George Olah - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 Hayatı
  • 2 İş
  • 3 Kaynakça
  • 4 Teknik yayınlar
  • 5 Bibliyografi
  • 6 Dış bağlantılar

George Olah

  • العربية
  • مصرى
  • Azərbaycanca
  • تۆرکجه
  • Беларуская
  • Български
  • বাংলা
  • Català
  • Čeština
  • Dansk
  • Deutsch
  • English
  • Esperanto
  • Español
  • Euskara
  • فارسی
  • Suomi
  • Français
  • Gàidhlig
  • Galego
  • 客家語 / Hak-kâ-ngî
  • עברית
  • Magyar
  • Հայերեն
  • Bahasa Indonesia
  • Ido
  • İtaliano
  • 日本語
  • 한국어
  • Latina
  • Lëtzebuergesch
  • Bahasa Melayu
  • مازِرونی
  • Plattdüütsch
  • Nederlands
  • Norsk bokmål
  • Occitan
  • Polski
  • پنجابی
  • Português
  • Română
  • Русский
  • Srpskohrvatski / српскохрватски
  • Simple English
  • Slovenčina
  • Slovenščina
  • Shqip
  • Svenska
  • Kiswahili
  • Татарча / tatarça
  • Українська
  • اردو
  • Oʻzbekcha / ўзбекча
  • Tiếng Việt
  • Yorùbá
  • 中文
  • 閩南語 / Bân-lâm-gí
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(George Andrew Olah sayfasından yönlendirildi)
George Andrew Olah
Doğum22 Mayıs 1927
Budapeşte, Macaristan
Ölüm8 Mart 2017 (89 yaşında)
MilliyetMacaristan
EğitimBudapeşte Teknoloji ve Ekonomi Üniversitesi
Ödüller Nobel Kimya ödülü 1994
Kariyeri
DalıKimya
Çalıştığı kurumlarBatı Reserve Üniversitesi, Güney Kaliforniya Üniversitesi

George Andrew Olah (22 Mayıs 1927, Budapeşte - 8 Mart 2017), Macar-Amerikalı kimyager. Olah'a 1994 yılında Nobel Kimya ödülü verildi.[1] Ayrıca ona Priestley Madalyası verilmiştir. En yüksek onur Amerikan Kimya Derneği tarafından verilmiştir.

Hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Olah Budapeşte Yahudi bir aileye 22 Mayıs 1927'de Macaristan'da doğdu. Liseden sonra Budapeşte Teknoloji ve Ekonomi Üniversitesinde okudu. Macar Devrimi (1956) sonucunda, o ve ailesi İngiltere'ye ve daha sonra Kanada'ya taşındı. Sarnia'daki Dow Chemical'a katıldı. Karbokatyonlar üzerine Olah öncü çalışmaları Dow ile yaptığı sekiz yıl içinde başladı.[2] 1965 yılında Batı Reserve Üniversitesi'ne ve 1977'de Güney Kaliforniya Üniversitesi'ne döndü. 1971 yılında, Olah Birleşik Devletleri vatandaşı oldu.

Olah Güney Kaliforniya Üniversitesi'nde seçkin bir profesör ve Loker Hidrokarbon Araştırma Enstitüsü'nde direktördür. 2005 yılında, Olah metanol ekonomisini tanıtan bir makale yazdı.[3]

Olah ailesi olağanüstü kimyacılara yıllık ödül veren bir bağış fonu kurdu. Ödüller Amerikan Kimya Derneği tarafından seçilir.[4] Kendisi 8 Mart 2017'de 89 yaşında ölmüştür.

İş

[değiştir | kaynağı değiştir]

Istikrarlı karbokatyonlar için superasitler stabilize edilerek protonlanmış metan keşfine yol açtı. FSO gibi 3H-SbF5 ("Sihirli Asit").

CH4 + H+ → CH5+

Son yıllarda yaptığı araştırma hidrokarbonlara kaymıştır. O ve katılanlar Robert Zubrin, Anne Korin ve James Woolsey'dir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "The Nobel Prize in Chemistry 1994". The Nobel Foundation. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2008. 
  2. ^ George A. Olah (1965). Friedel-Crafts and Related Reactions. New York: John Wiley and Sons. 
  3. ^ George A. Olah (2005). "Beyond Oil and Gas: The Methanol Economy". Angewandte Chemie International Edition. 44 (18). ss. 2636-2639. doi:10.1002/anie.200462121. PMID 15800867. 
  4. ^ "George A. Olah Award in Hydrocarbon or Petroleum Chemistry", Chemical & Engineering News, January 19, 2009, p. 74

Teknik yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Olah, G. "Superacid Catalyzed Depolymerization and Conversion of Coals. Final Technical Report. [HF:BF{sub 2}/H{sub 2}]" 17 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., University of Southern California, United States Department of Energy, (1980).
  • Olah, G. A. "Superacid Catalyzed Coal Conversion Chemistry. 1st and 2nd Quarterly Technical Progress Reports, September 1, 1983-March 30, 1984." 17 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., University of Southern California, United States Department of Energy, (1984).
  • Olah, G. A. "Superacid Catalyzed Coal Conversion Chemistry. Final Technical Report, September 1, 1983-September 1, 1986." 17 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., University of Southern California, United States Department of Energy, (1986).

Bibliyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • George A. Olah (2000). A Life Of Magic Chemistry: Autobiographical Reflections of a Nobel Prize Winner. Wiley-Interscience. ISBN 978-0-471-15743-4. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Biography and Bibliographic Resources 15 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy
  • Methanol as an alternative fuel29 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Recording of a discussion with George Olah broadcast on NPR.
  • My Search for Carbocations and Their Role in Chemistry 16 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Nobel Lecture, December 8, 1994 by George A. Olah
  • The Institute for the Analysis of Global Security 18 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Jewish Recipients of the Priestley Medal 8 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • g
  • t
  • d
Nobel Kimya Ödülü sahipleri
1901-1925
  • Jacobus van 't Hoff (1901)
  • Emil Fischer (1902)
  • Svante Arrhenius (1903)
  • William Ramsay (1904)
  • Adolf von Baeyer (1905)
  • Henri Moissan (1906)
  • Eduard Buchner (1907)
  • Ernest Rutherford (1908)
  • Wilhelm Ostwald (1909)
  • Otto Wallach (1910)
  • Marie Curie (1911)
  • Victor Grignard / Paul Sabatier (1912)
  • Alfred Werner (1913)
  • Theodore Richards (1914)
  • Richard Willstätter (1915)
  • 1916
  • 1917
  • Fritz Haber (1918)
  • 1919
  • Walther Nernst (1920)
  • Frederick Soddy (1921)
  • Francis Aston (1922)
  • Fritz Pregl (1923)
  • 1924
  • Richard Zsigmondy (1925)
1926-1950
  • Theodor Svedberg (1926)
  • Heinrich Wieland (1927)
  • Adolf Windaus (1928)
  • Arthur Harden / Hans von Euler-Chelpin (1929)
  • Hans Fischer (1930)
  • Carl Bosch / Friedrich Bergius (1931)
  • Irving Langmuir (1932)
  • 1933
  • Harold Urey (1934)
  • Frédéric Joliot-Curie / Irène Joliot-Curie (1935)
  • Peter Debye (1936)
  • Norman Haworth / Paul Karrer (1937)
  • Richard Kuhn (1938)
  • Adolf Butenandt / Lavoslav Ružička (1939)
  • 1940
  • 1941
  • 1942
  • George de Hevesy (1943)
  • Otto Hahn (1944)
  • Artturi Virtanen (1945)
  • James Sumner / John Northrop / Wendell Stanley (1946)
  • Robert Robinson (1947)
  • Arne Tiselius (1948)
  • William Giauque (1949)
  • Otto Diels / Kurt Alder (1950)
1951-1975
  • Edwin McMillan / Glenn T. Seaborg (1951)
  • Archer Martin / Richard Synge (1952)
  • Hermann Staudinger (1953)
  • Linus Pauling (1954)
  • Vincent du Vigneaud (1955)
  • Cyril Hinshelwood / Nikolay Semyonov (1956)
  • Alexander Todd (1957)
  • Frederick Sanger (1958)
  • Jaroslav Heyrovský (1959)
  • Willard Libby (1960)
  • Melvin Calvin (1961)
  • Max Perutz / John Kendrew (1962)
  • Karl Ziegler / Giulio Natta (1963)
  • Dorothy Hodgkin (1964)
  • Robert Woodward (1965)
  • Robert S. Mulliken (1966)
  • Manfred Eigen / Ronald Norrish / George Porter (1967)
  • Lars Onsager (1968)
  • Derek Barton / Odd Hassel (1969)
  • Luis Leloir (1970)
  • Gerhard Herzberg (1971)
  • Christian Anfinsen / Stanford Moore / William Stein (1972)
  • Ernst Otto Fischer / Geoffrey Wilkinson (1973)
  • Paul Flory (1974)
  • John Cornforth / Vladimir Prelog (1975)
1976-2000
  • William Lipscomb (1976)
  • Ilya Prigogine (1977)
  • Peter Mitchell (1978)
  • Herbert Brown / Georg Wittig (1979)
  • Paul Berg / Walter Gilbert / Frederick Sanger (1980)
  • Kenichi Fukui / Roald Hoffmann (1981)
  • Aaron Klug (1982)
  • Henry Taube (1983)
  • Bruce Merrifield (1984)
  • Herbert A. Hauptman / Jerome Karle (1985)
  • Dudley Herschbach / Yuan T. Lee / John Polanyi (1986)
  • Donald Cram / Jean-Marie Lehn / Charles Pedersen (1987)
  • Johann Deisenhofer / Robert Huber / Hartmut Michel (1988)
  • Sidney Altman / Thomas Cech (1989)
  • Elias Corey (1990)
  • Richard Ernst (1991)
  • Rudolph Marcus (1992)
  • Kary Mullis / Michael Smith (1993)
  • George Olah (1994)
  • Paul Crutzen / Mario Molina / Sherwood Rowland (1995)
  • Robert Curl / Harry Kroto / Richard Smalley (1996)
  • Paul D. Boyer / John E. Walker / Jens Skou (1997)
  • Walter Kohn / John Pople (1998)
  • Ahmed Zewail (1999)
  • Alan Heeger / Alan MacDiarmid / Hideki Shirakawa (2000)
2001-günümüz
  • William Knowles / Ryōji Noyori / Barry Sharpless (2001)
  • John Fenn / Koichi Tanaka / Kurt Wüthrich (2002)
  • Peter Agre / Roderick MacKinnon (2003)
  • Aaron Ciechanover / Avram Hershko / Irwin Rose (2004)
  • Robert Grubbs / Richard Schrock / Yves Chauvin (2005)
  • Roger Kornberg (2006)
  • Gerhard Ertl (2007)
  • Osamu Shimomura / Martin Chalfie / Roger Tsien (2008)
  • Venkatraman Ramakrishnan / Thomas A. Steitz / Ada Yonath (2009)
  • Richard Heck / Akira Suzuki / Ei-ichi Negishi (2010)
  • Dan Şehtman (2011)
  • Robert Lefkowitz / Brian Kobilka (2012)
  • Martin Karplus / Michael Levitt / Arieh Warshel (2013)
  • Eric Betzig / Stefan Hell / William Moerner (2014)
  • Tomas Lindahl / Paul Modrich / Aziz Sancar (2015)
  • Jean-Pierre Sauvage / Fraser Stoddart / Bernard L. Feringa (2016)
  • Jacques Dubochet / Joachim Frank / Richard Henderson (2017)
  • Frances Arnold / Gregory Winter / George Smith (2018)
  • John Goodenough / Stanley Whittingham / Akira Yoshino (2019)
  • Emmanuelle Charpentier / Jennifer Doudna (2020)
  • David MacMillan / Benjamin List (2021)
  • Carolyn R. Bertozzi / Morten Meldal / Barry Sharpless (2022)
  • Moungi Bawendi / Louis Brus / Aleksey Yekimov (2023)
  • David Baker / Demis Hassabis / John M. Jumper (2024)
  • Omar M. Yaghi / Richard Robson / Susumu Kitagawa (2025)
Otorite kontrolü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • BIBSYS: 90196915
  • BNF: cb122846618 (data)
  • CANTIC: a11001732
  • CiNii: DA00982414
  • DBLP: 172/9731
  • GND: 123159172
  • ISNI: 0000 0001 0902 2781
  • LCCN: n84800249
  • LNB: 000060320
  • NDL: 01207649
  • NKC: xx0034147
  • NLI: 987007425832205171
  • NSK: 000047447
  • NTA: 072468068
  • ORCID: 0000-0002-1788-9753
  • RERO: A003654218
  • SELIBR: 331231
  • SNAC: w66n20nh
  • SUDOC: 031676669
  • VIAF: 54209893
  • WorldCat (LCCN): n84-800249
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=George_Olah&oldid=35550718" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • 1927 doğumlular
  • Budapeşte doğumlu bilim insanları
  • 2017'de ölenler
  • Macar kimyagerler
  • Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Macar göçmenler
  • Amerikalı kimyagerler
  • Amerikalı agnostikler
  • Macar agnostikler
  • Yahudi kimyagerler
  • Amerikalı Nobel Ödülü sahipleri
  • Macar Nobel Ödülü sahipleri
  • Nobel Kimya Ödülü sahipleri
  • Ulusal Bilimler Akademisi üyeleri
  • Guggenheim Fellows
  • Macaristan Yahudisi asıllı Amerikalılar
  • Royal Society'nin yabancı üyeleri
  • Ulusal Mühendislik Akademisi üyeleri
  • Güney Kaliforniya Üniversitesi öğretim üyeleri
  • Dow Chemical Company
  • Royal Society üyesi Amerikalılar
Gizli kategoriler:
  • Bilgi alt kutulu maddeler
  • Türkçe Vikipedi ile Vikiveride aynı resim olan maddeler
  • Webarşiv şablonu wayback bağlantıları
  • BIBSYS tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • CANTIC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • CINII tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • DBLP tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • ISNI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NSK tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NTA tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • ORCID tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • RERO tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • SELIBR tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • SNAC-ID tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • SUDOC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • VIAF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • WorldCat-LCCN tanımlayıcısı içeren Vikipedi maddeleri
  • Sayfa en son 15.04, 21 Haziran 2025 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
George Olah
Konu ekle