Sevgi Özel
| Sevgi Özel | |
|---|---|
| Doğum | Polatlı, Ankara, Türkiye |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet | Türk |
Sevgi Özel, (d. 30 Haziran 1948, Polatlı, Ankara), Türk yazar, dilbilimci ve Dil Derneği Başkanı.[1]
Yaşamı ve Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ankara'nın Polatlı ilçesine bağlı Beyceğiz köyünde doğdu. Annesi Miyase Özel, babası çiftçi Seyit Ahmet Özel'dir. 1960 yılında aile Ankara'ya taşındı ve Samanpazarı'na yerleşti. Atatürk İlkokulunun ardından ortaokul ve lise eğitimini Anafartalar Lisesinde yaptı.
1971'de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu ve aynı yıl Türk Dil Kurumunda çalışmaya başladı. Bu kurumda Dilbilgisi/Dilbilim Kolunda görev aldı, Türkçeyi araştıran dilbilimciler arasında yetişti. 12 Eylül Darbesi döneminde TDK'nın Atatürk'ün vasiyeti hiçe sayılarak kapatılıp kamu kuruluşuna dönüştürülmesinin ardından 1983'te kurumdan istifa etti.[2]
Aynı yıl Bilgi Yayınevinde çalışmaya başlayan Özel, burada yaklaşık on yıl yayın sorumlusu olarak görev yaptı.[3]
1992-1998 yılları arasında Ümit Yayıncılıkta çalıştı. 1998'de de Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Vakfına geçti. Yayın yönetmeni olarak görev yaptığı UM:AG'dan 2002'de ayrıldı.[4]
İlk kitabı 1976'da çıktı. 1972'den bu yana TDK'de ve Dil Derneğinde Yazım Kılavuzu'nun bütün baskılarının hazırlanmasına, 1983'ten sonra Türkçe Sözlük çalışmalarına katıldı.
Ülkenin birçok yöresinde söyleşi ve açık oturumlarda konuştu, konferanslar verdi, bazı TV'lerde izlence yaptı. Dil ve edebiyata ilişkin yazıları Dil Derneği Çağdaş Türk Dili, Varlık, Türk Dili, Adam Sanat, Hürriyet Gösteri, Evrensel Kültür, Mülkiye Dergisi, Atatürkçü Düşünce, Bilim ve Ütopya gibi dergilerde yayımlandı.
1987'de 34 aydınla Dil Derneği'nin kurucuları arasında yer aldı. Derneğin genel yazmanı, asbaşkanı ve başkanı olarak görev aldı. Hâlen Dil Derneği başkanıdır.
Cumhuriyet gazetesinde köşe yazarıdır.[5]
Yapıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]Dil Üzerine Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkiye Türkçesinde Sözcük Türleri, (ortak yapıt), (3 baskı: 1976, 1983, 2003)
- Türkiye Türkçesinde Sözcük Türetme ve Bileştirme, (TDK Yayını, 1977)
- Türkiye Türkçesi Gelişmeli Sesbilimi (ortak yapıt), (TDK, 1978)
- Türkiye Türkçesinin Sözdizimi (ortak yapıt, 2 baskı)
- Atatürk'ün Türk Dil Kurumu ve Sonrası (ortak yapıt), (Bilgi Yayınevi, 1986)
- Afili Mavallar (argo), (Kırmızı Kedi, 2021)
- Dil Kiri El Kiri, (Bilgi Yayınevi, 2000, 2 baskı)
- Dilimde Tüy Bitti, (Çınar Yayıncılık, 2006)
- Dilleri Uzun, (Cumhuriyet Kitapları, 2009, 2 baskı)
- 75. Yılda Türkçenin ve Dil Devriminin Öyküsü (Ş. Turan ile, (2007)
- Türkçenin ve Dil Devriminin Öyküsü (Ş. Turan ile, (2019)
- İktidar Benim Ne İstersem Söylerim, (Cumhuriyet Kitapları, 2008)
- Türkçenin Renkleri, (Kırmızı Kedi Yayınevi, 2016, 3 baskı)
Yaşam Öyküsü / Mektuplar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ahmet Cevat Emre, (TDK belgeliğinde) 1982
- Besim Atalay, TDK, 1983
- Baba İnönü'den Erdal İnönü'ye Mektuplar, Bilgi Yayınevi, 1988
- Uğur Mumcu'dan um:ag'a Unutmadık, um:ag, 2000
Öyküleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Devrimciler Âşık Olamaz(dı), Ümit Yayıncılık, 1994 (2 baskı)
- Aşk Bir Boncuktur, Ümit Yayıncılık, 1995 (2 baskı)
- Direncin Kuşları, Ümit Yayıncılık, 1996
- Bir Yanım Bahar Bir Yanım Kış, Ümit Yayıncılık, 1997
- Bir Bulut Ayağıma Dolandı, Bilgi Yayınevi, 1999
- Aptal Dünya, Bilgi Yayınevi, 2002
Romanları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yıldızlar mı Suçluydu?, Çınar Yayınları, 2006
- Gümüşana, Cumhuriyet Kitapları, 2009
- Bahtabakan, Cumhuriyet Kitapları, 2013
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Uğur Olsun (Bir Devrimcinin Öyküsü), Kırmızı Kedi Yayınevi, 2022 (6. basım)
Anı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yalan Dünyasının Yalancıları, Kırmızı Kedi Yayınevi, 2022
Çocuk Kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Benim Atatürk'üm, Kırmızı Kedi Yayınevi, 2020 (15. baskı)
- Barış Takımı (1), Çanakkale'den Gelibolu'ya Geçiyor (İ. Dizman ile), Kırmızı Kedi Yayınevi, 2016, (3. baskı)
- Barış Takımı (2), Çanakkale'den Anadolu'ya Yürüyor (İ. Dizman ile), Kırmızı Kedi Yayınevi, 2016, (3. baskı)
- Barış Takımı (3), Atatürk'le Buluşuyor (İ. Dizman ile), Kırmızı Kedi Yayınevi, 2016, (3. baskı)
- Barış Takımı (4), Devrimlere Koşuyor (İ. Dizman ile), Kırmızı Kedi Yayınevi, 2016, (3. baskı)
- Barış Takımı (5), Türk Devrimini Öğreniyor (İ. Dizman ile), Kırmızı Kedi Yayınevi, 2016, (3. baskı)
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 2017 - Türkiye P.E.N. Yazarlar Derneği Duygu Asena Ödülü[6]
- 2022 - Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu'nu Anma Ödülü[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Sevgi Özel". teis.yesevi.edu.tr. 18 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ "12 EYLÜL'LE HESAPLAŞANLAR KİM". Odatv. 7 Nisan 2012. 18 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ "Sevgi Özel Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri". turkedebiyati.org. 18 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ "2017 PEN Yazarlar Derneği Ödülü, Dil Derneği Başkanı Sevgi Özel'e". 28 Şubat 2017. 20 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
- ^ "Sevgi Özel Yazıları - Cumhuriyet Gazetesi". Cumhuriyet. 18 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ "PEN Duygu Asena Ödülü: Sevgi Özel'e". 1 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2017.
- ^ ""YALAN DÜNYASININ YALANCILARI" KİTABINA PROF. DR. VECİHE ÖDÜLÜ". İstanbul Flaş, Flaş istanbul. 20 Aralık 2022. 20 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.