Karate kata

Motobu Chōki, Naifanchi yaparken.

Kata (Japonca: 形 ya da daha geleneksel olarak 型; kelime anlamı: "biçim"), tek başına ya da ikili olarak uygulanan ayrıntılı hareket dizilerini tanımlayan bir Japonca sözcüktür. Karate katası, adım atma ve dönüşlerle birlikte çeşitli hareketlerden oluşan belirli bir dizi şeklinde icra edilir; bu sırada kusursuz formun korunmasına özen gösterilir. Kata, bir dövüşün bire bir tasviri olmayıp, bir duruştan diğerine geçişin ve akışın gösterimidir; öğrencinin doğru form ve pozisyonu öğrenmesini sağlar ve her hareketin olası kullanım senaryolarını hayal etmesini teşvik eder. Karateciler, hayali olayları açıklamak amacıyla katanın "okunması" uygulamasını yaparlar ki bu, bunkai olarak bilinir. Pek çok kata vardır ve her birinin birçok küçük varyasyonu bulunur.

Kökenler

Kata, eski Çinli dövüş sanatçıları tarafından uygulanan eşli saldırı ve savunma alıştırmalarından ortaya çıkmıştır. Bunlara, beş farklı hayvanın dövüş yöntemlerine göre adlandırılan "beş form yumruğu" ya da "beş kalıp" denirdi. Bu formlar Okinawa'ya getirilmiş ve yeni katanın geliştirilmesi için temel olarak kullanılmıştır.

Kata, alıştırmaların savunma bölümlerinden alınan hareket dizilerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuş tekli formlar halinde ortaya çıkmıştır. Başlangıçtaki formlar yalnızca hareket zincirlerinden ibaretken, kata'nın eğitim alanlarına uygun şekilde icra edilebilmesi için çeşitli kurallar geliştirilmiştir.

Öğretim

Geleneksel olarak, kata aşamalar halinde öğretilir. Öğrenci bilgi ve deneyim kazandıkça, önceden öğrenilen kata'lar daha iyi teknik veya güç göstermek amacıyla tekrar edilir. Öğrenciler sınavlarda, öğrendikleri tüm kata'ları tekrarlamakla birlikte, bunları daha yüksek bir kalite düzeyinde icra etmeleri beklenir.

Bir teknikler kütüphanesi olarak kata'nın, düzenli tekrar yoluyla en iyi şekilde işlediği kabul edilir. En temel kata bile, karate uygulayıcıları tarafından antrenman boyunca sürekli icra edilir. Bu tekrarın tekniği mükemmelleştirdiğine, bedeni güçlendirdiğine ve nihayetinde karakter geliştiren bir hareketli meditasyon biçimi olarak işlev gördüğüne inanılır.

Karate'nin çeşitli ekolleri farklı kata'ları veya ortak bir çekirdeğin varyasyonlarını çalışır. Bu nedenle bazı kata'lar iki farklı adla bilinebilir; bunlardan biri Japonca, diğeri Okinawa veya Çince olabilir. Bunun nedeni, Gichin Funakoshi ve diğerlerinin, Karate'nin tüm Japonya'ya yayılmasına yardımcı olmak için birçok kata'yı yeniden adlandırmış olmasıdır.

Kata adları

Çin bağlantıları

108 sayısı Dharmî dinlerde mitolojik bir öneme sahiptir ve birçok geleneksel kata'da karşımıza çıkar. Bu sayı, özellikle kökeni Naha-te’ye dayanan ve Goju-ryu dahil olmak üzere çeşitli karate stillerinde kata adlarında önemli bir yer tutar. İleri düzey Gōjū-ryū kata’sı olan Suparinpei, Fuzhou lehçesinde kelime anlamı olarak “108” şeklinde çevrilir. Gojūshiho’daki gojushi ise Japonca’da “54”ün (108’in yarısı) okunuşudur. Diğer Gōjū-ryū kata’ları olan Sanseru (“36”) ve Seipai (“18”) ise 108'in çarpanlarıdır.

Ancak, Zen Budizmi ile karate arasındaki bu doğrudan bağ son dönemlerde hem modern bir Batılı yanlış yorumlama hem de 19. yüzyılın sonlarında birleşik Japonya'daki ulusal-dini homojenleştirme eğilimlerinin bir sonucu olarak geçerliliğini yitirmiştir.

108 sayısının kata'lardaki kökenine dair diğer görüşler arasında, Suikoden (Outlaws of the Marsh) efsanesinde geçen 108 kahraman ya da 12. yüzyılda yaşamış Çinli general Yue Fei’nin geliştirdiği Yibai Lingba Qinna (一百零八擒拿; “108 Kilitleme Tekniği”), Ying Sao (Kartal Eli) veya Ying Kuen (Kartal Yumruğu) sistemleri yer almaktadır. Bu teknikler daha sonra modern Çin boksuna, oradan da karateye etki etmiştir.

Çeşitli stillerde icra edilen kata’lar

Bazı kata'lar ve stiller burada yer almamaktadır; bunun sebebi yalnızca popülerlikleri, kata'larda yaygın kullanım durumları ya da farklı yönetim organları tarafından tanınıp tanınmamalarıdır.

Kata	Gōjū-ryū	Shitō-ryū	Shōrin-ryū	Shotokan	Shuri-ryū	Wadō-ryū	Isshin-ryū	Gensei-ryū	Kyokushin	Tōon-ryū	Uechi-ryū	Ryukyu Kempo	Shindō jinen-ryū	Shukokai	Shōrinjiryū Kenkōkan
Ananku		Evet	Evet		Evet			Evet					Evet	Bazı	Bazı
Annan		Evet											Evet	Evet
Annanko		Evet											Evet	Evet
Ansan / Yantsu		Evet								Evet
Chinte		Evet	Bazı	Evet									Evet	Evet
Chintō / Iwa Ame / Gankaku		Evet	Evet	Evet		Evet	Evet	Evet					Evet	Bazı	Evet
Chinsu		Evet
Fukyugata / Gekisai / Shinsei	Evet	Bazı	Bazı						Evet
Gojūshiho / Useishi		Evet	Evet	Evet					Evet	Evet			Evet	Evet
Happiken															Evet
Jiin		Evet		Evet										Evet
Jion		Evet		Evet		Evet								Evet	Evet
Jitte		Evet	Bazı	Evet		Evet		Evet					Evet	Evet
Juroku		Evet											Evet
Kururunfa	Evet	Evet											Evet	Evet
Kusanku / Kanku / Bokanku		Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet				Evet		Evet
Naihanchi / Tekki		Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Bazı				Evet		Evet
Nipaipo / Neipai		Evet											Evet	Evet
Niseishi / Nijushiho / NanDanSho		Evet	Bazı	Evet	Evet	Evet				Evet			Evet	Evet	Evet
Bassai / Passai		Evet	Evet	Evet	Evet	Evet		Evet	Bazı				Evet	Evet	Bazı
Enpi / Wansu / Wanshū		Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Bazı				Evet	Bazı	Evet
Pinan / Heian		Evet	Evet	Evet		Evet		Evet	Evet			Evet	Evet	Evet	Bazı
Rōhai / Meikyo		Evet	Evet	Evet		Evet		Evet					Evet	Evet	Bazı
Ryuko	Bazı		Bazı								Bazı
Saifā	Evet	Evet							Evet			Evet	Evet	Evet
Sanchin	Evet	Evet			Evet		Evet		Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet
Sankakutobi															Evet
Sanseiryu / Sanseryu	Evet	Evet									Evet
Seichin											Evet		Evet
Seipai	Evet	Evet						Evet	Evet				Evet	Evet
Seiryu											Evet		Evet
Seisan / Hangetsu	Evet	Evet	Bazı	Evet		Evet	Evet	Evet			Evet	Evet	Evet		Bazı
Seiyunchin / Seienchin	Evet	Evet					Evet	Evet	Evet			Evet	Evet
Shimpa		Evet											Evet
Shisōchin	Evet	Evet											Evet	Evet
Sōchin		Evet		Evet								Evet		Evet	Bazı
Suparimpei / Pechurin	Evet	Evet				Bazı								Evet
Taikyoku / Kihon	Bazı	Evet	Bazı	Evet	Evet	Bazı		Evet	Evet				Evet	Evet
Tenshin												Evet
Tensho	Evet	Evet	Bazı		Evet				Evet					Evet
Ten No Kata		Evet	Bazı	Bazı
Tsuki No Kata									Evet
Unsu		Evet		Evet										Evet
Wanduan		Evet
Wankan / Matsukaze		Evet	Evet	Evet				Evet						Evet	Bazı