Johannes Stark
Johannes Stark | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 15 Nisan 1874 Schickenhof, Alman İmparatorluğu |
| Ölüm | 21 Haziran 1957 (83 yaşında) Traunstein, Batı Almanya |
| Milliyet | Alman |
| Mezun olduğu okul(lar) | Münih Üniversitesi |
| Ödüller | Nobel Fizik Ödülü (1919) |
| Kariyeri | |
| Çalıştığı kurumlar | Göttingen Üniversitesi Technische Hochschule, Hannover Technische Hochschule, Aachen Greifswald Üniversitesi Würzburg Üniversitesi |
| Doktora danışmanı | Eugen von Lommel |
Johannes Stark (15 Nisan 1874 - 21 Haziran 1957) 1919 yılında Nobel Fizik Ödülünü alan Alman fizikçidir.
Stark, Schickenhof, Bavyera Krallığı'nda doğdu (şimdiki ismi Freihung), Stark Bayreuth Gymnasium (orta okul) da eğitim gördü ardından Regensburg'da eğitimine devam etti. Üniversite eğitimine, fizik, matematik, kimya ve kristal üzerine çalıştığı Münih Üniversitesi'nde başladı. Buradaki eğitimine 1894'te başladı ve 1897'de Isaac Newton'un buluşlarıyla ilgili doktora teziyle buradan mezun oldu.[1]
Hayatı ve eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Johannes Stark, 15 Nisan 1874'te Bavyera Krallığı'nda doğdu. Münih Üniversitesi'nde eğitim aldı ve 1897'de Eugen von Lommel danışmanlığında doktorasını tamamladı. Eğitim hayatı boyunca optik ve elektrik alanına özel ilgi gösterdi.
Akademik kariyer
[değiştir | kaynağı değiştir]1900 yılında Göttingen Üniversitesi'nde Privatdozent (maaşsız öğretim görevlisi) olarak çalışmaya başladı. 1906'da Königliche Technische Hochschule’ya Olağanüstü Profesör olarak atandı ve 1909’da Aachen Teknik Yüksekokulu Profesörü oldu. 1917–1922 yılları arasında Greifswald Üniversitesi ve Würzburg Üniversitesi'nde görev yaptı.
1933–1939 yılları arasında Stark, Physikalisch-Technische Reichsanstalt’ın başkanlığını yürüttü ve aynı zamanda Notgemeinschaft der Deutschen Wissenschaft (Alman Bilim Acil Derneği) başkanlığını yaptı.
Bilimsel katkıları
[değiştir | kaynağı değiştir]Stark, kanal ışınları ve Doppler etkisi üzerine yaptığı çalışmalarla tanındı. 1919’da Nobel Fizik Ödülüne, özellikle Stark etkisi keşfi nedeniyle layık görüldü. Elektrik ve optik alanında 300’den fazla makale yayımladı.
1907’de, hâlâ nispeten bilinmeyen Albert Einstein’ı, Jahrbuch der Radioaktivität und Elektronik dergisinde bir inceleme makalesi yazması için davet etti. Stark, makalesinde Lorentz ve Einstein’ın görelilik ilkelerini ve Planck’ın M0 = E0/c2 ilişkisini alıntılayarak elektronun durgun hâlde kütlesine karşılık gelen enerji miktarını hesapladı.[2] Bu katkı, Einstein’ın daha sonra geliştireceği genel görelilik teorisi için bir ön adım oldu.[3]
Nazizm ile ilişkisi
[değiştir | kaynağı değiştir]1924’ten itibaren Stark, Adolf Hitler’i destekledi.[1] Nazi döneminde, Deutsche Physik hareketi ile Alman fiziğinin lideri olmayı hedefledi; bu hareketle, Einstein ve Heisenberg’in "Yahudi fiziğine" karşı çıktı (Heisenberg Yahudi değildi). Stark, Heisenberg'i resmi SS gazetesi Das Schwarze Korpsta “Beyaz Yahudi” olarak nitelendirdi.[1]
1934 tarihli Nationalsozialismus und Wissenschaft (Ulusal Sosyalizm ve Bilim) adlı kitabında, bilim insanının önceliğinin ulusa hizmet etmek olduğunu savundu; teorik fiziği "Yahudi" olarak eleştirdi ve Nazi Almanyası'nda bilimsel pozisyonların yalnızca saf Almanlar tarafından tutulması gerektiğini vurguladı.[4]
1947'de, II. Dünya Savaşı'nın ardından, Stark “Büyük Suçlu” olarak sınıflandırıldı ve dört yıl hapis cezası aldı (daha sonra ertelendi).Şablon:Kaynak gerek
Ödüller ve onurlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Matteucci Madalyası (1915)
- Nobel Fizik Ödülü (1919)
Yayınları
[değiştir | kaynağı değiştir]Stark, ağırlıklı olarak elektrik ve optik alanında 300'den fazla makale yayımladı. Öne çıkan çalışmaları arasında Stark etkisi ve kanal ışınları üzerine araştırmalar bulunmaktadır.
Kariyer ve araştırmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]1900 yılında Stark, Göttingen Üniversitesi'nde Privatdozent (maaşsız öğretim görevlisi) oldu. 1906'da Hanover'daki Königliche Technische Hochschule (Kraliyet Teknik Yüksekokulu)na Olağanüstü Profesör olarak atandı ve 1909'da Technische Hochschule Aachen (Aachen Teknik Yüksekokulu) Profesörü oldu. 1917–1922 yılları arasında Greifswald Üniversitesi ve Würzburg Üniversitesi'nde profesörlük yaptı.
1919 yılında Stark, Nobel Fizik Ödülü'ne, "kanal ışınlarındaki Doppler etkisi ve spektral çizgilerin elektrik alanlarda ayrışmasını keşfi" nedeniyle layık görüldü (sonuncusu Stark etkisi olarak bilinir).
1933'ten 1939'daki emekliliğine kadar Stark, Physikalisch-Technische Reichsanstalt (Fizik-Teknik Reich Enstitüsü) Başkanı olarak görev yaptı; aynı zamanda Notgemeinschaft der Deutschen Wissenschaft (Alman Bilim Acil Derneği) Başkanlığı yaptı.
Stark, 1907'de hâlâ nispeten bilinmeyen Albert Einstein'ı, Jahrbuch der Radioaktivität und Elektronik dergisinde bir inceleme makalesi yazması için davet eden editör oldu. Stark, makalesinde H. A. Lorentz ve A. Einstein tarafından formüle edilen "görelilik ilkesini" ve Planck'ın M0 = E0/c2 ilişkisini alıntılayarak, elektronun durgun hâlde kütlesine karşılık gelen enerji miktarını hesaplamak için e0 = m0c2 denklemini kullandı.[5] Bu sırada Einstein, daha sonra genel görelilik teorisini geliştirecek bir düşünce sürecine başladı; bu, doğrulandıktan sonra Einstein'ın dünya çapındaki ününün başlangıcı oldu. Bu durum, Stark'ın sonradan Deutsche Physik hareketinde Einstein karşıtı ve anti-görelilik propagandası yapması açısından ironiktir.[6]
Stark, ağırlıklı olarak elektrik ve benzeri konular üzerine 300'den fazla makale yayımladı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Ball, Philip (2014). Serving the Reich: The Struggle for the Soul of Physics under Hitler. The University of Chicago Press.
- ^ Stark, J. (1907). "Elementarquantum der Energie, Modell der negativen und der positiven Elektrizität". Physikalische Zeitschrift. 24 (8). s. 881.
- ^ Norton, John D. (1993). Earman, John; Janssen, Michel; Norton, John D. (Ed.). Einstein and Nordström: Some Lesser-Known Thought Experiments in Gravitation. Birkhäuser. ss. 3–29. ISBN 0-8176-3624-2.
- ^ Stone, Dan (2016). "Nazi Race Ideologues". Patterns of Prejudice. 50 (4-5). s. 452.
- ^ Stark, J. (1907). "Elementarquantum der Energie, Modell der negativen und der positiven Elekrizitat". Physikalische Zeitschrift. 24 (8). s. 881.
- ^ Norton, John D. "Einstein and Nordström: Some Lesser-Known Thought Experiments in Gravitation", John Earman, Michel Janssen, John D. Norton (eds.), Birkhäuser, 1993, ss. 3–29 (s. 6). 0-8176-3624-2
 | Fizikçi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
