Helmuth Theodor Bossert
Helmuth Theodor Bossert | |
|---|---|
| Doğum | 11 Eylül 1889 Landau, Alman İmparatorluğu |
| Ölüm | 5 Şubat 1961 (71 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Milliyet | Alman |
| Vatandaşlık | Türkiye Cumhuriyeti |
| Kariyeri | |
| Dalı | Dilbilimci ve arkeolog |
Helmuth Theodor Bossert (d. 11 Eylül 1889, Landau, Almanya-5 Şubat 1961, İstanbul, Türkiye), dilbilimci ve arkeolog.
1945-1951 yıllarında Akdeniz Bölgesi'nde bir Geç Hitit kalesi olan Karatepe'de kazılar yaparak Fenike dili ve Hitit hiyeroglifleri ile yazılmış çift dilli yazıtlar bulmuş; Fenike dilinin yardımıyla Hitit hiyerogliflerinin çözülmesinde önemli başarılar elde etmiştir. Türkiye'de bilimsel arkeoloji eğitiminin öncüsüdür.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1889'da Alman İmparatorluğu'nun Landau kasabasında doğdu. 1908'de liseyi bitirdikten sonra Heidelberg, Strasburg, Freiburg ve Münih üniversitelerinde Hümanistik Bilimler dalında öğrenim gördü. Doktorasını 1913 yılında Freiburg'daki Albert-Ludwig Üniversitesi'nde tamamladı. İki yıla yakın Freiburg Müzesi'nde çalıştı. I. Dünya Savaşı sırasında Alman ordusunda yedek subay olarak muhabere sınıfında görev yaptı.
Savaştan sonra Berlin'de bir yayınevinde sanat tarihi alanında editör olarak iş buldu. Özel çabalarıyla Mısır hiyerogliflerini öğrenip Girit ve Hitit hiyeroglifleri üzerine çalışmalar yaptı. 1929 ekonomik bunalımı sırasında işini kaybetti.
1919-1934 yılları arasında Eski Girit Uygarlığı'ndan Avrupa Halk Sanatına kadar birçok konuda on beş kitap yazdı. Sivil halkın savaşta çektiği sıkıntıları "Kamerad im Westen" (Batıdaki Arkadaş, 1930) ve "Wehrlos hinter der Front" (Cephe Gerisinde Silahsız, 1931) adlı kitaplarında anlattı. Bu kitaplar Berlin'de 1933 Kitap Yakma Olayında kitapları yakılan kitaplar arasına girdi.
Savaş karşıtı duruşu nedeniyle Nazi yönetimi ile ters düşmüş olan Bossert, ülkesinden ayrılarak Alman arkeolog Kurt Bittel'in başkanlığında yürütülen Boğazköy kazılarına katılmak üzere 1933'te Türkiye'ye geldi. Dönemin Milli Eğitim Bakanı Reşit Galip'in önerisi üzerine İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde ders vermeye başladı. II. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine ülkesine dönmedi. Edebiyat Fakültesi'nde 1940-1941 öğretim yılında kurulan Eski Önasya Dilleri Kürsüsü başkanlığına getirildi. Kürsü başkanlığını 1959'a kadar yürüttü.
1945 yılında İstanbul Üniversitesi adına, eski Hitit kervan yolunu araştırmak amacıyla çıktığı gezide Osmaniye'nin Kadirli ilçesi yakınlarındaki Karatepe'de bir aslanlı abide olduğunu öğrendi. 1946 yılı Şubat ayında yaptığı ikinci seyahatte, Kadirli'nin 22 km. güneydoğusuna düşen dağlık bölgede, bugün "Karatepe-Aslantaş" olarak bilinen Geç Hitit kalesinin varlığını ortaya çıkardı.
1947 yılında Türk vatandaşlığna geçen ve Hürmüz Hanım ile evlenen Bossert, kazıya başlamak üzere tekrar Kartepe'ye gitti. Kazı sırasında asistanları Halet Çambel ve Bahadır Alkım ile birlikte Fenike yazısı ve Hitit hiyeroglifiyle yazılmış yazıtlar buldu. Hitit hiyerogliflerinin çözümü için büyük bir adım olan bu keşif, üç dilli Rosetta Taşının bulunuşu kadar önemli bir olay sayılarak büyük yankı buldu.[1] Bossert, 1952'ye kadar Karatepe'deki kazılara başkanlık etti. 1952'den itibaren kazı başkanlığını Halet Çambel üstlendi. Bossert'in ilk evliliğinden kızı Eva Maria Bossert, eğitimini tamamlayarak 1952-1956 arasında kazı ekibine katıldı.[2]
1951-1953 yıllarında Heidelberg'de Carl Winter Üniversitesi'nde "Jahrbuch für Kleinasiatische Forschung" (Anadolu Araştırmaları Yıllığı)" adlı bilimsel dergiyi yayımlamaya başladı. Derginin üçüncü cildi 1955'te "Anadolu Araştırmaları" adını da alarak Eski Önasya Dilleri Kürsüsü tarafından çıkarılmış; üç numaralı cildin ikinci fasikülü 1959'da çıkmıştır.[3]
Bossert, İstanbul Üniversitesi'ndeki görevinden 1959 yılında emekliye ayrıldı ancak emekli olduktan sonra da Eski Önasya Dilleri Kürsüsü'nde ders vermeye devam etti.[4] 1961 yılında İstanbul'da geçirdiği kaza sonucu öldü.[5]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Evren, Burçak. "Bir efsaneydi o." Aydınlık gazetesi, 17 Nisan 2014. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018.
- ^ Diaz-Andreau, Margarita; Sorensen, Stig; Louise, Marie. "Eva-Maria Bossert". Excavating Women:A History of Women in European Archeology. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018.
- ^ Alparslan, Meltem Doğan; Alparslan, Metin; Dönmez, Şevket (2004). "Anadolu Araştırmaları ile Yeniden". Anadolu Araştırmaları. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018.
- ^ Dönmez, Şevket; Alparslan, Meltem Doğan; Alparslan, Metin; Ezer, Sabahattin. "Eski Önasya Dilleri ve Kültürleri Kürsüsü Tarihçesi (1934-2002)". İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Anadolu Araştırmaları Dergisi Cilt 0, Sayı 16, Oca 2002. 15 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018.
- ^ Sevimli, Mustafa İ. (6 Şubat 2012). "Gizemli Keşfin Hüzünlü Tanığı: Hürmüz". Magaradakiler.com. 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2018.
- 1889 doğumlular
- Alman asıllı Türkler
- Türkiye'deki Alman göçmenler
- 1961'de ölenler
- Alman arkeologlar
- Türk arkeologlar
- Alman dilbilimciler
- Türk dilbilimciler
- Türkiye vatandaşlığına kabul edilenler
- Türkiye'deki Alman gurbetçiler
- Freiburg Üniversitesinde öğrenim görenler
- Heidelberg Üniversitesinde öğrenim görenler
- Münih Ludwig Maximilian Üniversitesinde öğrenim görenler
- Strasbourg Üniversitesinde öğrenim görenler