Huari Bumedyen
| Huari Bumedyen هواري بومدين | |
|---|---|
| |
| 2. Cezayir Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 19 Haziran 1965 - 27 Aralık 1978 | |
| Yerine geldiği | Ahmed bin Bella |
| Yerine gelen | Rabah Bitat |
| Bağlantısızlar Hareketi Genel Sekreteri | |
| Görev süresi 5 Eylül 1973 - 16 Ağustos 1976 | |
| Yerine geldiği | Kenneth Kaunda |
| Yerine gelen | William Gopallawa |
| 6. Afrika Birliği Örgütü başkanı | |
| Görev süresi 13 Eylül 1968 - 6 Eylül 1969 | |
| Yerine geldiği | Mobutu Sese Seko |
| Yerine gelen | Ahmadou Ahidjo |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Mohammed Ben Brahim Buharuba 23 Ağustos 1932 Clauzel, Kalime Vilayeti, Cezayir |
| Ölüm | 27 Aralık 1978 (46 yaşında) Cezayir, Cezayir |
| Evlilik(ler) | Anissa Bumedyen |
| Mesleği | Asker |
| Dini | İslam |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Cezayir
|
| Hizmet yılları |
|
| Rütbesi | Albay |
| Çatışma/savaşları | Cezayir Bağımsızlık Savaşı |
Huvvari Bumedyen (Arapça: هواري بومدين, romanize: Hûvvârî Bû-Medyen[a]), d. 23 Ağustos 1932, Clauzel, Kalime Vilayeti, Cezayir - ö. 27 Aralık 1978, Cezayir, Cezayir), Cezayirli subay ve devlet adamı. Cezayir'de Ahmed Bin Bella'ya karşı yaptığı askerî darbeyle iktidarı ele geçirerek, 19 Haziran 1965 tarihinden ölümüne kadar Cezayir Devlet Başkanlığında kalmıştır. Ölümünden önceki yıllarda Üçüncü Dünya ülkelerinin (Bağlantısızlar Hareketi) bayraktarlarından biri olarak, özellikle uluslararası yeni bir ekonomik düzenin kurulması gerektiğini savundu.
Konstantin'deki İslam Enstitüsü ve Kahire'de el-Ezher Üniversitesi'nde okuduktan sonra, 1954'te Fransa'ya karşı başlayan bağımsızlık mücadelesine katıldı ve Huari Bumedyen adını aldı. Oran yöresindeki askerî bölgenin komutanlığını üstlendi. 1960'ta Kurtuluş Ordusu'nun Genelkurmay Başkanı oldu ve Fransızların erişemeyeceği Fas ve Tunus'ta bir Cezayir Ordusu oluşturmaya ağırlık verdi.
Mart 1962'de Fransızlarla barış antlaşmasının imzalanmasından sonra Cezayirli önderler arasındaki çekişmeler arttı. Bumedyen, Genelkurmay Başkanlığı görevinden ayrıldı ve Tlemsen "siyasi bürosu" içinde, Ben Bella'yı Devlet Başkanı yapan askerî ayaklanmayı hazırladı. Eylül 1962'de komutasındaki birliklerle başkent Cezayir'e yürüyerek, Ahmed Ben Bella'nın başa geçmesini sağladı. Kendisi de Devlet Başkanı Yardımcısı ve Savunma Bakanı oldu.
Fakat yeni rejimin karşılaştığı iktisadi güçlükler ve ülkedeki sivil örgütlenmenin tüm katmanlarında egemen olan büyük kargaşa, orduda gitgide artan bir huzursuzluğa yol açtı. Orduyla Ben Bella'nın kişisel iktidarı arasındaki sürtüşme, 19 Haziran 1965'te Bumedyen önderliğinde bir hükûmet darbesiyle sonuçlandı; Haziran 1965'te Ben Bella'yı devirerek Devlet Başkanlığını üstlendi. Halktan geniş bir destek görmediği için, ilk başlarda ülkeyi 26 üyeli bir "Devrim Konseyi" ile birlikte yönetmek zorunda kaldı.
Aralık 1967'de Bumedyen, kendisini, iktidarı tek elde toplamakla suçlayan yeni bir muhalefet dalgasıyla baş etmek zorunda kaldı. 1965'te kurulan askerî rejim bu yüzden sarsılır gibi oldu. Bununla birlikte, Albay Zbiri'nin liderliğindeki subayların kendisine yönelik darbe girişimini bastırdıktan sonra ülkenin tek ve tartışmasız yöneticisi oldu. Bumedyen, ordu üzerinde yeniden otorite sağladı, öğrencilerin ve "Cezayir'in Kalkınması İçin Demokratik Hareket" militanlarının muhalefetini susturdu. Nisan 1968'de bir suikast girişiminden kurtuldu.
1971'de Fransa ile özel ilişkilerin sona ermesi pahasına enerji kaynaklarını (petrol, doğal gaz), bankaları ve büyük sanayi dallarını devletleştirdi. Bundan sonra gücünü toprak reformuna ve ülkenin Araplaştırılmasına yöneltti.
Başlangıçta sosyalist eğilimli devletler, özellikle Mısır tarafından eleştirilen Bumedyen rejimi, Fransa ile işbirliğini sürdürmesine rağmen, Cezayir'i "antiemperyalist devletler" safına sokmayı başardı. 1973 Arap-İsrail Savaşı (Ekim 1973) sırasında etkin bir diplomatik rol oynadı ve Süveyş Kanalı'na takviye güç olarak Cezayir birlikleri gönderdi.
1975'te Atlas Okyanusuna çıkış yolu olarak İspanyol Sahrası'nın (Rio de Oro, bugünkü Batı Sahra) bir bölümünü alma girişimi, Cezayir'i Fas'la savaşın eşiğine getirdi. 1976'da referandumla Ulusal Berat ve hemen ardından anayasa kabul edildi. Batılı ülkelerle önemli sanayi ve ticaret anlaşmaları imzalayan ve aynı zamanda bağımsızlıktan ödün vermeksizin Sovyet bloku ile yakın ilişkiler kuran Bumedyen, Bağlantısızlar Hareketi'nin önde gelen kişilerinden biri oldu.
1978 yılında sağlık durumu giderek bozulan Bumedyen, Aralık 1978'de nadir görülen bir kan hastalığı nedeniyle yaşamını kaybetti.[1]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Romanizasyon ve çeviri farklılıkları-hatalarından dolayı Türkçe kaynaklarda Havari, Havvari, Hevari, Hevvari, Huari vb. olarak da geçer. Yaygın olan kullanımlar Huari ve diğerinden daha doğru olan Huvari'dir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Boumedienne, Houari (also spelled Boumédiène) 9 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., biyografi
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Ahmed bin Bella |
Cezayir Devlet Başkanı 19 Haziran 1965 - 27 Aralık 1978 |
Sonra gelen: Rabah Bitat |
| Diplomatik görevi | ||
| Önce gelen: Kenneth Kaunda |
Bağlantısızlar Hareketi Genel Sekreteri 5 Eylül 1973 - 16 Ağustos 1976 |
Sonra gelen: William Gopallawa |
 | ||
