---|
 Mahallenin haritadaki yeri | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Aras Aras'ın Erzurum'daki konumu | |
Koordinatlar: 39°59′18″N 42°18′23″E / 39.9883°K 42.3064°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Horasan |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Rakım | 1788 m |
| Nüfus (2021)[2] | 315 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25800 |
Aras, Erzurum ilinin Horasan ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Aras'ın eski adı Veli Baba'dır. Bu isim Deli Baba'dan dönüşmüştür.[4] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Veli Baba (ولی بابا) şeklinde geçer. Bu tarihte Veli Baba olarak anılmakla birlikte, bağlı olduğu nahiye Aras adını taşıyordu.[5][6]
Deli Baba veya Veli Baba köyü, Basiani bölgesinin Aşağı Basiani kısmında yer alır.[7] Bu bölge Orta Çağ'da Gürcistan sınırları içinde bulunuyordu. Nitekim 13. yüzyılın başında Gürcüler ile Türkler arasındaki Basiani Savaşı bu bölgede meydana gelmiştir. Osmanlılar bu bölgeyi 1545 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir.[7] Bu dönemdeki adı bilinemeyen köyün güneybatısındaki kale bu dönemden kalmıştır.[8]
Velibaba köyü, 1835 Osmanlı nüfus defterinde Deli Baba olarak geçer. Vergi tahsil etme ve askere alma amacıyla sadece erkek nüfusun kaydedildiği köyde 178 Hristiyan erkek bulunuyordu. Erkek nüfusu kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 356 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bu sırada köyde Müslüman nüfus bulunmuyordu.[4]
Veli Baba köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre, Erzurum vilayetinin Hasan Kale kazasının Aras nahiyesine bağlıydı. Aras nahiyesi bu sırada 50 köyü kapsıyordu.[9] 1940 genel nüfus sayımında ise, Aras nahiyesi 32 köyden oluşuyordu ve nahiyenin idarî merkezi Veibaba köyü idi. Bu tarihte köyde 381 kişi yaşıyordu. 1953 yılında Horasan kazası kurulunca, Aras nahiyesi ve Velibaba köyü bu kazaya bağlandı.[10] 1950'lerin ilk yarısında Velibaba köyüne bağlı olduğu nahiyenin adı verilmiştir. Nitekim 1955 genel nüfus sayımında köyün adı Aras olarak geçer. 1965 genel nüfus sayımında Aras köyünün nüfusu 592 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 98 kişi okuma yazma biliyordu. Bu tarihte 28 köyü kapsayan Aras bucağında yaşayan 15.960 kişi arasında sadece 2.335 kişi okuryazardı.[11]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum'da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Horasan Belediyesi'nin bir mahallesi olmuştur.[12]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Mahalle, Erzurum il merkezine 100 km, Horasan ilçe merkezine 17 km uzaklıktadır.[13] Mahalle, Horasan'ın güneydoğusunda olup, D.100/
numaralı Erzurum-Ağrı (Horasan-Eleşkirt) devlet/uluslararası yoluna, 2,7 km'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[14]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 315[2] |
| 2020 | 338[2] |
| 2019 | 347[2] |
| 2018 | 345[2] |
| 2017 | 391[2] |
| 2016 | 421[2] |
| 2015 | 456[2] |
| 2014 | 488[2] |
| 2013 | 494[2] |
| 2012 | 513[2] |
| 2011 | 527[2] |
| 2010 | 526[2] |
| 2009 | 519[2] |
| 2008 | 515[2] |
| 2007 | 494[2] |
| 2000 | 531[13] |
| 1990 | 580[15] |
| 1985 | 652[16] |
| 1965 | 592[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Erzurum Horasan Aras Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023.
- ^ "Aras, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 12 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023.
- ^ a b Ümit Kılıç, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Pasinler ve Köylerinin Demografik ve İskan Yapısı", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı: 42, 2010, s. 241-257
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 229.
- ^ "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 56. ISBN 978-9941-9888-4-4
- ^ a b "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 10. ISBN 978-9941-9888-4-4
- ^ "ბასიანის ძეგლების 2023 წლის საკვლევი ექსპედიციის ანგარიში" (Basiani Anıtları 2023 Yılı Araştırma Gezisi Sonuçları), Tiflis, 2024, s. 18. ISBN 978-9941-9888-5-1
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 229-230.
- ^ "Resmi Gazete, 4 Aralık 1953" (PDF). 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Nisan 2025.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 255" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ a b "Aras Mahallesi". YerelNet.org.tr. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.