Sede vacante
 |
| Makaleler serisinden |
| Katolik Kilise Hukuku |
|---|
| "In illo uno unum" |
Sede vacante, Katolik Kilisesi'nde bir piskoposluk veya başpiskoposluğun, görevde bulunan bir piskopos olmadan kaldığı ve piskoposluğun makamının katedral olduğu durumdur.[a] Terim, papanın ölümü veya istifası üzerine meydana gelen bir papalık ara dönemine atıfta bulunmak için sıklıkla kullanılır.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kilise tarihinin erken dönemlerinde, papalık erkanındaki başrahip, başdiyakoz ve "noterlerin primicerius'u" sede vacante dönemini yöneten bir naiplik konseyi oluşturuyordu.[1]
Papa'nın ölümünü resmen tespit etmek, Apostolik Kamera'nın başı olan Camerarius'un (papalık nazırı) göreviydi. Bu durum, yavaş yavaş, Camerarius'un Roman Curia'sının şefi olarak, papanın ölümünden sonra bile normal işlerini yürütmesi ve ayrıca cenaze törenini ve yeni seçim için hazırlıkları yönetmesi gerektiği teorisine yol açtı. Bu süreç Camerarius Boso Breakspeare'de belirgindi.[2] 1268'den 1271'e kadar süren uzun sede vacante sırasında, Camerarius'un önemi o kadar açıktı ki, Kardinaller, Camerarius ölürse yenisini seçmeye hazırlanıyorlardı.[2]
Papalık son olarak Papa Francis'in vefatının ardından 21 Nisan - 8 Mayıs 2025 tarihleri arasında boş bırakıldı.
Uzun sede vacante dönemleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Konklavlar ve papalık seçimleri genellikle kısa sürede tamamlanır, ancak papalığın aylarca hatta yıllarca boş kaldığı birkaç dönem olmuştur.
Aşağıdaki tabloda bir yıldan uzun süren "sede vacante" dönemler ayrıntılı olarak gösterilmektedir:
| Önceki Papa | Sonraki Papa | Başlangıç | Bitiş | Süre |
|---|---|---|---|---|
| IV. Caelestinus | Innocent IV | 10 Kasım 1241 | 25 Haziran 1243 | 1 yıl 7 ay |
| Clemens IV | Gregory X | 29 Kasım 1268 | 1 Eylül 1271 | 2 yıl 10 ay |
| Nicolaus IV | Celestine V | 4 Nisan 1292 | 5 Temmuz 1294 | 2 yıl 3 ay |
| Clement V | John XXII | 20 Nisan 1314 | 2 Ağustos 1316 | 2 yıl 3 ay |
| Gregory XII | Martin V | 4 Temmuz 1415 | 11 Kasım 1417 | 2 yıl 5 ay |
1799'dan bu yana sede vacante dönemleri
[değiştir | kaynağı değiştir]| Önceki Papa | Sonraki Papa | Başlangıç | Bitiş | Süre[3] |
|---|---|---|---|---|
| Pius VI | Pius VII | 29 Ağustos 1799 | 14 Mart 1800 | 197 gün |
| Pius VII | Leo XII | 20 Ağustos 1823 | 28 Eylül 1823 | 39 gün |
| Leo XII | Pius VIII | 10 Şubat 1829 | 31 Mart 1829 | 49 gün |
| Pius VIII | Gregory XVI | 30 November 1830 | 2 February 1831 | 63 gün |
| Gregory XVI | Pius IX | 1 Haziran 1846 | 16 Haziran 1846 | 15 gün |
| Pius IX | Leo XIII | 7 Şubat 1878 | 20 Şubat 1878 | 13 gün |
| Leo XIII | Pius X | 20 Temmuz 1903 | 4 Ağustos 1903 | 15 gün |
| Pius X | Benedict XV | 20 Ağustos 1914 | 3 Eylül 1914 | 14 gün |
| Benedict XV | Pius XI | 22 Ocak 1922 | 6 Şubat 1922 | 15 gün |
| Pius XI | Pius XII | 10 Şubat 1939 | 2 Mart 1939 | 20 gün |
| Pius XII | John XXIII | 9 Ekim 1958 | 28 Ekim 1958 | 19 gün |
| John XXIII | Paul VI | 3 Haziran 1963 | 21 Haziran 1963 | 18 gün |
| Paul VI | John Paul I | 6 Ağustos 1978 | 26 Ağustos 1978 | 20 gün |
| John Paul I | John Paul II | 28 Eylül 1978 | 16 Ekim 1978 | 18 gün |
| John Paul II | Benedict XVI | 2 Nisan 2005 | 19 Nisan 2005 | 17 gün |
| Benedict XVI | Francis | 28 February 2013 | 13 March 2013 | 13 gün |
| Francis | Leo XIV | 21 Nisan 2025 | 8 May 2025 | 17 gün |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Bazıları, başrahip katedral yerleşkesinde yaşıyorsa ikametgah olarak da kullanılır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Republic of St. Peter : the birth of the Papal State, 680-825 | WorldCat.org". search.worldcat.org (İngilizce). 9 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2025.
- ^ a b Visceglia, Maria Antonietta (1 Ocak 2011), The Pope’s Household And Court In The Early Modern Age (İngilizce), Brill, ss. 237-264, 24 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi12 Mayıs 2025
- ^ Kilise hukukunda bir dönemin uzunluğunun hesaplanmasında başlangıç günü hesaba katılmaz, ancak dönem günün başlangıcıyla başlıyorsa o gün sayılır.
