Gizli Ermeniler
Gizli Ermeniler veya Kripto Ermeniler (Ermenice: ծպտեալ հայեր tsptyal hayer), genelde Ermeni kimliğini Türk toplumundan gizleyen, tam ya da kısmi etnik Ermeni kökenli insanları tanımlamak için kullanılan şemsiye bir terimdir.[1] Genellikle Ermeni Kırımı sırasında "fiziksel yokoluş tehdidi altında" İslamlaşan (Türkleşme veya Kürtleşme) Osmanlı Ermenilerinin torunlarıdır.[2]
Türk gazeteci Erhan Başyurt[a], gizli Ermenileri şöyle tanımlıyor; "Sürgünlerden ve ölüm yürüyüşlerinden kaçmak için İslam'a geçen aileler (ve bazı köylerde veya mahallelerde) [...] Ermeni olarak aralarında evlilik yapıyorlar ve bazı durumlarda gizlice Hristiyanlığa dönüyorlar."[3] Avrupa Komisyonu'nun Türkiye hakkındaki 2012 raporuna göre, "bir dizi kripto Ermeni orijinal adlarını ve dinlerini kullanmaya başladı".[4] The Economist, Ermeni kökenini açığa çıkaran Türklerin sayısının arttığına işaret ediyor.[5]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Geçmiş
[değiştir | kaynağı değiştir]Ermeni halkının geleneksel anavatanı olan Ermeni Yaylaları'nın batı kısımları 16. yüzyılda Osmanlı'nın hakimiyetine girdi.[6] 17. yüzyıla kadar Ermeniler bölgenin nüfusunun ezici çoğunluğunu koruyorlardı, ancak sayıları kademeli olarak düştü ve 20. yüzyılın başında o dönemde altı vilayet olarak tasarlanan Batı Ermenistan nüfusunun %38'ini oluşturdular. Ayrıca Türkler ve Kürtler nüfusun önemli bir bölümünü oluşturuyordu.[7]
Ermeni Kırımı
[değiştir | kaynağı değiştir]1915 ve takip eden yıllarda, Osmanlı İmparatorluğu'nda atalarının topraklarında yaşayan Ermeniler, Ermeni Soykırımı'nda Jön Türk Hükûmeti tarafından sistematik bir şekilde imha edildi. Kırım sırasında, 100.000 ila 200.000 Ermeni kadın, Müslüman kocalar tarafından haremlerine alındı ve çocuklar dönüştürüldü, köleliğe zorlandı ya da Türk veya Kürt olarak kaçırılıp büyütüldüler.[8][9] I. Dünya Savaşı'ndan sonra yardım görevlileri ve hayatta kalan Ermeniler bu Ermeni yetimlerini aramaya ve geri çağırmaya başladıklarında, sadece küçük bir yüzdeyle karşılaşıldı ve bir araya toplandı; birçoğu ise Müslüman olarak yaşamaya devam etti. Buna ek olarak, tüm ailelerin kırımdan kurtulmak için İslam'a dönüşmesi vakaları da vardı.[10]
Dipnot
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Başyurt, 2006'da yayınlanan Kripto Ermenileri üzerine bir kitap olan "Ermeni Evlatlıklar/Saklı Kalmış Hayatlar"
Referans ve kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ziflioğlu, Vercihan (19 Haziran 2012). "'Elective courses may be ice-breaker for all'". Hürriyet Daily News. 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
- ^ Khanlaryan, Karen (29 Eylül 2005). "The Armenian ethnoreligious elements in the Western Armenia". Noravank Foundation. 4 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2013.
- ^ Altınay & Turkyilmaz 2011, s. 41.
- ^ "Commission Working Document Turkey 2012 Progress Repor" (PDF). European Commission. 10 Ekim 2012. s. 24. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Ekim 2013.
- ^ "The cost of reconstruction". The Economist. 11 Mart 2010. 3 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2013.
Although today's inhabitants of Geben hesitate to call themselves Armenians, a growing number of "crypto-Armenians" (people forced to change identity) do just that.
- ^ West, Barbara A. (2009). Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania. New York: Infobase Publishing. s. 56. ISBN 9781438119137.
- ^ Ghazarian, H. (1976). Hambardzumyan, Viktor (Ed.). Soviet Armenian Encyclopedia Volume 2 (Ermenice). Erivan: Armenian Encyclopedia Publishing. s. 43.
- ^ Goldhagen, Daniel Jonah (2010). Worse Than War: Genocide, Eliminationism, and the Ongoing Assault on Humanity (1. bas.). New York: PublicAffairs. s. 38. ISBN 9781586489007.
- ^ Naimark, Norman M. (2002). Fires of Hatred: Ethnic Cleansing in Twentieth-century Europe. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. s. 42. ISBN 9780674009943.
- ^ Altınay & Turkyilmaz 2011, s. 25.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Altınay, Ayşe Gül; Turkyilmaz, Yektan (2011). "Unraveling layers of gendered silencing: Converted Armenian survivors of the 1915 catastrophe". Singer, Amy; Neumann, Christoph K.; Somel, Selcuk Aksin (Ed.). Untold Histories of the Middle East: Recovering Voices from the 19th and 20th Centuries. SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Abingdon, Oxon: Routledge. ISBN 9780203845363.