Kordylewski bulutu
Kordylewski bulutları, Dünya-Ay sisteminin L4 ve L5 Lagrange noktalarında bulunan toz yoğunlaşmalarıdır.[1][2][3][4] Varlıkları ilk olarak 1960'larda Polonyalı gökbilimci Kazimierz Kordylewski tarafından ortaya atılmış ve Ekim 2018'de Kraliyet Astronomi Topluluğu tarafından doğrulanmıştır.[2][3][4]
Keşif ve gözlem
[değiştir | kaynağı değiştir]Kordylewski 1951 yılında librasyon (Lagrange) noktalarında fotometrik olarak doğrulanabilir bir toz yoğunlaşması aramaya başladı.[5][6]
Josef Witkowski tarafından önerilen bir yöntem değişikliğinden sonra, bulutlar ilk kez 1956'da Kordylewski tarafından gözlemlendi.[7] 6 Mart ve 6 Nisan 1961 tarihleri arasında, L5 Lagrange noktasının yakınında iki parlak lekeyi fotoğraflamayı başardı. Gözlem süresi boyunca lekeler L5'e göre neredeyse hiç hareket etmedi. Bu gözlemler Kasprowy Wierch dağından yapılmıştı.[6]
1967 yılında J. Wesley Simpson, Kuiper Uçan Gözlemevi'ni kullanarak bu bulutları gözlemledi.[8]
Ekim 2018'de, Kraliyet Astronomi Topluluğu tarafından Kordylewski bulutlarının varlığının doğrulandığı bildirildi.[2][3][4] Oysa daha önce 1992'de, hapsolmuş toz parçacıklarını tespit etmek için Lagrange noktalarından geçen Japon Hiten uzay sondası, çevreleyen uzay yoğunluğunun üzerinde belirgin bir toz seviyesi artışı bulamamıştı.[7][9] Hiten'in Kordylewski bulutlarını bulamaması, sondanın her bir Lagrange noktası etrafında yalnızca bir tur dönmesi ve bulutları gözden kaçırmış olması nedeniyle bu bulutların varlığını ortadan kaldırmaz.[10]
Bu son derece soluk ve zor tespit edilen gök cisimlerinin varlığının kesin olarak doğrulanmasına yol açan belirleyici faktör ve yöntem değişikliği, (öncelikle) parlaklık yerine polarizasyon desenleriyle, yani polarimetri kullanılarak tespit edilmeleridir.[2]
Görünüş
[değiştir | kaynağı değiştir]Kordylewski bulutları, karşıgün (gegenschein) ile karşılaştırılabilir parlaklıkta çok soluk bir fenomendir.[11] Dünya'dan gözlemlenmeleri oldukça zordur,[7] fakat son derece karanlık ve berrak bir gece gökyüzünde çıplak gözle görülebilirler. İddia edilen gözlemlerin çoğu çöllerden, denizden veya dağlardan yapılmıştır.[11] Bulutlar karşıgün'den biraz daha kırmızı görünür, bu da farklı türde parçacıklardan oluşabileceklerini gösterir.[7]
Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]Kordylewski bulutları, Dünya-Ay sisteminin L4 ve L5 Lagrange noktaları yakınında bulunur ve açısal çapları yaklaşık 6 derecedir.[7] Bulutlar bu noktalardan 6 ila 10 dereceye kadar kayabilir.[11] Diğer gözlemler, Lagrange noktaları etrafında yaklaşık 6'ya 2 derecelik elipsler içinde hareket ettiklerini göstermektedir.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Drew MacFarlane (5 Kasım 2018). "Pair of 'Ghost Moons' Found in Orbit With Earth". The Weather Channel. 30 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2023.
- ^ a b c d Royal Astronomical Society (26 Ekim 2018). "Earth's dust cloud satellites confirmed". EurekAlert!. 27 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ a b c Slíz-Balogh, Judit; Barta, András; Horváth, Gábor (11 Kasım 2018). "Celestial mechanics and polarization optics of the Kordylewski dust cloud in the Earth–Moon Lagrange point L5 – I. Three-dimensional celestial mechanical modelling of dust cloud formation". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 480 (4): 5550-5559. arXiv:1910.07466
. Bibcode:2018MNRAS.480.5550S. doi:10.1093/mnras/sty2049 .
- ^ a b c Slíz-Balogh, Judit; Barta, András; Horváth, Gábor (1 Ocak 2019). "Celestial mechanics and polarization optics of the Kordylewski dust cloud in the Earth–Moon Lagrange point L5 – Part II. Imaging polarimetric observation: new evidence for the existence of Kordylewski dust cloud". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 482 (1): 762-770. arXiv:1910.07471 . Bibcode:2019MNRAS.482..762S. doi:10.1093/mnras/sty2630 .
- ^ Dobbins, Thomas A. (18 Eylül 2007). Biographical Encyclopedia of Astronomers: Kordylewski, Kazimierz. Springer. ISBN 9780387304007.
- ^ a b Kordylewski, Kazimierz (1961). "Photographische Untersuchungen des Librationspunktes L5 im System Erde-Mond" [Photographic investigations of the libration point L5 in the Earth-Moon system]. Acta Astronomica (Almanca). 11 (3): 165-169. Bibcode:1961AcA....11..165K .
- ^ a b c d e f Laufer, Rene; Wilfried Tost; Oliver Zeile; Ralf Srama; Hans-Peter Roeser (Şubat 2007). The Kordylewsky Clouds — an Example for a Cruise Phase Observation During the Lunar Mission BW1 (PDF). 11th ISU Annual International Symposium. Strasbourg. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Ekim 2018.
- ^ Simpson, J. Wesley (Şubat 1967). "Dust Cloud Moons of the Earth". Physics Today. 20 (2): 39-46. Bibcode:1967PhT....20b..39S. doi:10.1063/1.3034149. 25 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi31 Ekim 2024.
- ^ "Hiten". NASA Space Science Data Coordinated Archive. NASA. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2009.
- ^ Wang, Peng; Jiang, Xiao-Jun; Hou, Xi-Yun; Zhang, Li-Hua; Jiang, Li-Xiang; Wang, Jia-Qi; Zhi, Hui; Jiao, Zi-Long; Li, Tao; Liu, Ming-He; Wang, Jian-Feng (27 Şubat 2021). "Ground- and Space-Based Observation of Kordylewski Clouds (Review Article)" (PDF). Space: Science & Technology. 2021: 5. doi:10.34133/2021/6597921 . 6597921. 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)18 Mayıs 2022.
- ^ a b c Covington, Michael A. (1999). Astrophotography for the Amateur (2. bas.). Cambridge University Press. ss. 32-33. ISBN 978-0-521-62740-5. OL 360409M.
