Orhan Adli Apaydın
Orhan Adli Apaydın | |
|---|---|
| Doğum | 1926 İstanbul, Türkiye |
| Ölüm | 28 Şubat 1986 (60 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Hukukçu, yazar |
Orhan Adli Apaydın (d. 1926, - ö. 28 Şubat 1986[1]), Türk hukukçu, yazar.
İnsan haklarının ve özgürlüklerin genişletilmesi için mücadele vermiş bir isimdir.
27 Mayıs Darbesi'nden sonra Yassıada Mahkemeleri'nde savunma avukatlığı yaptı. XII. dönem TBMM'ye Adalet Partisi Aydın milletvekili olarak girdi. 1976-1983 yılları arasında İstanbul Barosu Başkanlığını yaptı. Baro Başkanı iken 12 Eylül Darbesi sırasında tutuklandı ve Baro Başkanlığı'ndan Adalet Bakanı tarafından alındı.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1926 yılında İstanbul'da doğdu. Babası Ağır Ceza Reisi Ali Rıza Bey, annesi Nuriye Hayriye Hanım'dır.[2][3] İstanbul Haydarpaşa Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Yazarlığa öğrencilik yıllarında Vakit gazetesinde başladı (1945-1946). Bu yıllarda, Hür Fikirleri Yayma Cemiyetinin kurucuları arasında yer aldı. Avukatlık yaparken, yönetimine de katıldığı Yeniden Doğuş (1945-1950), Dünya, Milliyet gibi dergi ve gazetelerde yazdı.
27 Mayıs Darbesi'nden sonra, İstanbul Barosu Yönetim Kurulunun yasaklamasına rağmen Yassıada Mahkemeleri'nde ağabeyi Burhan Apaydın ile birlikte savunma avukatlığı yaptı. 1961'de Adalet Partisi'nden XII. dönem Aydın milletvekili seçildi. 1962'de bu partiden ayrılıp bağımsız milletvekili oldu. 1965 yılında milletvekilliğinin sona ermesinden sonra Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) hukuk danışmanlığını yürüttü.[4] 1969'da Türk-İş’in Politik Yönü başlıklı bir kitap yayımladı.
1976-1983 yılları arasında İstanbul Barosu Başkanlığı yaptı. 1978'de "Kim Öldürüyor, Niçin Öldürüyor" adlı bir kitap yayımladı. Kitapta, Türkiye'de ve dünyada ‘terör’ olgusunu inceledi.
12 Eylül Darbesi'nden sonra Yazarlar Derneği Sendikası'ndaki faaliyetlerinden dolayı aleyhinde dava açıldı, beraatle sonulandı.[5] 1972 yılında kurulan Barış Derneği'nin kurucularından olan Apaydın, dernek hakkında açılan soruşturma sırasında 26 Şubat 1982'de tutuklandı; Barış Derneği Davası'nda yargılandı. Bu yargılama sürecinde 23 Aralık 1982'de tahliye edildi; 14 Kasım 1983'te yeniden tutuklandı. 14 Kasım 1984'e kadar tutuklu kaldı. Tutuklu olduğu sırada 1983 yılında avukatlık yasasından bir değişiklik yapılarak Adalet Bakanı tarafından Baro Başkanlığı görevinden alındı; Dünya Barolar Birliği Başkan Vekilliği görevini ise sürdürdü.
Uluslararası Hukukçular Birliği tarafından 1982 yılında Pierre Cot Ödülü'ne layık görüldü; aynı yıl Paris Vincent Üniversitesi tarafından kendisine onursal hukuk doktoru unvanı verildi.[4]
Kanser hastası olan Apaydın, tutukluluğu sırasında ellerinin arkadan kelepçelenmesi ve sevk zincirini takılmasını kabul etmediği için hastaneye gitmeyi reddetti.[6] 26 Şubat 1986'da böbrek yetmezliğinden hayatını kaybetti.[6]
Mezarı Zincirlikuyu Mezarlığı'nda aile mezarlığındadır.
Anısı
[değiştir | kaynağı değiştir]İstanbul Barosu'nun bulunduğu sokağa ve İstanbul Barosu konferans salonuna Orhan Adli Apaydın'ın adı verilmiştir.[4]
Sirkeci Palas Han'daki Hukuk Bürosu'ndaki ekipmanları, özel eşyaları ve kitapları ailesi tarafından İstanbul Barosu'na bağışlanmış ve 2023 yılında İstanbul Barosu Kültür Merkezi'nde oluşturulan adına bir “Anı Odası” oluşturulmuştur.[7]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1969: Türk-İş'in Politik Yönü
- 1981: Kim Öldürüyor, Niçin Öldürüyor? (İkinci baskı 1981)
Ödülleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1982: Pierre Cot Ödülü[8][9]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Avukat Orhan Adli Apaydın'ı Saygıyla Andık". istanbulbarosu.org.tr. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2016.
- ^ "TBMM ALBÜMÜ • 1920-2010 2. CİLT • 1950-1980" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları No: 1. ISBN 978-975-8805-05-1. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Bursalı, Orhan (5 Temmuz 2012). "Üç Kitap". Cumhuriyet.com.tr. 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ a b c "Avukat Orhan Adli Apaydın". Hukukbook.com sitesi. 20 Nisan 2022. 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ "39 yıllık utanç mührü". HukukiHaber.net. 17 Eylül 2019. 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ a b "Baromuzun Unutulmaz Başkanlarından Av. Orhan Adli Apaydın'ı Kabri Başında Andık". www.istanbulbarosu.org.tr. 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ "İstanbul Barosu Av. Orhan Adli Apaydın Anı Odası Açıldı". Istanbulbarosu.org.tr. 12 Nisan 2023. 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi. 1. İstanbul: Anadolu Yayıncılık. 1984. s. 360.
- ^ Nesin Vakfı Edebiyat Yıllığı '84. İstanbul: Kardeşler Basımevi. 1984. s. 33. OCLC 78038676.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türk-İş'in Politik Yönü, Orhan Apaydın
- 1926 doğumlular
- TBMM 12. dönem Aydın milletvekilleri
- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrenim görenler
- İstanbul Barosu başkanları
- Yassıada yargılamaları sanık avukatları
- Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilenler
- Türk sendikacılar
- TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu
- TBMM Adalet Komisyonu
- Türkiye'de kalp krizinden ölenler
- Haydarpaşa Lisesinde öğrenim görenler
- Adalet Partisi mensubu siyasetçiler
- Türkiye tarafından tutuklanan kişiler
- 20. yüzyıl Türk siyasetçileri
- 20. yüzyıl Türk avukatları
- 21. yüzyıl Türk avukatları