Elmas Mehmed Paşa
| Elmas Mehmed Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 2 Mayıs 1695 - 11 Eylül 1697 | |
| Hükümdar | II. Mustafa |
| Yerine geldiği | Sürmeli Ali Paşa |
| Yerine gelen | Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 11 Eylül 1697 Zenta |
Elmas Mehmed Paşa, II. Mustafa saltanatında, 2 Mayıs 1695 - 11 Eylül 1697 tarihleri arasında iki yıl dört ay on gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kastamonu'nun Cide ilçesine bağlı Hoşalay bucağındandır. Yeniçeri ocağından yetişmiştir. 1678'de Hazine Kethüdalığına getirilmiştir. Daha sonra Has Oda'da görev yapmıştır. 1688'de nişancı olmuş, 1689'da vezir rütbesine ulaşmıştır. 2 Mayıs 1695 tarihinde de padişah II. Mustafa tarafından Şeyhülislam Feyzullah Efendi'nin tavsiyesiyle sadrazamlığa atanmıştır.
Gençliğinde zeki ve cevval bir devlet adamı olarak biliniyordu. Yakışıklı oluşundan dolayı kendisine "elmas" lakabı verilmiştir. II. Mustafa'nın bütün seferlerine (1695 yazında Lagoş zaferi ile sonuçlanan Avusturya seferi, 1696'da Ulaş (Olasch) Meydan Muharebesi'nde zafer ile sonuçlanan Avusturya seferi ve en son 1697'de Zenta Muharebesi ile sonuçlanan Avusturya seferine) iştirak etmiştir.
Para reformları
[değiştir | kaynağı değiştir]Elmas Mehmet Paşa'nın sadareti sırasında 1695-1696 yıllarında çok önemli ekonomik para reformları gerçekleştirilmiştir. İstanbul'da ve diğer büyük şehirlerde sürümde bulunan çeşitli ayarda çeşitli altın paralar toplanarak, İstanbul, İzmir ve Edirne darphanelerinde darbettirilen ve üzerinde Sultan II. Mustafa'nın tuğrası bulunan, "tuğralı" Osmanlı altınlarından ilki olan, "Tuğralı Cedid Altunu" ile değiştirilmiştir. Ayrıca Osmanlı piyasalarında geçerli "sikke-i kefere", "zolta/zolata", "esedi", "guruş" denilen yabancı gümüş sikkeler toplatılıp yerine ya İstanbul Darphanesinde yeniden darbedilen veya vezne uygun halis iseler eskilerin üzerine yeniden II. Mustafa tuğrası vurularak ortaya çıkartılan, Osmanlı "Cedid Kuruş" gümüş sikkeleri sürüme konulmuştur. Devlete verilecek vergilerin bu yeni Osmanlı sikkeleri ile ödenmesi şart koşularak bu yeni altın ve gümüş sikkelerin piyasalar ve halk tarafından kabul edilmeleri sağlanmıştır.
Zenta Muharebesinde ölmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Elmas Mehmet Paşa 11 Eylül 1697 tarihinde Zenta Muharebesi sırasında savaşarak öldü. Bu savaş Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nın bir dönüm noktası olup Osmanlı ordusu Savoy Prensi Eugen komutası altındaki Avusturya ordusu karşısında yenilgiye uğramıştır. 20.000'den fazla Osmanlı askeri ölmüştür ve ölenler arasında Sadrazam Elmas Mehmet Paşa, bazı kubbe vezirleri, eyalet ve sancak paşaları ve yeniçeri ağaları vardır. Bunun başlıca nedeni savaşın en kritik noktasında yeniçerilerin sadrazama karşı ayaklanmaları olmuştur. Tarihçi Dimitri Kantemiroğlu, Elmas Mehmet Paşa'nın yeniçeriler tarafından öldürüldüğünü yazmaktadır. Avusturya ordusu savaştan sonra birçok ganimet ele geçirmiştir. Elmas Mehmet Paşa'nın üzerinde bulunan Mühr-ü Hümayun Avusturyalıların eline geçmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Ek kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Osmanlı Devlet Erkâni, İsmail Hami Danişmend, 1971, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
- Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVİ. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), İsmail Hakkı Uzunçarşılı, 1954, Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.442-443
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5,
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Sürmeli Ali Paşa |
 Osmanlı Sadrazamı 2 Mayıs 1695 - 11 Eylül 1697 |
Sonra gelen: Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa |
