Oyuncak bebek evi
Oyuncak bebek evi (minyatür bebek evi), çocuk oyuncağı veya yetişkinleri için el uğraşı, koleksiyon nesnesi veya eğlence aracı olarak üretilmiş maket ev.
Minyatür evler, ilk defa 16. yüzyılda yetişkin erkek koleksiyoncular tarafından sahibinin servetini ve toplumsal statüsünü sergilemek amacıyla birer gösteriş nesnesi olarak yapılmışlar; 17. yüzyılda gelişmiş Avrupa ülkelerinde seçkin sınıftan kadınlar günlük işlerinden uzaklaşıp düşsel bir dünya kurmak için bebek evleri üretmiştir.
Zamanla özellikle kız çocuklarına yönelik eğitici ve öğretici araçlar olarak üretilen bebek evleri, Sanayi Devrimi ve II. Dünya Savaşı'ndan sonra seri olarak üretilmiştir.
Geçmişi
[değiştir | kaynağı değiştir]Minyatür evler, ilk olarak, nadire/merak kabinesi geleneğinin uzantısı olarak, ilginç nesneler barındırmak ve sahibinin varlığını ve zenginliğini sunmak üzere ortaya çıkmıştır. Bugün bilinen haliyle en eski örnek, Bavyera dükü 5. Albert'e ait olan dört katlı malikânenin minyatür ölçekli kopyasıdır.[1] Münih Bebek Evi olarak adlandırılan bu ev, 1558 yılına tarihlendirilir, 1674'teki bir yangında yanmış ve günümüze gelememiştir.[2]
16. ve 17. yüzyılda, başta Almanya olmak üzere İngiltere, Hollanda gibi dönemin güçlü sanayi ülkelerindeki seçkin ve varlıklı erkekler tarafından oyuncak bebek evleri üretilmiştir. Bu evlere bir diğer örnek, Szczecin Bebek Evi'dir. II. Pomerania düküne ait bir evin minyatürü olan bu minyatür ev, 1610 yılına tarihlendirilmiştir.[1]
Çocuklar için tasarlanmış ilk bebek evleri, Oyuncak Şehri olarak bilinen, Almanya'nın Nuremberg şehrinde üretilmiştir. Başlangıçta tek bir mutfaktan ibaret olan ve kız çocuklarının evcilik oyunu oynamasını ve bu sayede ev işlerini öğrenmesini sağlayan evlerdi. Zamanla çok odalı ve çok katlı bebek evleri üretildi.
17. ve 18. yüzyıllarda Hollanda'da, Almanya'dakilerden daha detaylı çalışılmış ve daha büyük bebek evleri üretildi. Bunları üretenler, seçkin sınıftan kadınlardı ve bu minyatür evler ve içindekiler, sahiplerinin gerçek evlerinin ve ev eşyalarının minyatür ölçekli kopyalarıydı. Seçkin kadınlar, günlük işlerinden uzaklaşmak ve düşsel bir dünyada hayaller kurmak için bu evleri ürettiler. Bu evler, ideal bir Hollanda evini; bu evin içindeki kadınların eş, anne ve ev idarecisi olarak konumlarını üç boyutlu bir şekilde görselleştirmektedir.
17. yüzyıl bebek evlerinin bir örneği, 1676 yılına tarihlendirilen Petronella de la Court Evidir. Utrecht'teki Merkez Müze'de (Centraal Museum) sergilenmektedir. Amsterdamlı bir ipek tüccarının karısı olan Petronella de la Court'a ait olan ve yapımının 20 yıl kadar sürdüğü tahmin edilen bu bebek evinin özelliği, içinde farklı işlevlere sahip 10 odasının olması (çamaşır odası, mutfak, bebek odası, oturma odası, yatak odası, müzik odası, sanat odası) ve odalarda yaklaşık 1600 nesnenin ve 20 kadar porselen bebeğin bulunmasıdır.
18. yüzyılda Avrupa'da daha gerçekçi dış cepheye sahip daha küçük oyuncak evler ortaya çıktı. İlk oyuncak bebek evlerinin tamamı el yapımıydı, ancak Sanayi Devrimi ve II. Dünya Savaşı'ndan sonra giderek daha fazla seri üretildi ve daha uygun fiyatlı hale geldi. Bu bebek evleri, kendinden önceki bebek evlerinden farklı olarak, sahibinin iç dünyasını yansıtmak veya otobiyografik anlatısını sunmak gibi amaçlara hizmet etmedi; çocuklara evcilik oynama imkanı tanıyan nesneler olarak varlık buldu.
Ünlü oyuncak bebek evleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Münih Bebek Evi
- Petronella Dunois Bebek Evi
- Petronella de la Court Bebek Evi
- Petronella Oortman Bebek Evi
- Carrie Stettheimer Bebek Evi
- Colleen Moore Peri Kalesi
- White Ladies House
- Jesse Bebek Evi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Şumnu, U. (2024). "Büyük Hikâyelerin Küçük Mekânları: Minyatür Bebek Evleri". Online Journal of Art and Design, 12(1). 13 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi13 Mart 2024.
- ^ Kraft, Carolyn Mohler (Mayıs 2010). "History of Miniatures, Part III". The Miniature Way. 15 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2024.
