Tayyipler Âlemi
"Tayyipler Âlemi", Türk mizah dergisi Penguen'in 24 Şubat 2005'te kapağında yer alan karikatürdür. Derginin birçok karikatüristi tarafından çizilen karikatürde dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan; fil, zürafa, maymun, deve, kurbağa, yılan, inek ve ördek şeklinde karikatürize edilmektedir. Karikatürün yayımlanmasından sonra Erdoğan, dergi aleyhine 40 bin liralık tazminat davası açtı fakat Ankara 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde görülen dava reddedildi.
6 Temmuz 2018'de Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin (ODTÜ) diploma töreninde söz konusu karikatürü pankart olarak taşıyan üç öğrenci, 7 Temmuz günü "Cumhurbaşkanı Erdoğan'a hakaret" suçlamasıyla gözaltına alındı ve tutuklu yargılanmalarına yapılan itirazın kabul edilmesi sonucu 10 Ağustos'ta serbest bırakıldılar. Erdoğan'ın öğrenciler ile görüşmesi sonucu dava geri çekildi.
Geçmişi
[değiştir | kaynağı değiştir]Cumhuriyet yazarı Musa Kart, 9 Mayıs 2004'te çizdiği karikatürde Türkiye'deki imam hatip liselerini ip yumağı, Erdoğan'ı da ip yumağına dolanmış kedi olarak betimledi. Erdoğan da gazete ve yazı işleri müdürü Mehmet Sucu hakkında tazminat davası açtı ve davayı kazandı fakat karar, Yargıtay tarafından bozuldu.[1] Haftalık olarak yayımlanan Penguen, 24 Şubat 2005 tarihli ve 127 no'lu sayısında "Karikatürist Musa Kart, 'Tayyip Erdoğan kafalı kedi' çizdiği için ceza aldı." üst başlığıyla Erdoğan'ı fil, zürafa, maymun, deve, kurbağa, yılan, inek ve ördek şeklinde karikatürize etti.[2] Derginin birçok karikatüristi tarafından çizilen karikatüre "Tayyipler Âlemi" adı verildi.
Olaylar ve davalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Karikatürün yayımlanmasının ardından Erdoğan tarafından dergi ve karikatürist Erdil Yaşaroğlu aleyhine 40 bin liralık tazminat davası açıldı.[3] Erdoğan'ın avukatı, dergide yayımlanan karikatürlerin müvekkilinin kişilik haklarına saldırı teşkil ettiğini savunarak davanın kabulüne karar verilmesini isterken derginin avukatları ise karikatürler nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiği iddiasının kabul edilemeyeceği, Erdoğan ile çizilen karikatürler arasında herhangi bir özdeşleştirme yapılmadığı ve hakaret kastı bulunmadığını ifade etti.[2] Verilen demeçte ""Ortaklaşa çizilen bu kapakta amacımız 5 bin YTL tazminat ödemeye mahkûm edilen karikatürist arkadaşımız Musa Kart'a destek olmak ve düşünce özgürlüklerine sınırlama getirme girişimine karşı durmaktı." dendi.[4] Ankara 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde görülen davada yargıç taraşarın görüşlerini aldıktan sonra davanın reddine karar verildiğini açıkladı.[2]
6 Temmuz 2018'de Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) mezuniyet töreninde bazı öğrenciler "Tayyipler Âlemi" karikatürünü pankart yaparak yürüdü. 7 Temmuz'da Ankara Başsavcılığı öğrenciler hakkında "cumhurbaşkanına hakaret" suçundan soruşturma başlatıldığını[5] ve üç kişinin gözaltına alındığını[6] duyurdu. Bir sonraki gün gözaltına alınan kişi sayısı altıya yükseldi.[7] 10 Temmuz'da dört öğrenci ve bir matbaa çalışanı tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edildi.[8] Mahkemeye çıkarılan dört ODTÜ'lü tutuklanırken gözaltına alınan baskıevi çalışanı ise serbest bırakıldı.[9] Öğrenciler ifadelerinde şunları dile getirdi:[10]
"Suç unsuru içeren şekilde davrandığımızın farkında değildik. Tek amacımız mizahtı. Eğlenceli, mizah içeren bir pankart taşımak istedik. Amacımız hakaret değildi. Pişmanız."
17 Temmuz'da Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, attığı bir tweet'te "Eleştiriye ve mizaha tahammül edeceksin, etmelisin! Hapse atarak eleştirinin ve mizahın önüne geçemezsin." yazdı ve söz konusu karikatürü paylaştı[11] ve Kılıçdaroğlu hakkında soruşturma başlatıldı.[12]
10 Ağustos'ta öğrenciler, tutuklu yargılanmalarına yapılan itirazın kabul edilmesi sonucu serbest bırakıldılar.[13] 16 Ekim'de ise Erdoğan öğrencilerle görüştü ve davayı geri çekti.[14]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Dava konusu olmuş Erdoğan karikatürleri". tr.euronews.com. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ a b c "Tayyipler Alemi aklandı | GAZETE VATAN". www.gazetevatan.com. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ "'Tayyipler Alemi' davası başladı". CNN Türk. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ "Düşünce Suçluları" (PDF). 2005. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ "'Erdoğan'a hakaret'te bugün: ODTÜ mezuniyetindeki pankarta üç gözaltı". Diken. 7 Temmuz 2018. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ "Üç kişi gözaltında: ODTÜ rektörü törende yaşananları tasvip etmiyormuş". Diken. 7 Temmuz 2018. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ "Olaylı mezuniyet sonrası: ODTÜ'de iki öğrenci daha gözaltında". Diken. 8 Temmuz 2018. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ "Olaylı mezuniyet sonrası: ODTÜ'de gözaltına alınan beş kişiye tutuklama talebi". Diken. 10 Temmuz 2018. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ "Mezuniyet töreninde pankart açtılar diye: Dört ODTÜ'lü tutuklandı". Diken. 11 Temmuz 2018. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ "Tutuklu ODTÜ'lülerin ifadeleri: Tek amacımız mizahtı, pişman olduk". Diken. 12 Temmuz 2018. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ Kılıçdaroğlu, Kemal (17 Temmuz 2018). "Eleştiriye ve mizaha tahammül edeceksin, etmelisin! Hapse atarak eleştirinin ve mizahın önüne geçemezsin.pic.twitter.com/D30J2cHsa6". @kilicdarogluk. 1 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ "Jet hızıyla: Twitter'dan 'Tayyipler Alemi'ni paylaşan Kılıçdaroğlu'na soruşturma". Diken. 18 Temmuz 2018. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ "'Tayyipler Alemi' pankartı taşıyan ODTÜ'lüler serbest". birgun.net. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ "Erdoğan, "Tayyipler Alemi" pankartı açan ODTÜ'lülerle görüştü". CNN Türk. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
