Georges Bataille
| Georges Bataille | |
|---|---|
 Battaile, 1943 | |
| Tam adı | Georges Albert Maurice Victor Bataille |
| Doğumu | Georges Albert Maurice Victor Bataille 10 Eylül 1897 Billom, Fransa |
| Ölümü | 09 Temmuz 1962 (64 yaşında) Paris, Fransa |
| Çağı | 20. yüzyıl felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Kıta felsefesi |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
| İmzası |  |
Georges Bataille (10 Eylül 1897, Billom; 9 Temmuz 1962, Paris), Fransız yazar, sosyolog, antropolog ve filozof. Nietzsche'nin izinde düşüncelerini geliştirmiş, gerçeküstücü düşüncenin geliştiricilerinden biri olmuştur. Kötülüğü üstlenen ve gizemsel yolculuklara dayalı iç deneyimlere dayanan bir ahlakın savunuculuğunu yapmıştır. Çalışmaları postyapısalcılık da dahil olmak üzere sonraki felsefe ve sosyal teori okullarındaki etkileri kanıtlamaktadır.[1]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bataille 1897'de Billom'da doğdu. 1900'de ailesiyle birlikte Reims'e taşındı. 1917'den itibaren Paris'te "Ecole des Chartes"de okudu ve ardından meslek eğitimini yaparken Bibliothèque Nationale de France'de kütüphaneci olarak çalıştı. 1942'ye kadar burada çalışan Bataille, bu tarihten sonra yakalandığı tüberküloz nedeniyle kütüphanecilik görevini bıraktı. 1949'da yeniden Carpentras'da kütüphaneci olarak göreve başladı. Daha sonra aynı göreve Orléans'ta devam etti. Documents (1928), Acéphale (1937), Critique (1936) gibi etkili dergiler çıkardı. "Collége de sociologie"nin çalışmalarını yönetti. Kimi zaman siyasal kimliğiyle öne çıktı, aydınlarla çeşitli gruplar oluşturdu, etkinliklerde bulundu. Andre Breton ve Sartre ile sert polemikleri oldu. 1962'de Paris'te öldü. Kitaplarının tüm basımı 1972'de Foucault'nun desteğiyle gerçekleşti.
Felsefesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bataille'de Hegel, Nietzsche ve Martin Heidegger gibi filozofların etkisi görülür, bunlar üzerinden düşüncede gerçeküstücülüğe yöneldiğini söylemek mümkündür. Bataille, Nietzsche'nin düşünce çizgisini yeni bağlamlarda uç noktalara kadar götüren bir felsefe yolu izler. Nietzsche Üzerine adlı denemesinde yalnızca filozof Nietzsche'nin düşüncelerini aktarmakla sınırlı kalmaz, onun düşünceleriyle kendininkileri yeniden harmanlayarak kendi gözünden Nietzsche değerlendirmesini ortaya koyar. Bu bir anlamda kendisini altüst etme pahasına Nietzsche'nin izinin sürülmesi, sorularının geliştirilmesi ve derinleştirilmesi, yeni sorularla alanın geliştirilmesi anlamına gelir. Aynı zamanda faşistlerin Nietzsche'yi yanlış anladıklarını ve çarpıttıklarını ortaya koydu. Dilin sınırlarıyla boğuştu ve kendisi de bu sınırları kurcalayan filozofları etkiledi. Antropolojiyle ilgili olması, felsefesini bu alanın etkileriyle geliştirmesini sağladı. Yasaklar ve yasakların ihlali onun düşünüşünün ana yönelimi oldu her zaman. Özellikle erotizm, cinsellik, ölüm ve şevhet üzerinden felsefesini geliştirdi. İç Deney adlı bir başka kitabında da felsefi görüşlerinin genel çerçevesini verir gibidir Bataille.
Edebiyat ve Kötülük
[değiştir | kaynağı değiştir]Kötülük konusu Bataille'nin merkezi konularından biridir, çünkü onun düşünce yapısında kötülük hayatın en temel gerçeklerinden biri olarak belirir. Kötülük Bataille'ye göre bir ahlaktan yoksunluk durumu ya da ahlak yetersizliği değil, tam tersine verili ahlakı yadsıyan başka tür bir ahlakın koşuludur. Böyle alındığında kötülük, yasakları aşmanın ve kuralları ihlal etmenin bir yoludur ve "yüksek ahlak" bunu gerektirir. Bataille gerçek özgürlüğü yaşamı kışkırtmak ve aşmak olarak değerlendirdiğinden özgürlüğü ve değerleri yeniden yaratmanın kötülükten geçtiğini, gidilecek en uzak yerin burası olduğunu söyler. Böylece konformist düşünce tarzından sakınılmış olunur. İyiliğin boyun eğdirici uzlaşmacılığından kurtulunulur. Ancak bunun için kötülüğün üstlenilmesinde cesaret gereklidir. Bunlara bağlı olarak, Bataille'ye göre edebiyat suçludur ve suçluluğunu kabul etmelidir. Yaratıcılığın kaynağı günahkarlık ve kötülüktür. Edebiyat kötülüğün bilgisiyle beslenir ve anlamlı bir etkinlik olmasını sağlayan da budur. Bataille, Michelet örneğini verir: Michelet'in yazamaz olduğu zamanlar evinden çıktığını, yol üstünde bulunan umumi tuvaletlere girerek oradaki havayı derin derin soluduktan sonra yeniden evine yazmaya döndüğünü anlatır. Edebiyat bu bağlamda ancak risk aldığında yani tehlikeyi göze aldığında gerçekten adına layık bir konum kazanır. Bataille bu tür düşüncelerini özellikle edebiyatın lanetli yazarlarını değerlendirerek ortaya koyar; Bronte, Michelet, Blake, Baudelaire, Sade, Kafka, Genet gibi yazarlardır bunlar.
Ayrıca kendisi de kötülük eksenli edebi metinler de üretmiştir. Rahip C. ve Gözün Hikâyesi bu noktada önemli bir etki yaratmıştır. Roland Barthes Gözün Hikâyesi için şöyle demektedir: Bataille'nin üslup olarak Sade'a pek çok şey borçlu olduğu doğrudur ama Sade, erotik kombinasyonların çetelesini tutarken, Bataille'de bir dizi nesnenin huzursuzluğuyla ve maddelerin keşfiyle karşılaşırız. Bataille'nin üslubu insanın gerçek doğasına dokunuyor; çevrimler sonucunda bizi çarpıcı bir şeye ulaştırıyor: Edebiyata (Kitabın içinde).
Bataille'den etkilenmiş bir yazar ve kuramcı olan Susan Sontag kitabın arka kapağında: Gözün Hikayesini bu kadar güçlü ve rahatsız edici yapan neden, Bataille'nin, pornografinin nihai anlamda cinselliğe değil, ölüme dair olduğunu daha iyi anlamasıdır. 'Gözün Hikâyesi' okuduğum bütün aykırı kitapların en aykırısıdır." demektedir.
Felsefenin aşırılığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Georges Bataille, 20. yüzyıl felsefesinde aykırı filozofların en aykırılarından biridir. Edebiyatta kötülüğün yazarı olduğu gibi felsefede de aşırılığın yazarıdır. Aykırı olduğu kadar felsefeyi aşırılığa vardıran düşünürlerin temsilcilerinin de başında yer alır. Bataille Nietzsche'nin takipçilerindendir, özellikle "Tanrı öldü" fikrinden yola çıkarak yeni bir etik düşünceye yönelir. Yalnızca bu yönelim bilinen etik yaklaşımları altüst etmekle kalmaz, temel kavramları da yerle bir eder. Tanrı yerine iç deneyi, masumiyet yerine günahkarlığı, kesinlik yerine imkânsızı, cinsellik yerine erotizmi ve pornografiyi, iyilik yerine kötülüğü, huzur yerine tehlikeyi öne alarak yeniden düşünür. Vardığı yer felsefenin aşırılığıdır. Bu anlamda Foucault, Gilles Deleuze, Jacques Derrida gibi bir şekilde Nietzsche'nin takipçisi olan düşünürleri önemli ölçüde etkilemiştir. Bu düşünürler aynı zamanda dilin sınırlarına yönelirler ve gerçekliği sorunsallaştırırlar.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bütün çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Georges Bataille,Œuvres complètes (Paris:Gallimard)
- Volume 1: Premiers écrits, 1922-1940:Histoire de l'œil - L'Anus solaire - Sacrifices - Articles.
- Volume 2: Écrits posthumes, 1922-1940
- Volume 3: Œuvres littéraires:Madame Edwarda - Le Petit - L'Archangélique - L'Impossible - La Scissiparité - L'Abbé C. - L'être différencié n'est rien - Le Bleu du ciel.
- Volume 4: Œuvres littéraires posthumes:Poèmes - Le Mort - Julie - La Maison brûlée - La Tombe de Louis XXX - Divinus Deus - Ébauches.
- Volume 5: La Somme athéologique I:L'Expérience intérieure - Méthode de méditation - Post-scriptum 1953 - Le Coupable - L'Alleluiah.
- Volume 6: La Somme athéologique II:Sur Nietzsche - Mémorandum - Annexes.
- Volume 7: L'économie à la mesure de l'univers - La Part maudite - La limite de l'utile (Fragments) - Théorie de la Religion - Conférences 1947-1948 - Annexes.
- Volume 8:L'Histoire de l'érotisme - Le surréalisme au jour le jour - Conférences 1951-1953 - La Souveraineté - Annexes.
- Volume 9: Lascaux,ou La naissance de l’art - Manet - La littérature et le mal - Annexes
- Volume 10: L’érotisme - Le procès de Gilles de Rais - Les larmes d’Eros
- Volume 11: Articles I, 1944-1949
- Volume 12: Articles II, 1950-1961
Belirli çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Histoire de l'oeil, 1928. (Gözün Öyküsü - İlk baskısı Lord Auch müstearıyla.)
- Le Bleu du ciel, 1935
- Madame Edwarda, 1937.
- L'expérience intérieure, 1943. (İç Deney)
- La Part maudite, 1949
- L'Erotisme, 1957. (Erotizm)
- La littérature et le Mal, 1957. (Edebiyat ve Kötülük)
- Les larmes d'Éros,1961. (Eros'un Gözyaşı)
- L'Impossible, 1962. (İmkansız)
- Ma Mére, 1966. (Annem)
- Le Mort, 1967. (Ölüm)
- Théorie de la Religion, 1973.
Türkçedeki kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Eros'un Gözyaşları, çeviren: Mukadder Yakupoğlu, Göçebe yayınları.
- İmkansız, çeviren: Mukadder Yakupoğlu, Kabalcı Yayınevi, İstanbul/1999, 1. basım.
- Nietzsche Üzerine, çeviren: Mukadder Yakupoğlu, Kabalcı Yayınevi, İstanbul/2000, 1. basım.
- Rahip C., çeviren: Didem Eryar, Kabalcı Yayınevi, İstanbul/1999, 1. basım.
- Annem, çeviren: Yaşar Avunç, Ayrıntı Yayınları, İstanbul/Eylül 1999, 1. basım.
- Edebiyat ve Kötülük, çeviren: Ayşegül Sönmezay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul/Temmuz 1997, 2. basım.
- İç Deney, çeviren: Mukadder Yakupoğlu, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul/Nisan 2006, 4. basım
- Gözün Hikayesi, çeviren: N. Berna Serveryan/Ayşegül Gürsoy, Çivi Yazıları, İstanbul, 4. basım.
- Göğün Mavisi, çeviren: Reşit İmrahor, Mitos Yayınları, 1993.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Michael Richardson, Georges Bataille: Essential Writings 1 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., SAGE, 1998, p. 232.
