Nişancı
Nişancı (Osmanlıca: نشانجی), Osmanlı Devleti'nin devlet yönetiminde Divan-ı Hümayun'a katılan görevlilerden biridir.
Nişancı, Kalemiye sınıfının başıdır. Nişancı, pâdişâh adına yazılacak fermanlara, beratlara, nâmelere, hükümdârın imzâsı demek olan tuğrayı çekmekle görevlidir. Tuğra, Roma geleneğinin bir devamı olarak, hazırlanan belgelerin başında bulunurdu.
Bununla birlikte nişancının başında bulunduğu işleyiş, yabancı devletlerle olan ilişkilerden, yazışmalardan ve belgelerin tercümesinden sorumluydu. Nişancı kelimesi, Sultan II. Murat devrinde, Arapça "müvekki"nin yerine kullanılmaya başlanmıştır. Nişancı ile çalışanların küttab adıyla anılması ile zamanla nişancı ismi, yerini Reis-ül Küttab'a bırakmıştır. 1836 yılında Hariciye Nezareti kurulana kadar oluşan bu bürokrasi dış ilişkileri kontrol etmiştir.
Nişancı'nın görevi sadece dış ilişkilerle sınırlı değildir. Ayrıca tımarların dağıtılması ve bunların kaydedilmesinden de sorumluydu. Kadıların ve ulemanın görevlendirilmesine ilişkin belgeleri hazırlamak da görevleri arasındaydı.
Nişancıya ilişkin ilk somut bilgilere Fatih Kanunnamesi'nde rastlanmaktadır. Kanunnâme'ye göre, merkezde vezirlik, kâdıaskerlik ve başdefterdârlıktan sonra en yüksek memuriyet nişancılıktı. Tespit edilebilen ilk nişancı, Muhammed Asgarü'l Cezeri'dir.
Bazı nişancılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Muhammed Asgarü'l Cezeri
- Leyszâde Mehmed b. Mustafa
- Feridün Ahmet Paşa
- Celâlzâde Mustafa Çelebi
- Tacîzâde Cafer Çelebi
- Siyam'ül Emre Çelebioğlu
- Nişancı İsmail Paşa
- Nişancı Mehmed Paşa
- Nişancı Hamza Paşa
- Karamanlı Mehmed Paşa
- Elmas Mehmed Paşa
- Silahdar Süleyman Paşa
- Kavanoz Ahmed Paşa
- Kara Nişancı Davud Paşa
- Yusuf Agah Efendi
- Tacizade Cafer Çelebi
- Hamza Hâmid Paşa
- Yirmisekizzade Mehmed Said Paşa
- Silahdar Bıyıklı Ali Paşa
- Muhsinzade Abdullah Paşa
- Yağlıkçızade Mehmed Emin Paşa
- Nişancı Şehla Hacı Ahmed Paşa
- Mehmed Sait Halet Efendi
- Sarhoş Abdi Çalebi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- İlber Ortaylı, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı sayfa 554
- Oral Sander, Anka'nın Yükselişi ve Düşüşü
- İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi
- Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1970
- Sicill-i Osmânî Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî, I-IV, İstanbul 1308-16 → Heppenheim-Bergstrasse 1971.
.svg)
