Sigrid Undset
| Sigrid Undset | |
|---|---|
 Sigrid Undset | |
| Doğum | 20 Mayıs 1882 Kalundborg, Danimarka |
| Ölüm | 10 Haziran 1949 (67 yaşında) Lillehammer, Norveç |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet | Norveç |
| Vatandaşlık | Norveçli |
| Dönem | 20. yüzyıl |
| Önemli ödülleri | Nobel Edebiyat Ödülü (1928) |
Sigrid Undset (20 Mayıs 1882 Kalundborg, Danimarka - 10 Haziran 1949 Lillehammer, Norveç) Norveçli yazardır. Eserlerinde gelenekler ve çağdaşlaşma çatışması ile dini değerleri ve kadının özgürlüğünü ele alır. 1907 yılında kendini topluma serbest yazar olarak kabul ettirmiştir. 1933 ve 1940'ta kuşatılan Norveç'ten İsveç, Rusya, Japonya üzerinden Amerika'ya kaçmıştır ve Amerika'da nasyonalizme karşı yazılar yazmış, konferanslar düzenlemiştir. 2. Dünya savaşı bittikten sonra ülkesine geri dönen Sigrid Undset, daha sonra bir yazar olarak çalışamadı ve 10 Haziran 1949 yılında Lillehammer'de öldü.
1928'de, "The Axe", "The Snake Pit", "The Wilderness" ve "The Son Avenger" başlıklarını taşıyan "The Master of Hestviken" dörtlemesiyle 1928'de Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanmıştır.
Erken dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]Sigrid Undset, 20 Mayıs 1882'de Danimarka'nın Kalundborg kasabasında, annesi Charlotte Undset'in (1855–1939, née Anna Maria Charlotte Gyth) çocukluk evinde doğdu. Undset üç kızın en büyüğüydü. O ve ailesi, o iki yaşındayken Norveç'e taşındı.
Norveç'in başkenti Oslo'da (ya da 1925'e kadar bilinen adıyla Kristiania) büyüdü. Daha 11 yaşındayken babası Norveçli arkeolog Ingvald Martin Undset (1853-1893), uzun bir hastalıktan sonra 40 yaşında öldü.
Ailenin ekonomik durumu, Undset'in üniversite eğitiminden ümidini kesmesi anlamına geliyordu ve bir yıllık bir sekreterlik kursundan sonra 16 yaşında Kristiania'daki bir mühendislik şirketinde sekreter olarak çalışmaya başladı ve bu görevi 10 yıl boyunca sürdürecekti.
1907'de Norveç Yazarlar Birliği'ne katıldı ve 1933'ten 1935'e kadar Edebiyat Konseyi'ne başkanlık etti ve sonunda 1936'dan 1940'a kadar birliğin başkanlığını yaptı.
Yazarlık kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Undset, ofis işlerinde çalışırken yazdı ve okudu. İskandinav Orta Çağlarında bir roman seti yazmaya ilk girişimini yaptığında 16 yaşındaydı. Orta Çağ Danimarka'sında geçen tarihi bir roman olan el yazması 22 yaşındayken hazırdı. Ancak yayınevi tarafından reddedildi.
Bununla birlikte, iki yıl sonra, ilkinden çok daha az hacimli, yalnızca 80 sayfalık başka bir el yazması tamamladı. Orta Çağ'ı bir kenara bırakmış ve bunun yerine çağdaş Kristiania'da orta sınıf bir geçmişe sahip bir kadının gerçekçi bir tanımını üretmişti. Bu kitap da ilk başta yayıncılar tarafından reddedildi, ancak daha sonra kabul edildi. Başlık Fru Marta Oulie idi ve açılış cümlesi (kitabın ana karakterinin sözleri) okuyucuları skandallaştırdı: "Kocama karşı sadakatsiz oldum".
Böylece, 25 yaşındayken Undset, çağdaş bir arka plana dayanan, zina üzerine kısa, gerçekçi bir romanla edebi ilk çıkışını yaptı. Bir heyecan yarattı ve kendini Norveç'te gelecek vadeden genç bir yazar olarak buldu. 1919'a kadar olan yıllar boyunca, Undset, çağdaş Kristiania'da geçen bir dizi roman yayınladı. 1907-1918 dönemi çağdaş romanları şehir ve sakinleri hakkındadır. Bunlar, çalışan insanların, önemsiz aile kaderlerinin, ebeveynler ve çocuklar arasındaki ilişkinin hikâyeleridir. Ana konuları kadınlar ve aşklarıdır. Ya da kendisinin de belirttiği gibi - tipik olarak sert ve ironik tavrıyla - "ahlaksız tür" (aşk).
Bu gerçekçi dönem, Jenny (1911) ve Vaaren (Bahar) (1914) romanlarında doruğa ulaştı. İlki, romantik krizler sonucu hayatını boşa harcadığına inanan ve sonunda intihar eden bir kadın ressam hakkındadır. Diğeri ise hem kendisini hem de aşkını ciddi bir evlilik krizinden kurtarmayı başaran ve sonunda güvenli bir aile kuran bir kadını anlatır. Bu kitaplar, Undset'i Avrupa'da yeni başlayan kadın kurtuluş hareketinden ayrı bir yere yerleştirdi.
Undset'in kitapları en başından beri iyi sattı ve üçüncü kitabının yayınlanmasından sonra ofis işinden ayrıldı ve yazar olarak geliriyle yaşamaya başladı. Bir yazar bursu alarak Avrupa'da uzun bir yolculuğa çıktı. Danimarka ve Almanya'da kısa duraklamalardan sonra İtalya'ya devam etti ve Aralık 1909'da Roma'ya geldi ve burada dokuz ay kaldı. Undset'in anne ve babasının Roma ile yakın bir ilişkisi vardı ve orada kaldığı süre boyunca o da onların ayak izlerini takip etti. Güney Avrupa ile karşılaşması onun için çok şey ifade ediyordu; Roma'daki İskandinav sanatçı ve yazarlarının çevresinden arkadaşlar edindi.
Evlilik dönemi ve çocukları
[değiştir | kaynağı değiştir]Undset, Roma'ya gittikten neredeyse üç yıl sonra evlendiği Norveçli ressam Anders Castus Svarstad ile tanıştı. 30 yaşındaydı; Svarstad dokuz yaş büyüktü, evli ve Norveç'te bir karısı ve üç çocuğu vardı. Svarstad'ın ilk karısından boşanmasının üzerinden neredeyse üç yıl geçmişti.
Undset ve Svarstad 1912'de evlendiler ve altı aylığına Londra'ya gittiler. Londra'dan, Ocak 1913'te ilk çocuklarının doğduğu Roma'ya döndüler. Babasının adını taşıyan bir erkek çocuk. 1919'a kadar olan yıllarda, başka bir çocuğu daha oldu ve hane halkı, Svarstad'ın ilk evliliğinden olan üç çocuğunu da aldı. Bunlar zor yıllardı: Svarstad'ın ilk karısından doğan oğullarından biri olan ikinci çocuğu, bir kız, zihinsel engelliydi.
Son gerçekçi romanlarını ve kısa öykü koleksiyonlarını bitirerek yazmaya devam etti. Aynı zamanda güncel temalar üzerine kamusal tartışmaya girdi: kadınların kurtuluşu ve diğer etik ve ahlaki konular. Önemli polemik yetenekleri vardı ve gelişmekte olan özgürleşmeyi ve Birinci Dünya Savaşı'nın ardından tehdit ettiğini hissettiği ahlaki ve etik çöküşü eleştiriyordu.
1919'da güneydoğu Norveç'teki Gudbrand Vadisi'ndeki küçük bir kasaba olan Lillehammer'a iki çocuğunu da alarak taşındı. Daha sonra üçüncü çocuğunu bekliyordu. Niyeti, Lillehammer'da dinlenmesi ve Svarstad yeni evlerini düzene koyar koymaz Kristiania'ya geri dönmesiydi. Ancak, evlilik bozuldu ve boşanma izledi. Ağustos 1919'da üçüncü çocuğunu Lillehammer'da doğurdu. Lillehammer'ı evi yapmaya karar verdi ve iki yıl içinde, geleneksel Norveç ahşap mimarisine sahip büyük bir ev olan Bjerkebæk, kasaba ve çevresindeki köylerin manzarasına sahip geniş bir çitle çevrili bahçe ile tamamlandı. Burada geri çekilip yazılarına konsantre olabildi.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fru Marta Oulie 1907
- Den lykkelige alder 1908
- Fortællingen om Viga-Ljot og Vigdis 1909
- Ungdom 1910
- Jenny 1911
- Fattige skjebner 1912
- Vaaren 1914
- Fortællinger om kong Artur og ridderne av det runde bord 1915
- Splinten av troldspeilet 1917
- Tre søstre 1917
- De kloge jomfruer 1918
- Et kvindesynspunkt 1919
- Kristin Lavransdatter (romantrilogi), 1920–22 (Dei tre delane heiter «Kransen» (1920), «Husfrue» (1921) og «Korset» (1922).)
- Vårskyer, 1921
- Sankt Halvards liv, død og jærtegn, 1925
- Olav Audunssøn i Hestviken 1925
- Olav Audunssøn og hans barn 1927
- Katholsk propaganda 1927
- Gymnadenia 1929
- Etapper 1929
- Den brændende busk 1930
- Hellig Olav, Norges konge 1930
- Ida Elisabeth 1932
- Etapper. Ny række 1933
- To europeiske helgener, 1933
- Elleve aar (selvbiografisk roman), 1934
- Den trofaste hustru 1936
- Norske helgener 1937
- Selvportretter og landskapsbileder 1938
- Madame Dorthea 1939
- Klosterliv – På pilegrimsferd – Sognekirken (i «Norsk kulturhistorie II»), 1939
- Sigurd and his brave companions. A tale of medieval Norway, 1943
- Tilbake til fremtiden (memoarer), 1945
- Lykkelige dager (memoarer), 1947
