Eşref Bitlis

Eşref Bitlis; TOP.1952-54
Doğum	1 Nisan 1933; Malatya, Türkiye
Ölüm	17 Şubat 1993 (59 yaşında); Yenimahalle, Ankara, Türkiye
Bağlılığı	Türkiye
Hizmet yılları	1952-1993
Rütbesi	Orgeneral
Komutası	Kıbrıs Türk Alayı; 2. Komando Tugayı; 28. Tümen; Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri; Jandarma Genel Komutanlığı;
Çatışma/savaşları	Kıbrıs Harekâtı
Ailesi
Eşi	Şükran Bitlis
Çocukları	Mehmet Şeref Tarık Bitlis

Eşref Turgut Bitlis (1 Nisan 1933 – 17 Şubat 1993) Türk asker. Eski Jandarma Genel Komutanı. 17 Şubat 1993 tarihinde bindiği uçağın düşmesi sonucu öldü.

Askeri kariyeri

1952 yılında Kara Harp Okulu'nu bitirdi, 1954 yılında Polatlı Topçu Okulu'nu bitirerek Teğmen rütbesi ile mezun oldu. 1966 yılında Kara Harp Akademisi'ni tamamladı. Almanya'da dil eğitimini tamamladıktan sonra 1969 yılında Türk Silahlı Kuvvetler Akademisi'nden mezun oldu. 1973 yılında Alman Harp Akademisi'ni tamamladı ve bir yıl Kara Harp Akademisi'nde başöğretmen olarak görev yaptı. 1974 yılında Kıbrıs Harekâtı sırasında Albay rütbesiyle Kıbrıs Türk Alayı Komutanlığına atandı. Bu alayın komutanlığını yaparken Kıbrıs Yunan Alayı imha edildi. 1978 yılında Tuğgeneral rütbesine terfi etti ve Bolu Komando Tugayı Komutanlığına atandı. 1982 yılında Tümgeneral rütbesine terfi etti ve Kıbrıs 28. Tümen Komutanı oldu. 1986 yılında Korgeneral rütbesine terfi etti. 1988 yılında Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanı oldu. 1990 yılında Orgeneral rütbesine terfi etti ve Jandarma Genel Komutanlığı'na atandı.

Ölümü

Kuzey Irak'ta konuşlanmış durumda bulunan Çekiç Güç Kuvvetlerinin Türkiye'den ayrılması gerektiğini ve ABD'nin Kuzey Irak'ta oluşturmaya çalıştığı Kürt Devleti'nin Türkiye'nin zararına olduğunu söylüyordu. Bu nedenle Amerika Birleşik Devletleri büyükelçiliği tarafından birkaç defa hükûmete şikayet edildiği iddia edildi. 17 Aralık 1992 tarihinde Çekiç Güç'e bağlı Amerikan savaş uçakları, kendilerine bildirildiği halde Irak'ın Selahaddin kentine gitmekte olan Bitlis'in helikopterine taciz uçuşu yaptı ve helikopteri inişe zorladı. Komutanlığı döneminde JİTEM'in kurularak yargısız infazların yapılmasına ve itirafçılarla birlikte silah ve uyuşturucu kaçakçılığı yapılmasına karşı çıktığı da basına yansıdı.^[2] Yine uçağının düşmesi sonucu ölen Eşref Bitlis, ölümünden 7 ay önce kendisini gelecekte genelkurmay başkanı olarak görmek isteyen dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal'a yazdığı son mektupta Kürt sorununa ilişkin şöyle yazmıştır:

Sayın Cumhurbaşkanım, Zatıaliniz bu olaya müdahil olmalı, aksi takdirde bölgede sonu alınamayacak ciddi risk ve tehditlerle karşı karşıya kalabiliriz.
— Eşref Bitlis'in Turgut Özal'a yazdığı 1993 tarihli mektubundan^[3]

Ölümü hakkında

7 Şubat 1993 tarihinde İncirlik Üssü'nden kalkan ABD uçaklarının, PKK'ya yardım dağıttığı" açıklamasını yaptıktan sonra 17 Şubat 1993 tarihinde içinde bulunduğu Beechcraft B200 King Air tipi uçağın^[4] henüz aydınlanamayan nedenlerle düşmesi sonucu öldü.^[5] Kazanın ardından olay yerinde inceleme yapan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Doğan Güreş uçağın düşüş sebebinin buzlanma ve pilotaj hatasını olduğunu söylemiş, ertesi gün Genelkurmay Başkanlığı tarafından yapılan açıklamada hiçbir bilirkişi ve teknik raporun olmadığı açıklandı. Kara Havacılık Okulu Komutanı Tuğgeneral Armağan Kuloğlu tarafından kazadan yarım saat sonra hazırlanan bilirkişi raporunda genelkurmay açıklamasını tekrarlamıştır.

Orgeneral Bitlis'in kamuoyunda tartışmalara neden olan ölümünün hemen ardından kendisine yakınlığıyla bilinen Cumhurbaşkanı Turgut Özal geçirdiği kalp kriziyle, ardından Bitlis'in ekibi içinde yer alan Rıdvan Özden ve Bahtiyar Aydın gibi bazı yüksek rütbeli askerler de görevi başında öldü. Aynı yıl Türkiye'de derin yankı uyandıran Uğur Mumcu ve Adnan Kahveci suikastları yapılmış, Bingöl karayolunda 24 Mayıs 1993 PKK pususunda yolları kesilen 33 silahsız er öldürülmüş, hemen ardından Alevi-Sünni çatışmasına sahne olan Sivas Katliamı yaşanmış, yine aynı yıl PKK saldırısında 33 sivilin katledildiği Başbağlar Katliamı yaşanmış, Tuğgeneral Bahtiyar Aydın'ın Lice'de uzun menzilli tüfekle vurulması olayları ardı ardına gerçekleşti.^[6]

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
^ Ergün Aksoy (15 Ekim 2010). "Özal'ın adayı Bitlis Paşaydı". Sabah. 21 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2012.
^ "Eşref Bitlis'ten Özal'a son mektup". NTV.com.tr. 4 Ekim 2010. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.
^ "Azrail'in pençesinde 9 saat". Hürriyet. 23 Mart 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Ertuğrul Özkök (19 Ağustos 2009). "Bir dönemin perde arkası trafiği". Hürriyet. 21 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2009.
^ Oral Çalışlar (26 Ocak 2015). "Eşref Bitlis'i şehit ettiler": Kimler?". Radikal. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.

Askerî görevi
Önce gelen: Burhanettin Bigalı	Jandarma Genel Komutanı 20 Ağustos 1990 - 17 Şubat 1993	Sonra gelen: Aydın İlter
Önce gelen: Ecmel Kutay	Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanı 1988-1990	Sonra gelen: Fikret Özden Boztepe

[1] "Arşivlenmiş kopya". 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.

[2] Ergün Aksoy (15 Ekim 2010). "Özal'ın adayı Bitlis Paşaydı". Sabah. 21 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2012.

[3] "Eşref Bitlis'ten Özal'a son mektup". NTV.com.tr. 4 Ekim 2010. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.

[4] "Azrail'in pençesinde 9 saat". Hürriyet. 23 Mart 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[5] Ertuğrul Özkök (19 Ağustos 2009). "Bir dönemin perde arkası trafiği". Hürriyet. 21 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2009.

[6] Oral Çalışlar (26 Ocak 2015). "Eşref Bitlis'i şehit ettiler": Kimler?". Radikal. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

g t d Jandarma genel komutanları
1917-1923	Rasim Paşa Refet Bey Bahaddin Bey Ali Galip Bey
1923-günümüz	Baha Hurşid Bey Ahmed Zeki Paşa Kâzım Orbay Naci Tınaz Cemil Cahit Toydemir Ali Rıza Artunkal Rüştü Akın Rıfat Mataracı Nazmi Gönenli Şükrü Kanatlı Nuri Berköz Kemal Yaşınkılıç Tahsin Çelebican Nezihi Fırat Hayati Ataker Muhittin Önür Abdurrahman Doruk Fahri Ogan Fikret Esen Haydar Sükan Kemal Atalay Semih Sancar Kemalettin Eken Orhan Yiğit Nurettin Ersin Şahap Yardımoğlu Sedat Celasun Mehmet Buyruk Fikret Oktay Adnan Doğu Burhanettin Bigalı Eşref Bitlis Aydın İlter Teoman Koman Fikret Özden Boztepe Rasim Betir Aytaç Yalman Şener Eruygur Fevzi Türkeri Işık Koşaner Atila Işık Necdet Özel Bekir Kalyoncu Servet Yörük Abdullah Atay Galip Mendi Yaşar Güler Arif Çetin Ali Çardakcı