Hanedan yan kolu
Hanedan yan kolu (İngilizce: cadet branch) genellikle, bir hükümdarın, yöneticinin veya patriğin küçük oğullarının (cadet) erkek soyundan gelen torunlarından oluşur. Avrupa ve Asya'daki birçok hanedan ve soylu ailede, ailenin başlıca varlıkları (ülke, ünvanlar, tımarlar, mülkler, topraklar ve gelirler) tarihsel olarak primogenitür olarak bilinen mal düzeni uyarınca babadan ilk doğan erkek çocuğa geçmiştir. Küçük oğullar yani cadet konumundakiler ise genellikle daha sınırlı yetki ve daha küçük bir pay alır ve bunu kendi soylarından devam ettirirlerdi.[1]
Bu uygulamanın gelenek ya da hukuk olarak benimsenmediği kültürlerde, örneğin feodal Kutsal Roma İmparatorluğu'nda, ailenin topraklarının erkek üyeler arasında eşit bölünmesi zaman içinde mirasın aşırı parçalanmasına yol açar, böylece ülkeler soyun sosyal ve ekonomik statüsünü sürdüremeyecek kadar küçülürdü. Aynı zamanda, bu kadar küçük parçalara ayrılmış topraklar verimli yönetilemez veya etkin biçimde savunulamaz hale gelirdi. Ayrıca kardeşler ve onların soyundan gelenler zaman zaman payları üzerine anlaşmazlığa düşer, hatta birbirleriyle bağlarını koparırdı.
Bu sebeplerden ailenin servetini bir bütün halinde korumanın ve aile içi çekişmeleri azaltmanın etkili bir yolu olarak primogenitürün yaygınlaştı. Fakat bunun sonucunda küçük hanedan erkekleri, çoğu zaman yalnızca sınırlı bir toprak parçası veya düşük dereceli bir unvanla yetinmek zorunda kaldı ve siyasi etkileri giderek azaldı. Devletin varsayılan miras kuralı primogenitür olsa da olmasa da, küçük kardeşler bazen babalarının varisi olarak seçilmek için büyük kardeşleriyle rekabet eder, seçim yapıldıktan sonra da kendi kollarından ağabeylerinin doğuştan gelen hakkını gasp etmeye çalışırlardı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Brewer, Ebenezer Cobham (1880). Dictionary of Phrase and Fable: Giving the Derivation, Source, Or Origin of Common Phrases, Allusions, and Words that Have a Tale to Tell (İngilizce). Cassell, Petter, Galpin and Company.