Hezhou dili

Hezhou dili
Hezhou dili
Ana dili olanlar	Çin
Bölge	Kansu Eyaleti - Linxia Hui Özerk İli (tarihî Hezhou İli'nin kapsamına giren alanlar)
Dil ailesi	Uygurcanın temelinden oluşmuş kreol dili veya Uygurca ile Mandarin temellerinden oluşmuş karma dil [en]
Dil kodları
ISO 639-3	–
Glottolog	hezh1244

Hezhou dili^[a] (Çince (basitleştirilmiş): 河州话; Çince (geleneksel): 河州話; pinyin: Hézhōuhuà) Çin'in Kansu eyaletinde konuşulan kreolleşmiş karma dil [en]dir. Yüzyıllardır Linxia (eski ismiyle "Hezhou") İli'nin lingua franca'sı olarak işlev göstermiştir. Uygurca ve belki de Salarcanın temellerinden oluşmuştur. Mandarin Çincesiyle yeniden sözcükleşme [en] süreci geçirmiştir; yani sözcüklerin neredeyse tümü Çince kökenlidir. Buna rağmen, dilbilgisi açısından Türk dili özelliklerine sahiptir: Hezhou dilinde altı farklı isim hâli, eklemeli morfoloji ve özne-nesne-fiil cümle yapısı mevcuttur. Hezhou dilinde hem Türkçe hem de Çince kökenli son ekleri kullanılmaktadır; Çince kökenli olanlar özgün işlevlerini kaybetmişlerdir ve Çince anlambilimiyle ilişkilerinden yoksun sayılırlar. Fonolojisi Çinceye çok benzer: Hezhou dilinde üç farklı ton mevcuttur, fakat Hezhou dilindeki ton değişimi [en] Çinceninkinden farklı şekilde çalışır.^[3] Han, Hui, Donşian ile Bao'an etnik gruplarında Hezhou dilini konuşanların arasında etnik gruba göre ton kullanımında farklılıklar gözlemlenmiştir, fakat Hezhou dilini anadil olarak konuşanlarda bu farklılıkların ortaya çıktığı yönünde belirtiler yoktur.^[4]

Bir zamanlar Hezhou dilinin büyük oranda Türk etkisi görmüş ve tonlama sistemini gitgide kaybetmekte olan bir Çin dili olarak görülürdü; günümüzde Hezhou dilinin aslında bunun tam tersi olduğu ve ton sisteminin kaybolmaktan çok daha fazla gelişmekte olduğu düşünülmektedir.^[3]

Konuyla ilgili yayınlar

"临夏方言" [Linxia Lehçesi]. Baidu Baike [en] (Çince). 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.

Dipnot

^ Çin kaynaklarında "Linxia lehçesi" (Çince (basitleştirilmiş): 临夏方言; Çince (geleneksel): 臨夏方言; pinyin: Línxià fāngyán) veya "Linxia ağzı" (Çince (basitleştirilmiş): 临夏话; Çince (geleneksel): 臨夏話; pinyin: Línxiàhuà) terimleri de kullanılır.^[2]

Kaynakça

^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Hezhou". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
^ "临夏方言" [Linxia Lehçesi]. Baidu Baike [en] (Çince). 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
^ ^a ^b Mei Lee-Smith (1996) "The Hezhou language", in Wurm et al. (eds) Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas, ss. 865–874.
^ Dillon, Michael (2013). China's Muslim Hui Community: Migration, Settlement and Sects. s. 160.

[isim-3] Çin kaynaklarında "Linxia lehçesi" (Çince (basitleştirilmiş): 临夏方言; Çince (geleneksel): 臨夏方言; pinyin: Línxià fāngyán) veya "Linxia ağzı" (Çince (basitleştirilmiş): 临夏话; Çince (geleneksel): 臨夏話; pinyin: Línxiàhuà) terimleri de kullanılır.^[2]

[Glottolog-1] Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Hezhou". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.

[Baike-2] "临夏方言" [Linxia Lehçesi]. Baidu Baike [en] (Çince). 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.

[Mei-4] Mei Lee-Smith (1996) "The Hezhou language", in Wurm et al. (eds) Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas, ss. 865–874.

[5] Dillon, Michael (2013). China's Muslim Hui Community: Migration, Settlement and Sects. s. 160.

[1]

[a]

[3]

[4]

[2]