Olympus Mons
Olympus Mons, Güneş Sistemi'nde bilinen en yüksek volkan ve en yüksek dağdır.[1][2] Son patlaması 25 milyon yıl önce olmuştur.[3]
Dağ, Mars gezegeninde yaklaşık olarak 18,4°N 134°W / 18, -134. koordinatlarında yer alır. Dünya'nın en yüksek dağı Everest ile karşılaştırılırsa üç kat daha yüksektir. NASA kayıtlarına göre dağın yüksekliği 25.000 metre, çapı ise 624.000 metredir. Olympus Mons Dağı, görüntü olarak Dünya'da yer alan dağlardan farklıdır. Örneğin bu dağın tepesi eğimli değil tamamen düzdür. Bu görüntü çok hafif eğimleri olan bir ovayı anımsatmaktadır. Bir dağ denilince akla gelen ilk şeylerden birisi olan dik yamaçlar, bu dağ için geçerli değildir. Bu dağın yamaçları dik değildir, 1 ile 3 derece arasında değişmektedir.
Yanardağ, Mars'ın batı yarımküresinde, Tharsis çıkıntısının kuzeybatı kenarının hemen dışındadır. Volkanın batı kısmı Amazonis dörtgeninde (MC-8) ve orta ve doğu kısımları bitişik Tharsis dörtgeninde (MC-9) yer alır.
İlk gözlemler ve isimlendirme
[değiştir | kaynağı değiştir]Olympus Mons ve Tharsis bölgesindeki diğer birkaç volkan, teleskopik gözlemciler tarafından 19. yüzyılın başlarında kaydedilen sık sık Mars toz fırtınalarının üzerine çıkacak kadar yüksekte duruyor. Gök bilimci Patrick Moore, Schiaparelli'nin (1835–1910) toz fırtınaları sırasında " Nodus Gordis ve Olympic Snow'un [Nix Olympica] görülen neredeyse tek özellik olduğunu bulduğunu" ve "yüksek olmaları gerektiğini doğru bir şekilde tahmin ettiğini" belirtti.[4]
Mariner 9 uzay aracı, 1971'de küresel bir toz fırtınası sırasında Mars yörüngesine ulaştı. Toz çökmeye başladığında görünür hale gelen ilk nesneler, Tharsis yanardağlarının tepeleri, gök bilimcilerin beklediği gibi, bu özelliklerin yüksekliğinin Dünya'da bulunan herhangi bir dağınkinden çok daha yüksek olduğunu gösterdi. Mariner 9'dan gezegenin gözlemleri, Nix Olympica'nın bir volkan olduğunu doğruladı. Nihayetinde gök bilimciler, Nix Olympica olarak bilinen albedo özelliği için Olympus Mons adını benimsediler.
Olympus Mons üzerindeki iki çarpma kraterine Uluslararası Astronomi Birliği tarafından geçici isimler verildi. Bunlar 15,6 km çaplı Karzok krateri ve 10,4 km çaplı Pangboche krateridir.[5] Kraterler, Mars'taki en bol göktaşları sınıfı olan şergottitlerin birkaç olası kaynağından ikisi olmalarıyla dikkat çekiyor.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "OLYMPUS MONS". mars.nasa.gov. 29 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023.
- ^ "Olympus Mons: The largest volcano in the solar system". www.space.com. 27 Ocak 2023. 24 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023.
- ^ "Olympus Mons: The Largest Volcano in the Solar System". Space.com. 24 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023.
- ^ Moore 1977, Guide to Mars, p. 120
- ^ "New names on Olympus Mons". USGS. 30 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2006.
- ^ Frankel, C.S. (2005).
