Güney Atabask dilleri
| Güney Atabask dilleri | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | ABD (Güneybatı ABD), Meksika |
| Sınıflandırma | Denesey
|
 | |
Güney Atabask dilleri ya da Apaçi dilleri (İngilizce: Southern Athabaskan languages, Apachean languages), Kuzey Amerika'nın güneybatısında, çoğu Amerika Birleşik Devletleri'nde Arizona, New Mexico, Kolorado, Utah, Teksas ve Oklahoma eyaletlerinde, birazı da Meksika'nın Sonora ve Chihuahua eyaletlerinde yaşayan Güney Atabaskları (Apaçiler ile Navaholar) tarafından konuşulan ve 6 dilden oluşan Atabask dillerinin bir alt grubudur.
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ova Apaçi dilleri
- Ova Apaçicesi: Konuşanı bir iki kişi olup Oklahoma'da Na-Dene olmayan Kiowalar arasında yaşarlar.
- Navaho-Apaçi dilleri
- Doğu Apaçi dilleri
- Hikarilaca: New Mexico'nun kuzeyi ile Kolorado'nun güneyinde konuşulur.
- Llanero
- Hoyero
- Lipanca: New Mexico'nun doğusu ile Teksas'ın batısında konuşulur.
- Hikarilaca: New Mexico'nun kuzeyi ile Kolorado'nun güneyinde konuşulur.
- Batı Apaçi dilleri
- Meskalero-Çirikavaca
- Çirikavaca: Arizona'nın güneyi ile New Mexico'nun güneybatısında konuşulur. Ünlü Apaçi kahramanı Geronimo'nun anadilidir.
- Chiricahua
- Mimbreño
- Mogollon
- Meskaleroca: New Mexico'nun orta bölgelerinde konuşulur.
- Çirikavaca: Arizona'nın güneyi ile New Mexico'nun güneybatısında konuşulur. Ünlü Apaçi kahramanı Geronimo'nun anadilidir.
- Batı Apaçicesi: Arizona'nın orta bölgelerinde konuşulur. Günümüzde Apaçi adı daha çok bu dili konuşanlar için kullanılmaktadır.
- Cibecue
- Kuzey Tontocası
- Güney Tontocası
- San Carlos
- Tsézhiné (Arivaipa)
- Pinal
- Apache Peaks
- San Carlos proper
- White Mountain
- Navahoca: Arizona, New Mexico, Utah ve Kolorado eyaletlerinde konuşulur. Konuşanı en kalabalık Na-Dene dilidir.
- Meskalero-Çirikavaca
- Doğu Apaçi dilleri
Coğrafi dağılım
[değiştir | kaynağı değiştir]Karşılaştırma
[değiştir | kaynağı değiştir]| Navahoca | Çirikavaca | Batı Apaçicesi (San Carlos) |
Hikarilaca | Lipanca | |
|---|---|---|---|---|---|
| ben | shí | shí | shíí | shí | shí |
| sen | ni | ⁿdí | ⁿdi | ni | ⁿdí |
| biz | nihí | náhí | nohwíí | nahí | nahí |
| çok | łą́ | łą́ | łą́ą́ | łá | łą́ |
| bir | ła' | ła' | ła'- | ła' | ła'- |
| iki | naaki | naaki | naaki | naaki | naaki |
| büyük | -tso | -tso | -tso | -tso | -tso |
| uzun | -neez | -neez | -neez | -ⁿdees | -ⁿdiis |
| ufak | -yáázh | -zą́ą́yé | -zhaazh | -zhááh | -zhą́ą́yí |
| kadın | ’asdzání | ’isdzáń | ’isdzánhń | ’isdzání | ’isdzání |
| adam | diné | nⁿdé | nnéé | diⁿdé | diⁿdí |
| balık | łóó’ | łóí' | łóg | łógee | łǫ́' |
| köpek | łééchą́ą́'í | kéjaa | łį́į́chaayáné | łį́'chaa'á | nii'łį́ |
| bit | yaa' | yaa | yaa' | yaa' | yaa |
| ağaç | tsin | tsin | ch'il | nooshchíí | chish |
| yaprak | -t'ąą' | -t'ąą | -t'ąą' | -t'ąą' | -t'ąą' |
| et | -tsį' | -tsįį | -tsį' | -tsį | -tsįį |
| kan | dił | dił | dił | dił | dił |
| kemik | ts'in | ts'į' | ts'in | -ts'in | -ts'įh |
| yağ | -k'ah | k'ah | k'ah | xéh | xáí |
| yumurta | -yęęzhii | -gheezhe | -ghęęzh | -gheezhi | -ghaish |
| boynuz | -dee' | -dee' | -dee' | -dee' | -dii' |
| kuyruk | -tsee' | -tsee' | -tsee' | -tsee' | -dzistsii' |
| tüy | -t'a' | -t'a' | -t'a' | -t'a' | -t'a' |
| saç | -ghaa' | -ghaa | -ghaa | -ghaa' | -ghaa |
| baş | -tsii' | -tsii | -tsii | -tsii | -tsii' |
| kulak | -jaa' | -zhaa | -jaa | -jaa | -jaa |
| göz | -náá' | -ⁿdáa | -náá | -ⁿdáá | -ⁿdáa |
| burun | -´-chį́į́h | -´-chį́ | -chį́h | -chį́sh | -´-chį́sh |
| ağız | -zéé' | -zé | -zé' | -zé' | -zí' |
| diş | -woo' | -ghoo | -ghoo' | -ghoo | -ghoo |
| dil | -tsoo' | -zaade | -zaad | -zaadi | -zaadi |
| tırnak | -s-gaan | -s-gan | -gan | -s-gan | -s-gąą |
| ayak | -kee' | -kee | -kee' | -kee | -kii |
| diz | -god | -go' | -god | -go' | -goh |
| el | -´-la' | -laa | -la' | -la' | -laa' |
