Kartir
| Makale serilerinden |
 |
Kartir Hangirpe (ya da Karder veya Kirdir), MS 3. yüzyılın ikinci yarısında yaşamış, oldukça nüfuz sahibi Zerdüştçü bir yüksek rahiptir. En az üç Sasani imparatoruna danışmanlık yapmıştı.
Kartir büyük olasılıkla Mazdaizm'in (şu an yaşayan Zerdüştlük kolu - diğer kol olan Zurvanizm'in karşıtıdır) amacını yayma konusunda çok etkiliydi çünkü Nakş-ı Recep'taki kitabesinde Kartir kendisinin "bir cennet ve bir cehennem olduğuna" dair kesin "bir karar verdiğini" açıklamakta ve böylece (fatalist) Zurvanizm'in ilkeleri ile tamamen ters bir konuma koymuş oluyordu.
Bununla birlikte, Kartir'in ilk danışmanlık yaptığı, I. Şapur'un (Hükümdarlık dönemi; MS 241-272) dönemiydi Zurvanizm'in bir kült olarak gelişmesi ve bu çelişki skolastik anlaşmazlığın bir konusu olarak kalmıştır.
Aynı zamanda, Kartir'in, ibadethane kültlerinin desteklenmesinin sona ermesine neden olacak önemli bir gelenek bozan bir akımın başlatıcısı olduğu düşünülmektedir; II. Artaxerxes'in vergi toplamak için bir araç olarak altı yüzyıl önce oluşturduğu ve Babillilerden, Hindu-İranlılara miras kalan tapınma biçimlerine karşıydı.
Gene Kartir'in zamanında yüksek rahip olarak ibadethanelerdeki heykeller -kanunla- yerlerinden söküldü ve buralar ya kapatıldı ya da ateş mabetlerine çevrildi.
.jpg)
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Boyce, Mary (1957). "Some reflections on Zurvanism". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. Cilt 19/2. Londra: SOAS. ss. 304-316.
- Boyce, Mary (1975). "On the Zoroastrian Temple Cult of Fire". Journal of the American Oriental Society. Cilt 95/3. Ann Arbor: AOS/UMich. Press. ss. 454-465.
- Boyce, Mary (1975). "Iconoclasm among Zoroastrians". Studies for Morton Smith at sixty. Leiden: Neusner. ss. 93-111..
- Huyse, Philip (1998). "Kerdir and the first Sasanians". Nicholas Sims-Williams (ed.) (Ed.). Proceedings of the Third European Conference of Iranian Studies. 1. Wiesbaden. ss. 109-120.
- Sprengling, Martin (1940). "Kartir. Founder of Sassanian Zoroastrianism". American Journal of Semitic Languages and Literature, 57. ss. 197-228.
- Zaehner, Richard Charles (1955). Zurvan, a Zoroastrian dilemma. Oxford: Clarendon. ISBN 0-8196-0280-9 (1972 Biblo-Moser ed).
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kartir's inscription on the Ka'ba-i Zartosht 9 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. and the inscription at Naqsh-e Rajab 9 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from MacKenzie, David Niel (trans.) (1970). "The Kartir Inscriptions". Henning Memorial Volume. Londra: Lund Humphries. ISBN 0-85331-255-9.