Lavta

Türk lavtası

Lâvta (Arapça: lût, Fransızca: luth, İngilizce: lute, Yunanca: lauto), mızrapla çalınan, gövdesi uttan küçük bir Batı müziği ve Türk müziği çalgısı.

Tarihi

Lavta çalan kadın, Andrea Solario.

İlk çağda Sümerler, Mısırlılar, Babilliler, Romalılar ve Yunanlarda bu sazın ilkel şekline rastlandı. Daha sonraları Araplar tarafından geliştirildi ve Endülüs Emevileri Dönemi'nde İspanyollara, oradan da batıya yerleşti.

Türk müziğine 18. yüzyılda girdi. Tamburi Cemil Bey lavtayı bağa mızrapla çalarak yeni bir özellik getirdi. Bu dönemde incesaz gruplarına alındı ancak, 19. yüzyılda popülerliğini yitirdi. Bugün nadiren de olsa Barok müzikte ve Klasik Türk müziğinde kullanılmaktadır.

Yapısı

Uda çok benzer. Farkları, gövdesinde uda göre daha az dilim bulunması ve perdeli olmasıdır. Udta perde yokken lavtada yirmi altı tane perde aralığı bulunmaktadır. Akdeniz lavtasının çifterli takılan sekiz tane teli vardır. Bazı lavta yapımcıları en üstteki teli kaldırarak yedi telli ve yedi burgulu lavta üretirler. Barok lavtanınsa yine çifterli takılan on bir teli vardır. Ahenk tellerinin de eklenmesiyle tel sayısı arttırılabilir. Sazın atası olarak nitelendirilmektedir.

Kullanımı

Akdeniz lavtası bağa mızrapla veya plastik mızrapla çalınır. Bağa mızrapla çalındığında tambura çok yakın bir ses elde edildiği için Türk müziğindeki gelişimi olumsuz etkilemiştir. Barok lavta ve rönesans lavtası sağ elin baş ve işaret parmaklarıyla teller çekilerek çalınır. Ayrıca lavta çalan kişiye lavtavi ya da lavtacı denir.

Önemli lavtacılar

Türk müziğinde

• Tamburi Cemil Bey
• Mesut Cemil
• Lavtacı Andon
• Lavtacı Civan
• Lütfi Bey
• Lavtacı Şeyda Hanım

Barok müzikte

• Lutenists

Dış bağlantılar

• Great Guide On How To Age With Grace! 24 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Turkmusikisi (İngilizce)