Sine qua non
Sine qua non, "olmazsa olmaz" anlamına gelen Latince bir deyiş. Bu bir sıfattır ve koşulları nitelendirmekte kullanılır. Bilimden sanata geniş bir kullanım alanı vardır.
Örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]Ateşin yanması, dumanın tütmesi açısından bir sine qua non koşuldur. Ateş yanarsa duman tüter, ateş yanmazsa duman tütmez. Öyleyse ateş duman açısından bir varlık-yokluk koşuludur (birincisi var ise ikincisi de vardır ancak birincisi yok ise ikincisi de yoktur). Oysa yağmurun yağması şemsiye almak için bir varlık - yokluk koşulu değildir, dolayısıyla da bir sine qua non koşul değildir. Yağmur yağsın yağmasın, bir kimse yanına şemsiye alabilir. Bu ise yağmurun şemsiye almak bakımından olmazsa olur niteliğinde bir koşul olduğunu gösterir. Nitekim, genellikle yağmur yağdığında yanına şemsiye almak gerekliliktir ancak, kişi yağmur yağmasa da yanına şemsiye alabilir. Bu da yağmur yağmasının, şemsiye alma açısından bir sine qua non koşul olmadığını göstermektedir.
Ancak ve ancak
[değiştir | kaynağı değiştir]Bir koşul sine qua non koşul ise o zaman ancak ve ancak kalıbıyla cümle kurulabilir. Örneğin ateşin yanması dumanın tütmesi için bir sine qua non koşul olduğundan şöyle söylenebilir.
Ancak ve ancak ateş yanarsa duman tüter.