Mirza İbrahimov

Mirza İbrahimov
Doğum	15 Ekim 1911 Sarab, İran
Ölüm	17 Aralık 1993 (82 yaşında) Bakü, Azerbaycan
Meslek	Yazar
Milliyet	Azeri

Mirza İbrahimov, Azerbaycanlı yazar, dramaturg; Azerbaycan SSC Bilimler Akademisi akademisyeni (1945). Sosyalist Emek Kahramanı (1981), Azerbaycan SSC Halk Yazarı (1961), "Stalin" Ödülü sahibi (1951), Mirza Feteli Ahundov adına Azerbaycan SSC Devlet Ödülü sahibi (1965), Uluslararası Nehru Ödülü sahibi (1979). Azerbaycan SSC Yüksek Sovyeti Prezidyum Başkanı (1954–1958), Azerbaycan SSC Maarif Komiseri ve Bakanı (1942–1947), Azerbaycan Yazarlar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı (1948–1954), Birinci Sekreteri (1965–1976, 1981–1986), 1937–1991 yıllarında SSCB Yüksek Sovyeti milletvekili (aralıklı olarak), Azerbaycan SSC Yüksek Sovyeti (3.–4., 6.–7. ve 9. dönem) milletvekili, SSCB Halk Vekilidir (1989)

Mirza İbrahimov Çağdaş Azerbaycan nesirinin en önde gelen isimlerinden biri olmuştur. İlk hikâye ve esselerini 30. yıllarda yazdı. Yaratıcılığında gerçek yaşam levhalarının tasvirine, milli-manevi değerlerin tebliğine geniş yer vermiştir.

Azerbaycan Yazıcılar İttifakı Başkanlığı yapmış, 1954 yılında Azerbaycan Meclis Başkanlığı'na seçilmiştir.

Hayatı

Mirze İbrahimov, 28 Ekim 1911 tarihinde İran'ın Serab şehri yakınlarındaki Eyvek köyünde (günümüz İran İslam Cumhuriyeti'nin Doğu Azerbaycan Eyaleti, Serab şehri, Şerebiyan kırsalı, Eyvek köyü) dünyaya gelmiştir. 1918 yılında babası ve ağabeyiyle birlikte Bakü'ye göç etmiştir. Önce annesini, ardından babasını kaybeden İbrahimov, küçük yaşlarından itibaren Balahanı ve Zabrat köylerinde gündelik işçilik yaparak geçimini sağlamıştır.

Sovyet hakimiyetinin Azerbaycan'da tesis edilmesinden sonra, 1926–1930 yılları arasında Balahanı fabrika-imalathane okulunda hem eğitim almış hem de çalışmıştır. Edebî yaratıcılığa ise Zabrat İşçi Edebiyatı Derneği'ne üye olmakla adım atmıştır. Bu dönemdeki hayat tecrübeleri, onun ileriki yazınsal ve toplumsal faaliyetlerine yön verici bir zemin hazırlamıştır.

Çalışmaları

İlk şiiri “Kazılan Buruk” 1930'da yayımlanmış; ardından şiir, hikâye, eleştiri ve röportajları basında yer almıştır. 1932'de Ukrayna'daki sanayi merkezlerini ziyaret etmiş, bu seyahatlerin etkisiyle “Devler Ülkesinde” adlı röportaj kitabını kaleme almıştır. 1933'te Nahçıvan’da yayımlanan “Sürət” gazetesinin başyazarlığını yapmış, ilk tiyatro eseri “Hayat”ı bu dönemde yazmıştır.

1935–1937 yıllarında SSCB Bilimler Akademisi Doğu Bilimleri Enstitüsü’nde yüksek lisans eğitimi almış, Celil Memmedguluzade’nin yaşamı üzerine yazdığı tezle akademik kariyerine başlamıştır. 1945’te henüz 34 yaşında Azerbaycan Bilimler Akademisi’nin ilk asli üyelerinden biri seçilmiştir. 1942–1946 yıllarında Azerbaycan Halk Maarif Komiseri, Eğitim Bakanı, Opera ve Bale Tiyatrosu Müdürü ve Sanat İşleri Dairesi Başkanı olarak görev yapmıştır.

II. Dünya Savaşı yıllarında kaleme aldığı hikâye, roman ve piyeslerle halkı motive etmiş; ayrıca cephelerde askerlerle buluşarak konuşmalar yapmıştır. Bu dönemde “Korkulu Ses”, “Zehra”, “İki Hayat”, “Gelecek Gün” ve “Büyük Dayanak” gibi edebi eserleriyle dikkat çekmiştir. Aynı zamanda Shakespeare, Ostrovski, Çehov ve Molière gibi klasik yazarların önemli oyunlarını Azerbaycan Türkçesine çevirmiştir.

1956'da Azerbaycan Türkçesinin devlet dili olarak anayasal statü kazanmasında büyük rol oynamış; dilin devlet kurumlarında ve eğitimde kullanılmasını sağlamıştır. Bu sürece dair “Devlet Dairelerinde Azerbaycan Dili” adlı önemli bir makale kaleme almıştır.

Azerbaycan Yazarlar Birliği’nde (1948–1954, 1965–1976) ve SSCB Yazarlar Birliği yönetiminde çeşitli görevlerde bulunmuş, Azerbaycan Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcılığı (1947–1950), Yüksek Sovyet Prezidyum Başkanlığı (1954–1958) gibi üst düzey devlet görevlerini icra etmiştir. Birçok uluslararası kongrede SSCB heyetine başkanlık etmiş, Sovyetler Birliği’nin barış ve dayanışma politikalarının aktif sözcüsü olmuştur.

Azerbaycan Bilimler Akademisi Nizami Enstitüsü’nde yöneticilik yapmış, üç ciltlik Azerbaycan Edebiyatı Tarihi eserinin hazırlanmasına öncülük etmiştir. Eserleri birçok Sovyet ve yabancı dile çevrilmiş, üç kez Lenin Nişanı dâhil olmak üzere çeşitli nişan ve madalyalarla onurlandırılmıştır. Ölümüne kadar Güney Azerbaycan Edebiyatı Bölüm Başkanlığı görevini sürdürmüştür.

Mirze İbrahimov, 17 Aralık 1993’te Bakü’de vefat etmiş ve Fahri Hiyaban’da defnedilmiştir.

Ödülleri

• Sosyalist Emek Kahramanı — 14 Ekim 1981
• "Azerbaycan SSC Halk Yazarı" onur unvanı — 9 Ekim 1961
• "Azerbaycan SSC Onurlu Sanat Çalışanı" onur unvanı — 17 Haziran 1943
• "Stalin" Ödülü (2. derece) — 14 Mart 1951 ("Gelecek Gün" (1948) romanı için)
• Mirza Feteli Ahundov adına Azərbaycan SSR Devlet Ödülü — 28 Nisan 1965 ("Köy Kızı" komedisi için)
• "Lenin" Nişanı — 25 Şubat 1946; 28 Ekim 1967; 14 Ekim 1981
• "Ekim Devrimi" Nişanı — 21 Ekim 1971
• "Kızıl Emek Bayrağı" Nişanı — 17 Nisan 1938
• Uluslararası Nehru Ödülü — 1979

Kitapları

• İbrahimov, Mirze (1932). Devler Ülkesi. Bakü: Azerneshr. s. 32. 
• İbrahimov, Mirze (1934). Hayat İçin. Bakü: Azerneshr. s. 115. 
• İbrahimov, Mirze (1937). Hayat (oyun). Bakü: Azerneshr. s. 107. 
• İbrahimov, Mirze (1939). Büyük Demokrat (Molla Nasreddin). Bakü: Azerneshr. s. 160. 
• İbrahimov, Mirze (1947). Hayat ve Edebiyat. Bakü: Azerneshr. s. 213. 
• İbrahimov, Mirze (1949). Azad. Bakü: Uşaqgəncnəşr. s. 20. 
• İbrahimov, Mirze (1949). Gelecek İçin. Bakü: Azerneshr. s. 157. 
• İbrahimov, Mirze (1949). Gelecek Gün (Roman). Bakü: Azerneshr. s. 753. 
• İbrahimov, Mirze (1950). Selam Sana Rusya!. Bakü: Azerneshr. s. 87. 
• İbrahimov, Mirze (1954). Seçme Eserler, Cilt I. Bakü: Azerneshr. s. 406. 
• İbrahimov, Mirze (1954). Seçme Eserler, Cilt II. Bakü: Azerneshr. s. 323. 
• İbrahimov, Mirze (1957). Azerbaycan Dili (Makaleler). Bakü: Azerbaycan BA Yayınları. s. 74. 
• İbrahimov, Mirze (1957). Büyük Destek (Roman). Bakü: Uşaqgəncnəşr. s. 582. 
• İbrahimov, Mirze (1958). Sarı Tel (Anılar, makaleler). Bakü: Azerneshr. s. 301. 
• İbrahimov, Mirze (1961). Medine'nin Kalbi. Bakü: Uşaqgəncnəşr. s. 213. 
• İbrahimov, Mirze (1961). Halkçılık ve Gerçekçilik Cephesinden. Bakü: Azerneshr. s. 524. 
• İbrahimov, Mirze (1962). Büyük Şairimiz Sabir. Bakü: Azerbaycan BA Yayınları. s. 38. 
• İbrahimov, Mirze (1964). Murovdağ Eteklerinde. Bakü: Azerneshr. s. 93. 
• İbrahimov, Mirze (1970). Edebi Notlar. Bakü: Azerneshr. s. 299. 
• İbrahimov, Mirze (1971). Peri (Roman). Bakü: Azerneshr. s. 703. 
• İbrahimov, Mirze (1975). Pervez'in Hayatı (Öyküler ve uzun öyküler). Bakü: Yazıçı. s. 248. 
• İbrahimov, Mirze (1978–1983). Eserleri (10 cilt). Bakü: Yazıçı. 
• İbrahimov, Mirze (1986). Anneme Derim Ha!. Bakü: Gençlik. s. 336. 
• İbrahimov, Mirze. Fırtınalara Yardım Eden Bir Kalem. Bakü: Azerneshr. s. 197. 

Tercüme eserleri

• Çernışevski, Nikolay (1956). Ne Etmeli? (Yeni İnsanlar Hakkında Roman). Mirze İbrahimov tarafından çevrildi. Bakü: Uşaqgəncnəşr. s. 180. 
• Çernışevski, Nikolay (1974). Ne Etmeli? (Yeni İnsanlar Hakkında Sohbetler, Roman). Mirze İbrahimov tarafından çevrildi. Bakü: Gençlik. s. 536. 
• Reşidov, Şaraf (1976). Galipler. Mirze İbrahimov tarafından çevrildi. Bakü: Azerneshr. s. 378. 

Hakkında Literatür

• Quliyev, E. M. (1997). İbrahimov: Edebi-estetik Görüşler ve Sanatkarlık Meseleleri. Bakü: ADPU. s. 96. 
• Anar (1994-02-02). "Tenha Öğretmenin Son Seferi". Azərbaycan. 
• "Mirze İbrahimov'un Hatırasının Ebedileştirilmesi Hakkında Azerbaycan Cumhurbaşkanı'nın Kararı". Azərbaycan. 1996-02-06. 
• Rəhimqızı, S. (2002-01-16). "Bir Görüşün Mutluluğu". Halk Gazetesi. 

Ayrıca bakınız

• Azeri yazarlar listesi