Komitacı
Komitacı (Bulgarca, Makedonca ve Sırpça: Комити, Komiti; Rumence: Comitagiu; Yunanca: Κομιτατζής, çoğul: Κομιτατζήδες, romanize: Komitatzḗs; Arnavutça: Komit), Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde Balkanlar’da faaliyet gösteren çeşitli gerilla çetelerinin üyeleri için kullanılan ortak bir addır.
Sözcük Türkçe kökenlidir ve “komite üyesi” anlamına gelir. Komitacılar Osmanlı otoritelerine karşı mücadele etmiş, özellikle Bulgaristan tarafından ve diğer komşu devletlerce desteklenmiştir.[1]
Osmanlı Dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]"Komitacı" terimi ilk olarak 1876 Nisan Ayaklanması sırasında Bulgar İhtilalci Merkez Komitesi üyeleri için kullanılmıştır. Ardından 1877–1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Bulgar çetelerini tanımlarken yaygınlaşmıştır. Daha sonraki yıllarda ise, Osmanlı kaynaklarında Bulgar Makedon-Edirne Devrimci Komiteleri ve Yüksek Makedon-Edirne Komitesi’ne bağlı isyancı grupları tanımlamak için kullanılmıştır. Osmanlılar bu örgütleri genellikle “Bulgar Komiteleri” olarak adlandırmıştır.
Makedonya'da gerçekleşen İlinden İsyanı’nı başlatan asiler ve İç Makedon Devrimci Örgütü üyeleri de “komitacı” olarak bilinirdi.
İki Savaş Arası Dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]I. Dünya Savaşı sonrası Yunanistan ve Yugoslavya'da bu terim, Bulgar yanlısı İç Makedon Devrimci Örgütü (VMRO) ve İç Trakya Devrimci Örgütü’nün faaliyet gösterdiği çeteler için kullanılmıştır. Bu gruplar Vardar ve Ege Makedonyası ile Batı Trakya’da etkinlik göstermiştir.
Romanya’da ise, Bulgar yanlısı İç Dobruca Devrimci Örgütü’ne bağlı çeteleri tanımlamak için aynı terim kullanılmıştır. Bu örgüt, Güney Dobruca’daki Rumen karakollarına ve bölgedeki Ulah (Aroman) yerleşimcilere saldırılar düzenlemiştir.
II. Dünya Savaşı sırasında da “komitacı” terimi, Kuzey Yunanistan'da faaliyet gösteren Bulgar yanlısı Ohrana milisleri için kullanılmıştır.
Diğer Kullanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuzey Makedonya'daki futbol kulübü FK Vardar ve hentbol takımı RK Vardar'ın ana taraftar grubu “Komiti” adını taşır.
Komitadji, Timothy Zahn'ın 2001 yılında yayımlanan bilimkurgu romanı Angelmass'ta (TOR Books) dünya merkezli Pax İmparatorluğu'na ait bir savaş gemisinin adıdır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Siyaset serisi | ||
| Gelenekler |  | |
| Anarşistler | Adolph Fischer (1858–1887) • Aleksandros Grigoropulos (1993–2008) • Alexander Berkman (1870–1936) • Alfredo M. Bonanno (1937– ) • Anselmo Lorenzo (1841–1914) • Auguste Vaillant (1861–1894) • Benjamin Tucker (1854–1939) • Bhagat Singh (1907–1931) • Sacco ve Vanzetti (1888–1927) • Buenaventura Durruti (1896–1936) • Carlo Cafiero (1846–1892) • Carlo Giuliani (1978–2001) • Colin Ward (1924–2010) • Daniel Guérin (1904–1988) • Dyer Lum (1839–1893) • Edward Abbey (1927–1989) • Élisée Reclus (1830–1905) • Émile Armand (1872–1963) • Emile Henry (1872–1894) • Émile Pouget (1860–1931) • Emma Goldman (1869–1940) • Errico Malatesta (1853–1932) • Ettore Aguggini (1902–1929) • Fernand Pelloutier (1867–1901) • Ferdinando Nicola Sacco (1891–1927) • Francisco Ascaso Abadía (1901–1936) • Gaetano Bresci (1869–1901) • Gün Zileli (1946– ) • Henry David Thoreau (1817–1862) • Jacques Ellul (1912–1994) • Jaroslav Hašek (1883–1923) • Johann Joseph Most(1846–1906) • John Zerzan (1943– ) • Joseph Déjacque (1821–1864) • Juan García Oliver (1901–1980) • Jules Bonnot (1876–1912) • Karim Landais (1980–2005) • Leon Czolgosz (1873–1901) • Lev Tolstoy (1828–1910) • Lucy Parsons (1853–1942) • Luigi Fabbri (1877–1935) • Luigi Galleani (1861–1931) • Lysander Spooner (1808–1887) • Marius Jacob (1879–1954) • Max Stirner (1806–1856) • Mikhail Bakunin (1814–1876) • Murray Bookchin (1921–2006) • Murray Rothbard (1926–1995) • Nestor Mahno (1888–1934) • Noam Chomsky (1928– ) • Paul Avrich (1931– 2006) • Pyotr Kropotkin (1842–1921) • Pierre-Joseph Proudhon (1809–1865) • Ravachol (1859–1892) • Sante Geronimo Caserio (1873–1894) • Sébastien Faure (1858–1942) • Ugo Fedeli (1898–1964) • Volin (1882–1945) • Voltairine de Cleyre (1866–1912) • William Godwin (1756–1836) | |
| Tarihte anarşizm | ||
| Anarşist teori | ||
| Kültür ve anarşizm | ||
| Ülkelere göre anarşizm | ||
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2018.
- *The Making of a New Europe: R.W. Seton-Watson and the Last Years of Austria-Hungary*, Hugh Seton-Watson, Christopher Seton-Watson, Methuen, 1981, ISBN 0416747302, s. 71.
- Salâhi Sonyel, *Minorities and the Destruction of the Ottoman Empire*, Türk Tarih Kurumu Yay., 1993, ISBN 975160544X, s. 232.
- Христо Марков Йонков, *Числен, социален и класов състав на революционерите в Априлското възстание 1876*, Bulgar Bilimler Akademisi Yay., 1993, s. 34.
- Grace Eckley, *Maiden Tribute*, Xlibris Corporation, 2007, ISBN 1462838111, s. 20.
- Paul Mojzes, *Balkan Genocides: Holocaust and Ethnic Cleansing in the Twentieth Century*, Rowman & Littlefield, 2011, ISBN 1442206632, s. 11.
- Dimitar Bechev, *Historical Dictionary of the Republic of Macedonia*, Scarecrow Press, 2009, ISBN 0810862956, s. lvii.
- Rodolphe Archibald Reiss, *The Comitadji Question in Southern Serbia*, Hazell, 1924.
- Giannēs Koliopoulos, *Plundered Loyalties: Axis Occupation and Civil Strife in Greek West Macedonia, 1941–1949*, C. Hurst & Co., 1999, ISBN 185065381X, s. 69.
- FootballDerbies.com – Komiti.