Joan Baez

Joan Baez
Konser sırasında Charlotte, Kuzey Carolina (2003)
Doğum	Joan Chandos Báez 9 Ocak 1941 Staten Island, New York, ABD
Meslek	Müzisyen
Etkin yıllar	1958-günümüz
Evlilik	David Harris (1968-1973)
Resmî site	joanbaez.com

Joan Baez (d. 9 Ocak 1941), Amerikan folk şarkıcı-şarkı yazarı ve aktivist. Üç oktav ses aralığına sahip bir sopranodur. Şarkılarının çoğu sosyal konularla ilgilidir.

En çok yetmişlerdeki hit parçaları olan "Diamonds & Rust", "The Night They Drove Old Dixie Down", "We Shall Overcome", "Sweet Sir Galahad" ve "Joe Hill" ile tanınır. Ayrıca, Bob Dylan ile yaşadığı uzun birliktelik; insan hakları, şiddet karşıtı, çevre konularında tükenmeyen aktivist hareketleri ile de akıllarda yer etmiştir. Şimdiye kadar otuzun üzerinde albüm piyasaya sürmüştür ve Türkçe dahil sekiz farklı dilde şarkı kaydı vardır. Şarkı yazarı olmasına rağmen özellikle yetmişlerin ikinci yarısından sonra The Beatles, Jackson Browne, Paul Simon, The Rolling Stones, Stevie Wonder'ın şarkılarına cover parçalar yapmıştır.

Yaşamı ve kariyeri

1958 yılında, henüz 17 yaşındayken annesi-babası ve iki kız kardeşi ile birlikte Palo Alto'dan Boston'a taşındılar. Kingston Üçlüsü'nün elemanı Tom Dooley ile birlikte ülkeyi baştan aşağıya gezdiler ve tüm radyolarda boy gösterdiler. Boston Üniversitesi Drama Okulu'na henüz girmiş olan biri olarak, çevresi müzisyen ve Amerikan Folk Müziği'ne tutku derecesinde ilgi duyan arkadaşlar sarmıştı. Etkileyici bir soprano olan Joan'un sesinin doğal tınısı söylediği şarkılara güçlü ve gergin/sinirli bir hava veriyordu. 1959 yılında henüz 18'indeyken, Birinci Newport Folk Festivali'nde sahne aldı. Seçtiği şarkılar, kendi çapındakilere göre farklı duygular taşıyordu. İyi olduğu geleneksel şarkılarda, insanların içinde bulunduğu durumları yansıtan bir tarz vardı.

1960 yılında, Vanguard Record'dan tek başına oluşturduğu ilk uzun çalar albümünü çıkardı. Daha sonra 12 yıl boyunca aynı kuruluştan 14 albüm çıkarmıştı. İlk albümü tamamen bir geleneksel baladlar, blues'lar, ninniler, kovboy tınılarını taşıyan, etnik, eski Amerikan ve benzeri şarkılardan oluşan karışımdı. İlk albümlerindeki şarkılardan, "House of the Rising Sun" the Animals grubu tarafından, "John Riley" the Byrds tarafından, "Babe, I'm Gonna Leave You' Led Zeppelin tarafından, "What Have They Done To the Rain" the Searchers tarafından, "Jackaroe" Grateful Dead tarafından, "Long Black Veil" ise the Band tarafından söylenmişti. Bunlar diğer grupların kendi repertuvarlarına kattıkları şarkılardan sadece bazılarıydılar. Birçok grup da, onun şarkılarından esinlenerek şarkılar ürettiler.

Bob Dylan ile birlikte Washington'da düzenlenen marş (March on Washington for Jobs and Freedom)'a katıldığında (28 Ağustos 1963)

3 yıl sonra, Bob Dylan ile turlara başladı ve onunla daha sonraki birkaç yılda folk müziği hareketini tanımlayan ve sembolize eden şarkılar yaptı. Kendi şarkılar yaptığı gibi, çağdaşı diğer müzisyenlerden şarkılar aldı. Şarkılarını aldığı bu müzisyenler arasında Richard Farina, Phil Ochs, Tim Hardin, Leonard Cohen, Paul Simon da vardı. Repertuvarını John Lennon, McCartney, Jacques Brel, Johnny Cash gibi müzisyenlerle genişletti. Hatta kendi çapındaki Güney Amerikalı Villa-Lobos, Phil Ochs, Nascimento gibi müzisyenlerin şarkılarını da söyledikleri arasına kattı.

Müziği adeta kendi aynası oldu ve toplumsal tepkiler çerçevesinde daima özgürlük, işçi hakları, ağır vergilere yönelik tepkiler ve insan hakları konusunda kendini öne çıkardı. Karşı koyuş ve protestolarla geçen 1963, 1964, 1966 yıllarında yoğunlaştırdığı hareketlerinden sonra 1968 kuşağı içerisinde ve o renkleri yansıtan albümünü kaydetti. Eşi David Harris'in protesto hareketlerini oluşturduğu iddiası ile hapise atılmasından sonra ve Vietnam Savaşı'nın hızının artması ile birlikte Amerika merkezli Liaison Committee ile birlikte Hanoi"ya gitti, Batı Yakası'nda "Amnesty International" (Uluslararası Af Örgütü) kurulması desteği verdi.

Hanoi dönüşü, oradayken (sığınakta, sokakta, vs) banta aldığı sesleri de içeren, kendisinin yazıp kaydettiği "Where Are You Now My Son" adlı müzikal şiir albümünü yayınladı.

Zamanın ünlü grubu the Beatles'in ortaya çıkışı sırasında, bir folk müzik sanatçısı olarak akustik gitarı ile birçok müzisyenin bakış açısını genişletti ve görüşlerinin özgürleşmesi konusunda katkılarda bulundu. Elektronik destekli müzik yapmaktansa, klasik enstrümanlarla üç uzun çalar albüm çıkardı. Daha sonra, 1970'lerin başında Nasville firmasına geçti. Dört uzun çalar kaydı boyunca, firmanın en iyi müzisyen takımı onun arkasında çaldı. 1971'de onun kariyerinin şaheseri, The Band grubunun şarkısı "The Nihgt They Drove Old Dixie Down" parçasının "cover"ının (yeniden söylenmesinin) kaydı sırasında da arkasındaydılar.

Albümlerinin ruhuna uygun olarak, Güney Asya'daki saldırgan tutumun azalışa geçmesi ile, dikkatini Augusto Pinochet'in diktatörce baskısı altında inleyen Şili'ye çevirdi. Böylece, bu insanlara ithaf olarak İspanyolca albümünü çıkardı. Bu albümdeki "No Nos Moveran" (Biz sürülmeyeceğiz) adlı şarkısı, İspanya'da Diktatör General Franco tarafından 40 yıldan fazla süre ile yasaklandı ve tüm kopyaları toplatıldı. Diktatör Franco'nun ölümünden 3 yıl sonra 1977 yılında ilk defa kendisi, Madrid'deki bir televizyon programında bu şarkıyı söyledi.

1975 yılında kendi yazdığı "Diamonds and Rust", yeni albümünün ana şarkısı olarak ortaya çıktı. Aynı albümde, Jackson Browne, Janis Ian, John Prine, Stevie Wonder & Syreeta, Allman Brothers Band'dan Dickey Betts ve Bob Dylan gibi çeşitli sanatçılardan şarkılar yer aldı.

Üç yıl sonra, Kuzey İrlanda'ya giderek, şiddetin son bulmasına çağrı olarak düzenlenen organizasyonda İrlandalı Barışçılarla birlikte yürüdü. Nükleer savaş araçlarının dondurulmasına yönelik gösterilerde yer aldı. Ayrıca, eşcinsellerin okullarda öğretmen olmasını açıkça yasaklayan 6. Kaliforniya Teklifi'nin geri çekilmesi yararına düzenlenen konserine katıldı. İnsan hakları ve vatandaşlık hakları konusundaki şahsi desteği nedeni ile, Amerikan Sivil Özgürlük Birliği'nin (American Civil Liberties Union) Earl Warren Ödülü'nü aldı. Şahsen Humanitas International İnsan Hakları Komitesi'ni kurdu ve 13 yıl boyunca da yöneticiliğinde kaldı. 1978 ve 1979 yıllarında, yılın en iyi kadın vocalisti dalında, San Francisco Bay Erea Music Award (BAMMY) ödülünü aldı. Avrupa ve Amerika'da 1980’li yıllarda gerçekleştirdiği seyahatlerinde ve konserleri sırasında kaydedilen videoları ve ses kayıtları yayımlandı.

1983 yılında, Bob Dylan'ın "Blowin' in the Wind" sarkısı ile ilk defa Grammy Ödülleri sırasında bir performans sergiledi. 1985 yılı yazında, dünya çapındaki Live Aid yardım konserlerinin ABD bacağının açılışından sonra, 1969'dan beri yapılmayan Newport Folk Festivali'nin yeniden canlandırılmasında yer aldı. 1986 yılında Peter Gabriel, Sting gibi sanatçılara katılarak Amnesty Internatonal'ın (Uluslararası Af Örgütü'nün) Umudun Komplosu (Conspiracy of Hope) Turu'nda yer aldı. Onun etkilediği sanatçıların (Gabriel, U2, Dire Straits, Johnny Clegg ve diğerleri) şarkılarının yer aldığı bir sonraki albümü de ayrıca bu turun etkisini taşımaktaydı. Hemen sonra 1986 yılında, nasıl olduysa, ABD Başkanı Ronald Reagan ve Sovyet Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov'un tarihi buluşması zamanına denk gelen tarihte, Halkların Zirvesi Konseri'nde şarkı söylemek üzere seçildi. 1989 Prag konseri sırasında şahsen Devlet Başkanı Vaclav Havel, kendi ülkelerindeki Kadife Devrim'de Baez'in etkisinin olduğunu söylemişti.

1993 yılında verdiği Saraybosna Konseri ile, savaş sonrası konser veren ilk büyük sanatçı oldu. Saraybosna'da, savaşın yerinden ettiği göçmenlere hitab etmek için bulunmaktaydı. Sayısız özgürlük ve insani yardım konserlerine ek olarak 1994 yılında San Francisco'daki, Millî Gey ve Lezbiyen Görev Gücü'ne (The National Gay and Lesbian Task Force) para toplamak amacıyla düzenlenen Hak İçin Mücadele Konseri'ne (Fight the Right) katıldı.

2001 yılında Vanguard Records Firması, belki de tek bir sanatçı için yapılan en pahalı bir porjeyi hayata geçirerek, 1960-1972 yılları arasındaki tüm uzun çalarlarını içerecek bir CD serisini oluşturmaya başladı. İki yıl sonra ise, bu çalışmanın uzantısı olarak, Universal Music Entrprises önceki seriden sonra 1976'ya değin çıkan parçaları başka bir CD serisinde topladı. Bu serilerin ikisi de, ek hediyeleri ve tüm geniş kapsamlı bilgileri de içerecek bir şekilde hazırlanmıştı.

2007 yılındaki 49. yıllık Grammy Ödülleri Galası'nda, Baez'in Hayat Boyu Başarı (Lifetime Achievement Award) ödülüne layık görüldü. Bu ödül bilindiği üzere, Akademinin verdiği en büyük ödüldür.

Baez, Nelson Mandela'nın 28 Haziran 2008 tarihinde Hyde Park'ta düzenlenen 90. yaş günü kutlamalarına katıldı.

Türkiye ile ilgili bir bilgi eklemek gerekirse, 9 Temmuz 2004 tarihinde İstanbul, Cemil Topuzlu Harbiye Açıkhava Tiyatrosu'ndaki konserde Türk Dinleyicisi'nin karşısına çıktı. Türkiye'de iyi tanınan sanatçı 2010 yılında hâlen yoğun olarak konserlerine devam etmektedir.

Joan Baez, internette video sitelerinde bulunabilecek olan, Zülfü Livaneli'nin Nâzım Hikmet'in "Kız Çocuğu" Şiiri'ne bestelediği şarkısını başarıyla ve kendine özgü tarzı ile tüm müzikseverlere hediye etti.

2019'da yayımlanan "I Am a Noise" belgeselinde, Baez çocukluk travmaları, Bob Dylan ile ilişkisi ve aktivizmi üzerine samimi açıklamalarda bulundu. 2024'te yayımladığı "When You See My Mother, Ask Her to Dance" adlı şiir kitabında, Disosiyatif Kimlik Bozukluğu teşhisi aldığını paylaştı.

Diskografi

• 1960: Joan Baez, Part 1-2
• 1962: Joan Baez in Concert, Part 1-2
• 1964: Joan Baez/5
• 1965: Farewell Angelina
• 1966: Noël
• 1967: Joan
• 1968: Baptism: A Journey Through Our Time
• 1969: David's Album
• 1970: One Day at a Time
• 1971: Carry It On
• 1972: Come from the Shadows
• 1973: Where Are You Now, My Son?
• 1974: Gracias A la Vida
• 1975: Diamonds & Rust
• 1976: From Every Stage
• 1977: Blowin' Away
• 1979: Honest Lullaby
• 1984: Live -Europe '83
• 1988: Diamonds & Rust in the Bullring
• 1989: Speaking of Dreams
• 1992: Play Me Backwards
• 1995: Ring Them Bells
• 1997: Gone from Danger
• 2003: Dark Chords on a Big Guitar
• 2005: Bowery Songs
• 2007: Ring Them Bells

Kaynakça

• Levy, Arthur (Şubat 2024), Bio Info (İngilizce), www.joanbaez.com 
• Discography (İngilizce), www.joanbaez.com 

Dış bağlantılar

• Joan Baez resmi sitesi 23 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• A&M Records 'daki Joan Baez'in resimlerle kariyer sayfası, uluslararası albümleri
• Richard L. Hess tarafından hazırlanan Joan Baez anasayfası 30 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• "Sosyalist Vietnam Cumhuriyetine Açık Mektup" yazısı 10 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Göçmenlere Destek İçin Ağaçta Yaşaması... 3 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Partisan 14 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - lyrics
• Joan Baez, Zülfü Livaneli'nin Nazım Hikmet'in şiirine bestelediği Hiroşima/Kız Çocuğu parçasını söylüyor. 30 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.