Evrilebilirlik
Evrilebilirlik, uyumsal bir evrim sistemi içinde bir canlının kalıtsal fenotipik varyasyon geliştirme kapasitesini tanımlar. Bu anlamda evrilebilirlik, tür içindeki bir popülasyonun sadece genetik çeşitlilik yaratma yeteneğini değil, aynı zamanda doğal seçilim yoluyla uyumsal genetik çeşitlilik geliştirme yeteneğini ifade eder.[1][2][3] Kısaca bir kuşağın evrim geçirme kapasitesi onun evrilebilirliği olarak tanımlanır.
Doğal seçilim yoluyla evrilen biyolojik bir organizma için yeni ve kalıtsal varyansların uyum açısından kendisine yararlı olacağı en azından belli bir olasılığın mevcut olması gerekir. Hiçbir işlevi olmayan DNA dizilerinde rastlantısal mutasyonlar meydana geldiği sürece bu mutasyonların canlılar için çoğunlukla zararlı olması beklenir. Nitekim faydalı mutasyonlar her zaman nadirdir, ancak bunlar olduğundan daha çok nadir görünmeye başlarsa bu durumda canlılarda adaptasyonlar da oluşamaz. Sanal olarak erken dönemlerde rastgele mutasyon ve doğal seçilim yoluyla geliştirilmeye çalışılan bilgisayar programlarına dair başarısız çabalar, evrilebilirlik olasılığının olmadığını ancak programın sunuş şekline bağlı olduğunu göstermiştir.[4][5] Aynı şekilde, organizmaların evrilebilirliği onların genotip-fenotip karşılaştırma haritasına bağlıdır.[6] Bu da, canlı genomlarının yararlı mutasyonları daha sık gerçekleştirecek biçimde yapılandırılmış gibi çalıştıkları anlamına gelir. Bu durum da, evrimin sadece daha sağlıklı organizmalar meydana getirmediğini, aynı zamanda evrilebilirliğe daha yatkın olan canlı popülasyonları oluşturduğunun kanıtı olarak kabul edilir. Bu bağlamda evrilebilirlik, "organizmanın yüksek olasılıkla ölümcül olmayan ve muhtemelen yararlı olan değişiklikleri oluşturma kapasitesi" olarak da tanımlanabilir. Evrimsel süreçte sadece uyum başarısı daha yüksek türler değil, daha iyi evrimleşebilen türler görülebilmektedir.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Colegrave N, Collins S (Mayıs 2008). "Experimental evolution: experimental evolution and evolvability". Heredity (İngilizce). 100 (5). ss. 464-70. doi:10.1038/sj.hdy.6801095. PMID 18212804.
- ^ Kirschner M, Gerhart J (1998). "Evolvability". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (İngilizce). 95 (15). ss. 8420-8427. doi:10.1073/pnas.95.15.8420. PMC 33871
. PMID 9671692.
- ^ Altenberg, Lee (1995). "Genome growth and the evolution of the genotype-phenotype map". Lecture Notes in Computer Science (İngilizce). Cilt 899. ss. 205-259. doi:10.1007/3-540-59046-3_11.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Friedberg, R. M. (1958). "A Learning Machine: Part I |". IBM Journal of Research and Development (İngilizce). 2 (1). ss. 2-13. doi:10.1147/rd.21.0002.
- ^ Altenberg, Lee (1994). Kinnear, Kenneth (Ed.). "The evolution of evolvability in genetic programming". Advances in Genetic Programming (İngilizce). ss. 47-74. 30 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi16 Kasım 2011.
- ^ Wagner GP, Altenberg L (1996). "Complex adaptations and the evolution of evolvability". Evolution (İngilizce). 50 (3). ss. 967-976. doi:10.2307/2410639. JSTOR 2410639.
- ^ Şardağ, İnci (24 Ocak 2021). "Evrilebilirlik Nedir? Evrimleşebilirlik, Bir Canlının Evrim Hızını Nasıl Etkiler?". Evrim Ağacı. 24 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2021.
 | Evrim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |