Ece Ayhan
| Ece Ayhan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 10 Eylül 1931 Muğla, Türkiye |
| Ölüm | 12 Temmuz 2002 (70 yaşında) İzmir, Türkiye |
| Meslek | Şair, bürokrat |
| Vatandaşlık |  Türkiye |
| Eğitim | Ankara Üniversitesi |
| Dönem | Cumhuriyet dönemi |
| Edebî akım | İkinci Yeni |
| Önemli eser | Devlet ve Tabiat (1973) |
Ece Ayhan Çağlar (10 Eylül 1931, Datça[1] - 12 Temmuz 2002, İzmir), Türk şair, etikçi. İkinci Yeni şiir akımının[2] öncülerindendir.
İlk yıllar ve gençliği
[değiştir | kaynağı değiştir]10 Eylül 1931 tarihinde Muğla'da doğdu. Tam adı Ece Ayhan Çağlar'dır. Babasının mal müdürlüğü göreviyle bulunduğu Datça'da, ailenin ikinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Behzat Çağlar, Geliboluludur. Annesi Ayşe Hanım'ın baba tarafı Gelibolu'nun Kavak köyünden göçerek Eceabat'ın Yalova köyüne yerleşmiştir. Behzat Bey'in babası ağır ceza mahkemesi başkâtipliği, dedesi de Gelibolu müftülüğü görevlerinde bulunmuşlardır. Ayşe Hanım'ın babası Hafız İbrahim Deniz, yarı çiftçilik, yarı tüccarlıkla uğraşmış, Eceabat'a bağlı Sivli Köyü halkının imam istemesi üzerine, atandığı bu köyde imamlık yapmıştır.
1932'de Küre'ye mal müdürü olarak atanan Behzat Bey, 1933'e kadar sürdürdüğü bu görevinden istifa edip Çanakkale'ye yerleşmiş ve bir avukatın yanında arzuhalcilik yaparak ailesini geçindirmeye çalışmıştır. Ece Ayhan, ilkokula 1938'de Eceabat'ta başlar, ikinci sınıfı Çanakkale'nin İstiklâl İlkokulu'nda okur. Ailesinin 1940 Kasım'ında Çanakkale'den ayrılarak İstanbul'a yerleşmesi üzerine, üçüncü sınıfa Karagümrük / Atikkale'de bulunan 19. İlkokul'da (daha sonraki adı Hırka-i Şerif İlkokulu) devam eder ve ilk öğrenimini bu okulda tamamlar.
Ortaokulu, Vefa Lisesi'nin karşısında bulunan Zeyrek Ortaokulu'nda; lise öğrenimini de Taksim Lisesi'nde (daha sonraki adlarıyla Beyoğlu Lisesi, İstanbul Atatürk Erkek Lisesi) tamamlar. Yüksek öğrenimine 1953'te Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde başlar ve 1959'da mezun olur. Aynı yıl, İstanbul maiyet memurluğunda başladığı stajını ve kaymakamlık kursunu tamamlar. 1962'de Deniz Hafize Hanım ile evlenir ve kaymakam olarak atandığı Gürün'de göreve başlar. 1963'te Alaca'da (Çorum) kaymakamlık ve belediye başkanlığı görevlerine atanır; aynı yıl tek çocuğu olan Ege dünyaya gelir. 1964'te Tuzla Piyade Okulu'nda yedek subay öğrenci olarak başladığı askerlik hizmetini tamamlar ve 1965'te Çardak (Denizli) kaymakamlığına atanır.[3]
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Disiplinli bir yaşam tarzı ve memurluk hayatı, edebiyat çevrelerinde bugün de “hırçın şair”, “huysuz şair” olarak anılan Ece Ayhan'ın yaradılış özelliğiyle bağdaşmayacak olgulardır. Ece Ayhan, 1966'da devlet memurluğu görevinden ayrılarak “soluk alıp verdiğini gerçekten duyduğum tek kent” dediği İstanbul'a yerleşir.
Kısa aralıklarla birçok işe giren sanatçının İstanbul'da yaptığı başlıca işler arasında; Meydan Larousse ansiklopedisinde yazarlık, Sinematek'te ve Yeni Sinema Dergisi’nde müdürlük, Genç Sinema Grubu’nda yöneticilik, Ağaoğlu Yayınevi'nde çok kısa bir süre redaktörlük sayılabilir.[4] Kansere yakalanan eşi Deniz Hafize Hanım'ı 1968'de kaybeder. Ekonomik durumunun çok kötü olması ve yaşının küçüklüğü gibi nedenlerle oğlunun bakımını eşinin ebeveynine bırakır. Nilgün Marmara, Tezer Özlü, Haydar Ergülen, Cemal Süreya, Cahit Külebi ve Ülkü Tamer gibi isimlerle yakın ilişkiler kurdu. Hatta 1999 yılında yazdığı anılarında “Muzip kadın Nilgün Marmara. Tezer ile birlikte bana muziplikler yapmaya bayılırdı. İkisi de aynı anda göğüslerini gösterirlerdi. Güzeldi...”.[5]
Emekli Vali İsa Küçük tarafından yazılan "Sarışın ve Kara" isimli roman, Ece Ayhan Çağlar'ın kaymakamlık döneminde yaşadıklarının bir bölümüne büyüteç tutmaktadır. Pazar Postası'nda İdris Damsarsar gibi mahlaslar kullanmıştır.
Hastalık dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ece Ayhan, 1974'ten ölümüne kadar, beynindeki tümörün yol açtığı birtakım hastalıkların sıkıntılarıyla yaşamıştır. Sağ kulağının ileri derecede işitme engeline ve sağ gözünde de hasara sebebiyet veren tümör, dünyaca ünlü beyin cerrahı Prof. Dr. Gazi Yaşargil'in ameliyatlarıyla ölümcül olmaktan çıkarılmıştır. Ancak, tümörün diğer organlarda meydana getirdiği hasarlar, sanatçıya yaşamı boyunca sıkıntı vermiştir.
Büyük bir ekonomik sıkıntı içinde yaşayan sanatçı, Çanakkale Belediye Başkanlığının yardımlarını görür. Belediyenin geçici işçi kadrosuna alınarak sosyal güvenliğe kavuşması sağlanır ve böylece SSK hastanesinden ücretsiz olarak yararlanır. Sağlığının günden güne bozulması ve bacaklarının felç olması üzerine, yakın dostu şair Metin Üstündağ'ın yardımıyla Ağustos 1999'da Çapa Tıp Fakültesi'ne yatırılır. Buradaki tedavi giderleri SSK tarafından karşılanır. Sigorta kapsamı dışında kalan kurumlarda gördüğü tedavilerin giderleri ise, arkadaşlarının ve eserlerinin yayın hakkını alan Yapı Kredi Yayıncılık'ın yardımlarıyla karşılanır.
İstanbul'da önce Maltepe Huzurevi'ne, daha sonra da şair arkadaşı (dönemin başbakanı) Bülent Ecevit'in isteğiyle bakım şartları ve fizikî kapasitesi daha iyi olan Özel Acıbadem Huzurevi'ne yerleştirilir. Bu süre içinde, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Haseki Hastanesi, Haydarpaşa Hastanesi, Şişli Osmanoğlu Kliniği (2 defa), Central Hospital ve en son da Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde yatılı tedavi görür.
Bütün bu tedavilerin sonucunda felçten kurtulup ayağa kalkabilen sanatçı, Nisan 2001'de tekrar Çanakkale'ye yerleşir ve geçimini telif hakkını Yapı Kredi Yayınları'na verdiği eserlerinin geliriyle sağlar. Düzenli ve yerleşik bir yaşam tarzını bir türlü sevemeyen Ece Ayhan, âdeta tüm sevenlerini ve dostlarını terk ederek tedavi görmekte olduğu Çanakkale'den Temmuz 2002'de ayrılarak İzmir Büyükşehir Belediyesi Gürçeşme Huzurevi'ne yerleşti ve 12 Temmuz 2002'de rahatsızlandığı için kaldırıldığı Eşrefpaşa Hastanesi'nde öldü.[6] 16 Temmuz 2002'de, Çanakkale'nin Eceabat ilçesi Yalova köyünde toprağa verildi.
Şiir kitapları
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1959: Kınar Hanım'ın Denizleri
- 1965: Bakışsız Bir Kedi Kara
- 1968: Ortodoksluklar
- 1973: Devlet ve Tabiat
- 1977: Yort Savul (Toplu Şiirler)
- 1981: Zambaklı Padişah
- 1982: Çok Eski Adıyladır
- 1991: Çanakkaleli Melâhat'a İki El Mektup ya da Özel Bir Fuhuş Tarihi
- 1993: Sivil Şiirler
- 1993: Son Şiirler
- 1994: Bütün Yort Savul'lar!
- 1999: Bütün Yort Savul'lar! (Genişletilmiş 2. Baskı)
Öyküleri (seçme)
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1947-1957: Seçilmiş Hikâyeler
- 1952-1957: Yenilik
- 1957-1973: Dost
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ahmet Soysal: "A'dan Z'ye Ece Ayhan" (Kitaplık Dergisi Eki: 2003)
- Ahmet Soysal: "Eşsiz Olana Yakınlık" (Kanat Yayınları, 2006)
- Erdoğan Kul: Ece Ayhan'ın Şiirleri Üzerine Bir Araştırma (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007)
- Hulusi Geçgel: "İkinci Yeni Şiirinin Çevresinde Ece Ayhan" (Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002)
- Kenan Yücel: "Anacığım, Merhaba!" Ece Ayhan'dan Ülkü Başsoy'a Mektuplar, Kartlar 3 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (Ve Yayınevi, İstanbul, 2014)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Milliyet, 29.10.2010". 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2016.
- ^ ""İkinci Yeni"nin etkili şairi Ece Ayhan". Anadolu Ajansı. 12 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2023.
- ^ "Ece Ayhan'a vefa örneği". 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2013.
- ^ "TRT TÜRK "Notlar" Ece Ayhan". 30 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2013.
- ^ YALÇIN, Soner (30 Ocak 2011). "Şair Nilgün Marmara'yı Ergenekon mu öldürdü". www.hurriyet.com.tr. 25 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2025.
- ^ Şair Ece Ayhan öldü. Hürriyet, 13 Temmuz 2002. http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=84385 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ece Ayhan - Portreler Galerisi 13 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., TRT Belgesel
- Ece Ayhan'ın Poetika Sözlüğü, Aralık dergisi 22 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
