Lifos Dağı

Lifos Dağı

Barut Dağı
Yükseklik	2.509 m (8.232 ft)
Koordinatlar	38°35′28″K 35°28′46″D

Lifos (Barut Dağı), 3917 m'lik yüksekliği ile İç Anadolu Bölgesinin birinci, Türkiye'nin ise 5. büyük dağı olma özelliğine sahip Erciyes (Argaios = Beyaz Dağ) Dağı'nın 2509 m yükseklikteki tepelerinden biridir. Erciyes Dağı'nın doğu kısmında 2628 m yüksekliğinde Koç dağı; güneyinde ise, 2423 m yükseklikte Beyyurdu ile, 2909 m yüksekliğindeki Oğlakkıran tepeleri yer almaktadır. Lifos, bu tepelerin içerisinde sanki Erciyes'in komşusu gibi görünümü ile ayrı bir güzelliğe sahiptir. Erciyes'in Kuzey-doğusunda yer alan lifos, kimi kaynaklara göre 2509 m, kimi kaynaklara göre ise 2503 ya da 2501 m yüksekliğe sahip, binlerce sene öncesinin bir yerleşim alanıdır. Lifos hamamları ile ünlüdür ve söylentiye göre dünyada sabun ilk kez burada kullanılmıştır.

Bugünkü Durumu

Erciyes çevresindeki önemli dağlardan biri olan Lifos'un güney ve Kuzey iki sivri ucu vardır ve ortaya doğru gittikçe artan basıklıkla geniş bir krater alanı bulunmaktadır.  Lifos'un üst kısmındaki bu geniş alanın çevresi tamamen surlarla çevrilidir. Çepeçevre surların uzunluğu 1050 metredir. Temelleri hâlâ mevcut olan ve hâlen toprak içerisinde gömülü olarak 1 metre yüksekliğe sahip olan surun genişliği bazı yerlerde 1,5 metre bazı yerlerde ise 2 metre kadardır. Asırlarca tahrip edilen ve doğal olarak da yıkılan surların yüksekliğinin ise, hem iç kısımdaki hem de dış kısımdaki kalıntılardan hareketle, yaklaşık 3-4 metre civarında olduğu söylenebilir.

Surlarda, yaklaşık 66 metrede bir burç bulunmaktadır. Sur üzerindeki toplam burç sayısı ise 16'dır. Uzun kenarı 350 metre, kısa kenarı 212,5 metre olan surun çevrelediği yerleşim alanı ise 74.375m²’dir. Biri kuzeyde biri güneyde olmak üzere iki zirvesi bulunan Lifos’un büyük zirvesi kuzeyde, Kayseri’ye bakan zirvesidir. İki zirve arasındaki mesafe yaklaşık 250 metredir. Alan içerisindeki yapılar bu iki zirvenin yamacında, sur diplerinden başlamak üzere yukarıdan aşağıya ve batıdan doğuya doğru sıralanmıştır. Çok odalı yapılar ortada yer almıştır. En büyük ve çok odalı yapı ise doğu tarafına yakındır. Çoğu tek odalı olan yapı sayısı ise yüzü geçmektedir. Erciyes’e yakın ve dağın en alçak kısmı olan doğu tarafındaki sur dibinde dört adet su sarnıcı bulunmaktadır. İki su sarnıcının ve büyük yapının içinde hiçbir zaman suyun eksik olmaması künklerin faal olabileceğini akla getirmektedir. Bu yapıların çeşitli zamanlarda hazine arayıcıları tarafından tahrip edildiği açıkça görülmektedir. Türkiye'de ilk defa olarak “Dağ Alanları Yönetimi (DAY) ve Planlaması” ilkeleri ortaya konmuş ve bu konuda ilk TÜBİTAK projesi Erciyes Dağı'nda çalışılmıştır. Bu çalışma ile Lifos hakkında bilgilere ulaşmak için su-meru.com'u ziyaret etmelisiniz.

Tarihçe

Lifos (ya da Kifos) Dağı, Kayseri ilinin Hacılar ilçesi sınırlarında, Erciyes Dağı'nın kuzeydoğusunda yer alan ve tarih boyunca farklı uygarlıklar tarafından kullanıldığı düşünülen bir yükseltidir. Strabon'un Geographika adlı eserinde, Erciyes çevresindeki doğa olaylarına ve kutsal kabul edilen dağlara dair bilgiler yer almaktadır.

17. yüzyılda Evliya Çelebi de bölgeden bahsetmiş ancak verdiği bilgiler çoğunlukla söylentilere dayanmaktadır. 20. yüzyılın başlarında Viyana Doğa Tarihi Müzesi adına Arnold Penter ve Hannover Coğrafya Cemiyeti adına Dr. Gerchard Bartch tarafından yapılan araştırmalarda, bölgede sur kalıntıları ve çok odalı yapılar tespit edilmiştir.

Erciyes'in yüksek alanlarının hem Persler hem de Bizanslılar döneminde dini amaçlarla kullanıldığı, dağın zirvesine yakın mağaraların inziva alanı olarak değerlendirildiği çeşitli kaynaklarda belirtilmiştir. Söz konusu yerleşim alanı, yüksekliği 2500 metre civarında olan Lifos Dağı'nın zirvesine yakın konumdadır. Bu alanın, surlarla çevrili ve yerleşim planına sahip olduğu ifade edilmektedir.

Arkeolojik Kalıntılar

Kaynaklarda yer alan bilgilere göre Lifos Dağı üzerindeki alan yaklaşık 74.000 m² büyüklüğündedir. Surların uzunluğu 1050 metreyi bulmakta, çeşitli bölgelerinde burçlar bulunmaktadır. Alan içinde çok odalı ve tek odalı birçok yapı yer almakta; ayrıca dört adet su sarnıcı da tespit edilmiştir.

Yapılarda kullanılan taşların ebatları ortalama 60x40x30 cm olup, bu yapıların dini, idari veya yerleşim amaçlı olduğu değerlendirilmektedir. Bazı yapılar günümüzde tahrip edilmiş durumdadır.

Günümüzdeki Durumu

Lifos Dağı'na araçla yaklaşık 2300 metre yüksekliğe kadar ulaşmak mümkündür. Hacılar Belediyesi tarafından yapılan yollar sayesinde bölgeye erişim kolaylaşmış, ancak bu durum kaçak kazı faaliyetlerinin artmasına da neden olmuştur.

İsim ve Kullanım

“Lifos” ismi, günümüzde Kayseri ilinde aynı Erciyes gibi birçok firmaya da ilham vermiştir. Örneğin; Lifos Yazılım

Dış bağlantılar

• Lifos Dağı ile ilgili tarihî inceleme – Lifos Yazılım