Hayvan gübresi - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Tarihçe
  • 2 Türleri
    • 2.1 Hayvan gübresi
    • 2.2 Organik gübre
    • 2.3 Yeşil gübre
  • 3 Kullanımı
    • 3.1 Sorunlar
      • 3.1.1 Hayvancılık antibiyotikleri
  • 4 Kaynakça

Hayvan gübresi

  • Aragonés
  • العربية
  • Aymar aru
  • Azərbaycanca
  • Башҡортса
  • Boarisch
  • Žemaitėška
  • Беларуская
  • Brezhoneg
  • Català
  • Čeština
  • Чӑвашла
  • Cymraeg
  • Dansk
  • Deutsch
  • Ελληνικά
  • English
  • Esperanto
  • Español
  • Eesti
  • Euskara
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Nordfriisk
  • Frysk
  • Gaeilge
  • Gàidhlig
  • Galego
  • עברית
  • हिन्दी
  • Հայերեն
  • Bahasa Indonesia
  • Igbo
  • Ido
  • İtaliano
  • 日本語
  • Jawa
  • Tyap
  • Қазақша
  • ಕನ್ನಡ
  • 한국어
  • Lëtzebuergesch
  • Lombard
  • Lietuvių
  • Latviešu
  • Malagasy
  • Bahasa Melayu
  • Plattdüütsch
  • नेपाली
  • Nederlands
  • Norsk bokmål
  • ਪੰਜਾਬੀ
  • Deitsch
  • Polski
  • پښتو
  • Português
  • Runa Simi
  • Русский
  • Sicilianu
  • Simple English
  • Soomaaliga
  • Српски / srpski
  • Svenska
  • Kiswahili
  • தமிழ்
  • తెలుగు
  • Тоҷикӣ
  • Українська
  • Oʻzbekcha / ўзбекча
  • Vèneto
  • Tiếng Việt
  • Walon
  • 吴语
  • 中文
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Hayvan gübresi, bu örnekte bir ahırdan olduğu gibi, genellikle hayvan dışkısı ve yatak samanının bir karışımıdır.

Gübre, tarımda organik gübre olarak kullanılan organik bir maddedir. Çoğu gübre hayvan dışkısından oluşur; diğer kaynaklar kompost ve yeşil gübre içerir. Gübreler, topraktaki bakteri, mantar ve diğer organizmalar tarafından kullanılan azot gibi organik madde ve besinleri ekleyerek toprağın verimliliğine katkıda bulunur. Daha yüksek organizmalar, daha sonra toprak besin ağını içeren bir yaşam zincirinde mantarlar ve bakterilerle beslenir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cassianus Bassus'a atfedilen bir Bizans geleneğine göre domuz gübresi, badem ağaçları dışında genellikle gübre olarak kullanılamazdı. Columella tarafından kaydedilen benzer görüşler, daha sonraki yüzyılların İslami tabularıyla ilgisizdi, ancak Orta Çağ Endülüs yazarı İbn Bassal ve daha sonra Yemen'den bazı yazarlar da domuz gübresinin bitkileri yakma gibi olumsuz etkilerini kaydetmişlerdir. İbn Bassal, Arapçada samanla karıştırılmış bir tür gübre veya süpürme karışımı tanımlamıştır: mudaf. Sıcak banyoların süpürülmesi, İbn Bassal'ın kuru ve tuzlu olarak tanımladığı, gübre ile karıştırılmadıkça gübre olarak kullanılmaya uygun olmayan idrar ve insan atığını içermekteydi. İbn Bassal, çeviri belirsiz olsa da, güvercin ve muhtemelen eşek (himar) gübresini kompostlamak için iki tarif verir. Bassal, güvercin gübresinin aşırı ısı ve nemli niteliklerinin, özellikle soğuk sıcaklıklardan etkilenenler olmak üzere, daha zayıf ve daha az dayanıklı bitkiler için iyi çalıştığını söylüyor.[1]

Türleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Skatole, gübrenin kötü kokusunun kaynağıdır.

21. yüzyılda toprak yönetiminde kullanılan üç ana gübre sınıfı vardır:

Hayvan gübresi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Biri yeni, diğeri suyla karıştırılmış inek gübresi içeren beton rezervuarlar. Bu, Çin'in kırsal Hainan Eyaletinde yaygındır.

Çoğu hayvan gübresi dışkıdan oluşur. Hayvan gübresinin yaygın biçimleri arasında çiftlik gübresi veya çiftlik bulamacı (sıvı gübre) bulunmaktadır. Çiftlik gübresi ayrıca hayvanlar için yatak olarak kullanılan, dışkı ve idrarı emen bitki materyali (genellikle saman) içermektedir. Bulamaç olarak bilinen sıvı haldeki tarımsal gübre, saman yatağı yerine beton veya lataların kullanıldığı daha yoğun hayvancılık sistemleri ile üretilmektedir. Farklı hayvanlardan elde edilen gübre farklı niteliklere sahiptir. Gübre olarak kullanıldığında farklı uygulama oranları gerektirmektedir. Örneğin deniz kuşlarından ve yarasalardan elde edilen; atlar, sığırlar, domuzlar, koyunlar, tavuklar, hindiler, tavşanlar ve guanolardan elde edilen gübrelerin hepsinin farklı özellikleri vardır.[2] Örneğin, koyun gübresi azot ve potas bakımından yüksekken, domuz gübresi her ikisinde de nispeten düşüktür. Atlar çoğunlukla ot ve birkaç yabani ot yer, bu nedenle atlar tohumları, sığırların yaptığı gibi sindirmediği için at gübresi ot ve yabani ot tohumları içerebilir. Sığır gübresi, organik karbonun yanı sıra iyi bir azot kaynağıdır.[3] Bir kuştan gelen tavuk altlığı, nitrojen ve fosfatta çok zengindir ve her iki özelliğinden dolayı da değerlidir.[3][4]

Hayvan gübreleri, yün (ayakkabı ve diğer kıllar), tüyler, kan ve kemik gibi diğer hayvansal ürünlerle karıştırılabilir veya kontamine olabilir.

Organik gübre

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hindi gübresi içeren kompost ve yatak malzemesinden talaş kurutulur. Daha sonra gübre için meralara uygulanır.

Kompost, organik maddelerin ayrışmış kalıntılarıdır. Genellikle bitki kökenlidir, ancak genellikle bazı hayvan gübresi veya yatak takımları içerir.

Yeşil gübre

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeşil gübreler, toprağa besin maddeleri ve organik madde katarak doğurganlığı artırmak amacıyla yetiştirilen ürünlerdir. Yonca gibi baklagil bitkileri, kök yapısındaki özel düğümlerde Rhizobia bakterilerini kullanarak azotu sabitledikleri için genellikle bunun için kullanılır.

Gübre olarak kullanılan diğer bitki maddesi türleri, kesilen geviş getiren hayvanların işkembelerinin içeriğini, kullanılmış tahılı ve deniz yosununu içerir.

Kullanımı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Gübre

Tavuk atığı ve inek atığı gibi hayvan gübresi yüzyıllardır çiftçilik için gübre olarak kullanılmıştır. Toprağın daha fazla besin ve su tutması ve dolayısıyla daha verimli hale gelmesi için toprak yapısını iyileştirmektedir. Hayvan gübresi aynı zamanda toprağın eser mineral arzını destekleyen ve bitki beslenmesini iyileştiren toprak mikrobiyal aktivitesini de teşvik etmektedir. Ayrıca bitkilerin büyümesine yardımcı olan bazı azot ve diğer besinleri içermektedir.[5]

Koku, gübre ile ilgili bariz ve önemli bir sorundur. Gübrede bulunan bileşenler, düşük moleküler ağırlıklı karboksilik asitler, asetik, propiyonik, butirik ve valerik asitleri olarak sayılabilir. Diğer bileşenler arasında skatol ve trimetil amin bulunur.[6]

Özellikle hoş olmayan bir kokuya sahip gübreler, kokunun yayılmasını azaltmak için genellikle doğrudan toprağa verilmektedir. Domuzlardan ve sığırlardan elde edilen gübre, genellikle bir gübre serpme makinesi kullanılarak tarlalara yayılmaktadır. Bitkisel maddedeki nispeten düşük protein seviyesi nedeniyle, otobur gübresi, etobur veya omnivor gübresinden daha hafif bir kokuya sahiptir. Bununla birlikte, anaerobik fermantasyona tabi tutulmuş otçul bulamacı daha hoş olmayan kokular geliştirebilir ve bu, bazı tarım bölgelerinde sorun olabilir. Kümes hayvanlarının dışkıları taze olduklarında bitkiler için zararlıdır, ancak bir süre kompostlamadan sonra değerli gübrelerdir.[7]

Gübre ayrıca ticari olarak kompostlaştırılır, torbalanır ve toprak ıslahı olarak satılır.[8]

2018'de Avusturyalı bilim adamları, fil ve inek gübresinden bir kağıt üretim yöntemi önerdiler.[9]

Kuru hayvan gübresi dünyanın birçok ülkesinde yakıt olarak kullanılmaktadır.

Sorunlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarlaya gübre taşıyan kadınlar, Tireli, Mali 1990

Herhangi bir miktarda gübre, sinekler, kemirgenler veya bir dizi başka vektör organizma tarafından taşınabilen ve hastalığa neden olan veya gıda güvenliğini riske atan patojenler veya gıda bozulma organizmaları bunun kaynağı olabilmektedir.

Yoğun tarım arazisi kullanımında, hayvan gübresi genellikle mineral gübreler olarak hedeflendiği gibi kullanılmaz ve bu nedenle azot kullanım verimliliği zayıftır. Hayvancılığın fazla olduğu ve tarım arazilerinin çok az olduğu yoğun tarım yapılan alanlarda hayvan gübresinin aşırı kullanımı sorun haline gelebilmektedir.

Hayvancılık antibiyotikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

2007'de Minnesota Üniversitesi'nde[10][11] yapılan bir araştırma, mısır, marul ve patates gibi gıdaların, bu ilaçları içeren hayvan gübresi ile yayılan topraklardan antibiyotik biriktirdiği tespit edilmiştir.

Organik gıdaların, kaynaklarına ve gübre tedavisine bağlı olarak antibiyotik içerme olasılığı çok daha fazla veya daha az olabilir. Örneğin, Soil Association Standard 4.7.38 uyarınca, organik ekilebilir çiftçilerin çoğu ya kendi gübre kaynaklarına sahiptir (bu nedenle normalde ilaç kalıntısı içermez) ya da ekstra verimlilik için yeşil gübre mahsullerine güvenmektedir (eğer herhangi bir organik olmayan gübre varsa). Organiki çiftçiler tarafından kullanılıyorsa, ilaç kalıntılarını parçalamak ve patojenik bakterileri ortadan kaldırmak için genellikle çürütülür veya kompostlanır. Öte yandan, Minnesota Üniversitesi araştırmasında da görüldüğü gibi, yapay gübrelerin kullanılmaması ve bunun sonucunda organik çiftçiler tarafından gübre olarak özel gübre kullanımı, organik gıdalarda önemli ölçüde daha fazla antibiyotik birikmesine neden olabilir.[10]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Manure Matters: Historical, Archaeological and Ethnographic Perspectives
  2. ^ "Manure". h2g2. 15 Temmuz 2010. 16 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2017. 
  3. ^ a b Bernal, M.P.; Alburquerque, J.A.; Moral, R. (November 2009). "Composting of animal manures and chemical criteria for compost maturity assessment. A review". Bioresource Technology. 100 (22): 5444-5453. doi:10.1016/j.biortech.2008.11.027. PMID 19119002. 
  4. ^ Lustosa Filha, Jose; Penido, Evanise; Castro, Patricia; Silva, Carlos; Melo, Leonidas (4 Eylül 2017). "Co-pyrolysis of poultry litter and phosphate and magnesium generates alternative slow-release fertilizer suitable for tropical soils". ACS Sustainable Chemistry & Engineering. 5 (10): 9043–9052. doi:10.1021/acssuschemeng.7b01935. 
  5. ^ Das, Suvendu; Jeong, Seung Tak; Das, Subhasis; Kim, Pil Joo (2017). "Composted Cattle Manure Increases Microbial Activity and Soil Fertility More Than Composted Swine Manure in a Submerged Rice Paddy". Frontiers in Microbiology. 8: 1702. doi:10.3389/fmicb.2017.01702. ISSN 1664-302X. PMC 5591829 Özgürce erişilebilir. PMID 28928727. 
  6. ^ Ni, Ji-Qin; Robarge, Wayne P.; Xiao, Changhe; Heber, Albert J. (2012). "Volatile organic compounds at swine facilities: A critical review". Chemosphere. 89 (7): 769-788. Bibcode:2012Chmsp..89..769N. doi:10.1016/j.chemosphere.2012.04.061. PMID 22682363. 
  7. ^ Thomas Bass, Julia Dafoe, and Joel Schumacher. "Manure Composting for Livestock & Poultry Production" (PDF). MontGuide. MT201206AG Reviewed 4/17. 26 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)22 Haziran 2021. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2021. 
  9. ^ "Elephant and cow manure for making paper sustainably" (Basın açıklaması). Science Daily. 21 Mart 2018. 30 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018. 
  10. ^ a b Staff (12 Temmuz 2007). "Livestock Antibiotics Can End Up in Human Foods". ENS Newswire. 16 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012. [ölü/kırık bağlantı]
  11. ^ Dolliver, Holly; Kumar, Kuldip; Gupta, Satish (July 2007). "Sulfamethazine Uptake by Plants from Manure-Amended Soil". Journal of Environmental Quality. 36 (4): 1224-1230. doi:10.2134/jeq2006.0266. 
  • g
  • t
  • d
Tarım
Meslek
  • Agronomist
  • Tarım Mühendisi
  • Çiftçi
  • Çiftçi işçisi
Genel
  • Tarımsal işletme
  • Tarımsal kooperatif
  • Tarımsal malzemeleri
  • Tarım bilimi
  • Tarımsal mühendisliği
  • Tarımsal ormancılık
  • Tarla tarımı
  • Hayvancılık
  • Hayvansız tarım
  • Hücresel tarım
  • Sonuç tarım
  • Kapsamlı tarım
  • Çiftlik
  • Çiftlik evi
  • Besleme oranı
  • Serbest yemleme
  • Yoğun tarım
    • hayvanlar
    • domuzlar
    • kırpar
  • Mekanik tarım
  • Organik tarım
  • Permakültür
  • Sürdürülebilir tarım
  • Sürdürülebilir gıda sistemi
  • Üniversiteler ve kolejler
  • Kentsel tarım
Tarihçe
  • Tarihöncesi
    • Neolitik Devrim
    • Mezoamerika'da Tarım
    • Avustronezya Yayılımı
  • Antik Tarih
    • Antik Mısır
    • Antik Yunanistan
    • Antik Roma
  • klasik sonrası
    • Orta Çağ'da tarım
    • İslam Tarım Devrimi
    • Kolomb takası
  • Modern tarih
    • İngiliz tarım devrimi
    • Yeşil Devrim
    • Organik
    • Monokültür
Tarım Türleri
  • Agrivoltaik
  • Kültür balıkçılığı
  • Sığır çiftliği
  • Süt çiftliği
  • Kürk çiftliği
  • Keçi çiftliği
  • Otlama
    • Dönüştürülebilir hayvancılık
    • Döner otlatma
  • Hidroponik
  • Böcek çiftliği
  • Çiftlik hayvanları
  • Çeltik tarlası
  • Domuz yetiştiriciliği
  • Kümes hayvanları yetiştiriciliği
  • Ranç
  • Bostan
  • Bahçe
  • Koyun çiftliği
  • Teras
  • Yaban hayatı çiftçiliği
Çevresel
etki
  • Tarımsal genişleme
  • Tarımsal kirlilik
  • Tarımsal atık su
  • Aşırı otlatma
  • Sulamanın çevresel etkisi
    • Fazla çekim
  • İklim değişikliği ve tarım
Süreçler
  • Tarım makineleri
  • ülkeye göre Tarım
  • Tarım şirketler
  • Biyoteknoloji
  • tarımın tarihçesi
  • Hayvancılık
  • Et endüstrisi
  • Kümes hayvanları
  • Tarım ve çevre
Otorite kontrolü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • BNC: 000000019
  • BNF: cb11934872h (data)
  • GND: 4134891-6
  • LCCN: sh85080667
  • NDL: 00567323
  • NLI: 987007548460705171
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Hayvan_gübresi&oldid=35610024" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • Gübreler
  • Organik gübre
  • Hayvan gübresi
  • Toprak ıslah maddeleri
  • Dışkı
Gizli kategoriler:
  • KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi
  • Ölü dış bağlantıları olan maddeler
  • BNC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • Sayfa en son 01.42, 8 Temmuz 2025 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Hayvan gübresi
Konu ekle