Kuraş
Kuraş (ayrıca kuresh, koresh, küreş, güreş ve benzeri varyantlarla) Orta Asya'da yapılan çeşitli halk güreşi türlerini ifade eder.
Kuraş güreşçileri (Türkçe: güreşçiler, Tatarca: köräşçelär; Güney Altayca: кӱрешчилер, küreščiler) rakiplerini tutmak için havlu kullanır ve amaç rakibi ayakta dengeden düşürüp yere sermektir.[1] Bu güreş türü özellikle halk festivali olan Sabantuy’da ana yarışma olarak düzenlenir.[1]
Sporun adı farklı Türk ve akraba halkların dillerinde değişiklik göstermektedir:
- Azerice: گولش / ҝүләш / güləş
- Başkurtça: көрәш
- Çuvaşça: кӗрешӳ
- Kazakça: күрес / küres
- Kırgızca: күрөш / küröş
- Tatarca: küreş / күреш / көрәш / kөrəş
- Türkçe: güreş
- Türkmence: göreş
- Özbekçe: kurash
Bu adların tamamı Eski Türkçe küreş kelimesinden türetilmiştir.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk resmî Tüm SSCB Kuraş Şampiyonası 1928 yılında Kazan’da düzenlendi ve bunu 1949’daki ilk TASSR (Tatar Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti) ulusal şampiyonası izledi. 1956 yılından itibaren, millî kahraman ve şair Musa Cälil’in anısına düzenli olarak Tatar Kuraş müsabakaları yapılmaya başlandı.
1950’li ve 1960’lı yılların başında, Sovyetler Birliği’nin Serbest güreş, Grekoromen güreş ve sambo federasyonu Tatar Kuraş’ını geliştirmeye başladı. Başkurdistan, Mordovya ve Ulyanovsk gibi komşu bölgelerden sporcular 1959’da ilk kez Kazan’a gelerek müsabakalara katıldılar. 1960 yılında Tataristan’ın başkenti, ilk RSFSC (Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti) ulusal kuraş şampiyonasına ev sahipliği yaptı. Bu gelenek her yıl tekrarlandı. Şampiyona yaklaşık 15 kez Kazan’da düzenlenmiş olup, Salavat, Orenburg, Oktyabrski, Tuymazı, Çelyabinsk, Çeboksarı, Elmet, Samara, Ulyanovsk ve Yarçallı gibi şehirlerde de yapıldı. Son yıllarda Rusya’nın 36 farklı bölgesinden sporcular bu şampiyonalara katılmıştır.
Etkinlikler
[değiştir | kaynağı değiştir]1998 yılında kurulan Uluslararası Kuraş Birliği (IKA), 1999’dan itibaren dünya şampiyonaları düzenlemektedir. Büyükler Dünya Şampiyonaları şu şehirlerde yapılmıştır: Taşkent (Özbekistan, 1999), Antalya (Türkiye, 2000), Budapeşte (Macaristan, 2001), Erivan (Ermenistan, 2002), Taşkent (2005), Ulanbatur (Moğolistan, 2007), Aluşta (Ukrayna, 2009),[3] Tirmiz (Özbekistan, 2011), İstanbul (Türkiye, 2013),[3] ve Hürremabad (İran, 2015).[3] XI. Dünya Büyükler Şampiyonası ise 2017’de İstanbul’da düzenlenmiştir.[3]
Uluslararası Tatar Kuşak Güreşi Kuraş Birliği 9 Eylül 2009’da Tatar geleneklerini yurt dışında tanıtmak ve tüm sporculara kıta ve dünya çapında yarışma imkânı sunmak amacıyla kuruldu. 2009’da FILA’nın (Uluslararası Amatör Güreş Federasyonu) Dünya Geleneksel Güreş Komitesi’ne üye oldu ve aynı yıl Šiauliai’de düzenlenen Dünya Güreş Oyunları’nda ikinci Dünya Şampiyonasını gerçekleştirdi. Üçüncü Dünya Şampiyonası ise Mayıs 2010’da Kazan’da yapıldı ve 17 ülkeden yaklaşık 100 sporcuyu bir araya getirdi.
Kuraş, ilk kez 2018 Asya Oyunları’nda (Cakarta ve Palembang, Endonezya) resmi branş olarak yer aldı.[4] Ayrıca 2019’da Filipinler’in ev sahipliği yaptığı 30. Güneydoğu Asya Oyunları’nda da programa dahil edildi.[5]
Dünya Kuraş Şampiyonaları
[değiştir | kaynağı değiştir]| No | Yıl | Ev sahibi şehir | Ülke | Müsabaka sayısı | Kaynak |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1999 | Taşkent |  Özbekistan |
3 | |
| 2 | 2000 | Antalya |  Türkiye |
4 | |
| 3 | 2001 | Budapeşte |  Macaristan |
2 | |
| 4 | 2002 | Erivan |  Ermenistan |
7 | |
| 5 | 2005 | Taşkent | Özbekistan |
13 | |
| 6 | 2007 | Ulan Batur |  Moğolistan |
11 | |
| 7 | 2009 | Aluşta |  Ukrayna |
14 | [6] |
| 8 | 2011 | Tirmiz | Özbekistan |
14 | |
| 9 | 2013 | İstanbul | Türkiye |
15 | |
| 10 | 2015 | Hürremabad |  İran |
8 | |
| 11 | 2017 | İstanbul | Türkiye |
15 | |
| 12 | 2019 | Chungju |  Güney Kore |
15 | |
| 13 | 2021 | (COVID-19 nedeniyle iptal edildi) | — | — | |
| 14 | 2023 | Aşkabat |  Türkmenistan |
15 | [7] |
Kuraş kuralları
[değiştir | kaynağı değiştir]Sporcular yüksek amplitüdlü fırlatmalarla puan almaya (ve maçı bitirmeye) çalışırlar. Pantolon veya bacaklardan tutmak yasaktır.
Kuraşta üç puan türü vardır: Halal, Yonbosh ve Chala
- Halal alan sporcu maçı kazanır. Halal almak için rakibinizi tam kontrol, kuvvet ve hız ile sırt üstü yere fırlatmanız gerekir.
- Halal’e yakın bir atışa Yonbosh denir. İki Yonbosh bir Halal eder.
- Yonbosh’a yakın olan atış Chala olarak adlandırılır. Ne kadar çok olursa olsun Chala, Yonbosh yerine geçmez.
Kuraşta üç ceza vardır:
- İlk ceza Tanbekh,
- İkinci ceza Dakki,
- Üçüncü ceza ise diskalifiye anlamına gelen Gʻirrom’dur.
Müsabaka selamlaşma ile başlar, buna Ta'zim denir. Maçı durdurmak için Tokhta, puanı iptal etmek için ise Bekar komutları kullanılır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Drayton, James (4 Temmuz 2012). "Sabantuy". home to roam. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2012.
- ^ "Tarihçe | Türkiye Güreş Federasyonu". tgf.tr. 16 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2024.
- ^ a b c d "History of Kurash". International Kurash Association. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2016.
- ^ Fachrul Sidiq (31 Ağustos 2018). "Asian Games: Underdog Indonesian shocks favorites to win bronze". The Jakarta Post. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2018.
- ^ "Philippines ready to hold 'largest' SEA Games opening with grand ceremony". ABS-CBN News. 30 Kasım 2019. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2019.
- ^ "VII Dünya Kuraş Şampiyonası, Aluşta, Ukrayna". International Kurash Association. 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2019.
- ^ Türkmenistan portalı: Aşkabat’taki Dünya Kuraş Şampiyonası rekor katılımla gerçekleşti