Gangster
Gangster, yasa dışı işler yapan çete üyesidir. Terim çoğunlukla içki yasağı dönemi ABD'de görülen İtalyan mafyası kökenli örgütlenme üyelerini tanımlamak için kullanılır. ABD'deki bu tür örgütlenmelerin en önemlileri arasında Beş Aile sayılabilir. Ayrıca popüler kültüre yoğun etkileri Baba, Yaralı Yüz, The Sopranos gibi film ve dizilerde görülebilir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]ABD'ye özellikle 19. yüzyıl boyunca kıta Avrupasından yaşanan yoğun göçler nedeniyle toplum yapısı ve kültürü çok çeşitlilik gösterir. Bu ortama doğan ilk örgütlü suç örgütü olarak Five Points Çetesi gösterilmektedir. 20. yüzyılın başlarıyla beraber New York şehrinde İrlandalı çeteler (Plug Uglies, Whyos ve Dead Rabbits) ile Yahudi çeteler görülür (Rahip Eastman Çetesi).[1]
İçki yasağı dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Al Capone
[değiştir | kaynağı değiştir]Geleneksel Amerikan gangster tipolojisi en çok 1920 ve 30'lu yıllardaki içki yasağı dönemi sırasındaki suç örgütü üyeleriyle özdeşleşmiştir.[2] 1920 yılında ABD Anayasasına eklenen 18.maddeye göre tüketim için alkol ürünlerinin satışı, üretimi ve sevkiyatı yasaklanmıştır. Çok sayıda çete kaçak içkiyi olağanüstü kârlarla satmakta ve çıkarlarını korumak için şiddete başvurmaktaydı. Çoğu zaman işlerin devam etmesi için polis memurları, devlet görevlileri ve politikacılara rüşvet veriliyordu. Bu dönemin en ünlü gangsteri Al Capone'dur. 1899 yılında Brooklyn'de göçmen bir ailenin çocuğu olarak doğar. İlk olarak Five Points Çetesine giren Al Capone yükselecek ve Chicago'daki kumar, fuhuş ve içki kaçakçılığı gibi kanundışı alanları eline geçirecektir.
Lucky Luciano
[değiştir | kaynağı değiştir]Sicilyalı bir gangster olan Lucky Luciano modern örgütlü mafya ve II. Dünya Savaşı sonrası dönemde uluslararası uyuşturucu ticaretinin babası olarak anılır. Modern Genovese mafya ailesinin de kurucusudur.
Günümüzde gangsterlik
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde gansterlik çeşitli ülkelerde farklı şekillerde sürmektedir.[3] En bilinen örnekleri aşağıda sıralanmıştır:
- Los Angeles çeteleri (En bilinenleri Bloods ve Crips çeteleridir [kaynak belirtilmeli] )
- Meksika uyuşturucu kartelleri
- Japonya'da Yakuza
- Hong Kong'da Triad
- Sicilya mafyası
- Rus, Çeçen, Gürcü ve Türk mafyaları
Popüler kültüre etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Gangster tarzı yaşamın anlatıldığı çok sayıda film toplumları etkilemiş ve klasikler arasına girmiştir. Bunlardan bazıları aşağıda sıralanmıştır:
- Baba
- Baba II
- Baba III
- Kanunun Kuvveti
- Dokunulmazlar
- Bir Zamanlar Amerika
- Köstebek
- The Sopranos
- New York Çeteleri
- Yaralı Yüz
Bu hayat tarzının özellikle müzikteki etkileri Gangsta rap gibi akımlarda da görülebilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Çetelerin tarihi 11 Mayıs 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 7 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ McCarty, John, Bullets Over Hollywood: The American Gangster Picture From The Silents To "The Sopranos", Cambridge, MA: Da Capo Press, 2004 ISBN 0-306-81301-7 s.5 [1] 21 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 7 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Birleşmiş Milletler için hazırlanan dünyadaki suç örgütlerini içeren makale 16 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 7 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1926 yılına ait mafya denetim bölgelerine göre Chicago haritası 2 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce), 7 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
- Çetelerle ilgili makale 22 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., John Sullivan, (İngilizce), 7 Temmuz 2010 tarihinde erişilmiştir
