Divâne Hüsrev Paşa
Divâne Hüsrev Paşa (ö. 1545, İstanbul), 16. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu devlet adamı.
I. Süleyman devri vezirlerindendir. Divan'da sadrazam ile yaptığı kavga sonucu görevden alınmış; durumu protesto için açlık grevi yaparak hayatını kaybetmişti.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bosna asıllı olup, Sokullu ailesiyle akraba olduğu tahmin edilmektedir. III. Murad devrinde sadrazamlığa yükselen Lala Mustafa Paşa'nın ağabeyidir.
Enderun'da yetişen Hüsrev Paşa daha sonra kapıkulu süvari bölüklerine katıldı. Âlî Mustafa Efendi onun işlediği bir suç yüzünden bu görevinden alındığını ve Rumeli'de haydutluk yaptığını belirtmiştir. Bir süre sonra affedilerek yeniden saraya girdi. Sarayda sırasıyla çaşnigirlik, kapıcılar kethüdalığı ve mirahorluk görevlerini yaptı. 1514'te Karaman beylerbeyliği görevine getirildi. 1521 yılı başlarında Anadolu beylerbeyliğine, aynı yılın sonlarında da Diyarbekir beylerbeyliğine getirildi. Uzun süre bu görevde kalan Hüsrev paşa hakkındaki iddialar ve suçlamalar nedeniyle 1531 yılında bu görevinden alındı. 1532 yılı başlarında ikinci defa Anadolu beylerbeyiliğine getirildi. Alman seferine katıldıktan sonra 1532 sonlarında Halep beylerbeyiliği, 1534'te de Şam beylerbeyiliğine tayin edildi. Şubat 1535'te Mısır Beylerbeyi görevine atandı. 1536 yılı sonunda hakkındaki iddialar neticesinde padişah tarafından görevinden alındı. 1537 yılı başlarında üçüncü defa Anadolu beylerbeyi olduktan sonra Haziran 1538'te Rumeli beylerbeyiliğine görevine getirildi. Boğdan Seferi'ne katılan Hüsrev Paşa 1539'da Castelnovo'nun alınmasında ve Budin'in savunmasında yararlılıklar gösterdi. Bu başarıları üzerine 1541 yılında dördüncü vezir olarak Kubbealtı'na alındı. 1543 yılında Estergon ve İstolni Belgrad' ın alınmasında önemli rol oynadı.[1]
Devletin çeşitli kademelerinde hizmette bulunduktan sonra ikinci vezirliği yükseldi. Sadrazam Hadım Süleyman Paşa'dan sonra sadrazamlığa getirilmesi bekleniyordu. Ancak 1545'te, padişah I. Süleyman'ın bizzat katıldığı bir Divan toplantısında sadrazam ile kavgaya tutuşması ve hançer çekecek kadar ileri gitmesi sonucu bütün hayatı değişti. Kavgaya tanık olan Sultan, her ikisini de görevden aldı; sadrazamlığa üçüncü vezir Damat Rüstem Paşa getirildi. Kaynakların çoğunda Sadrazam ile Hüsrev Paşa arasındaki kavganın Rüstem Paşa'nın fitnesiyle gerçekleştiği; Hürrem Sultan ve Mihrimah Sultan'ın olayın perde arkasında bulunduğu ifade edilir.[2] Hatta bu olay ile Osmanlı sarayına kadın nüfuzu ve rüşvetin girdiği iddia edilir.[2]
Görevden alınmasından sonra konağına kapanan ve üzüntüsünden hasta olan paşa, kendisine yapılan davranışı protesto için hiçbir şey yememeye başladı ve doktorların tedavisini reddetti. Paşa, açlık grevine başlamasından 17 gün sonra öldü.[3]
İstanbul'un Fatih semtinde, Bali Paşa Camii aşağısında Mimar Sinan tarafından yapılan türbesinde defnedilmiştir.[4]
Popüler kültürdeki yeri
[değiştir | kaynağı değiştir]2003 yapımı Hürrem Sultan dizisinde Kemal Topal tarafından canlandırılmıştır. 2011 yılı yapımlı televizyon dizisi Muhteşem Yüzyıl'da Deli Hüsrev Paşa'yı, oyuncu Luran Ahmeti canlandırmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ""Hüsrev Paşa, Deli" İslam Ansiklopedisi, cilt: 19; sayfa: 41, İstanbul-1993". 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015.
- ^ a b "Ayşe Özakbaş, Hürrem Sultan, Tarih Dergisi, Sayı 36, 2000". 13 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2012.
- ^ "Türkiye'de Açlık Grevinden Ölen İlk Kişi Kanuni'nin Veziri Hüsrev Paşa'dır, Hürriyet Gazetesi, 14 Ekim 2006". 11 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2012.
- ^ "Kenthaber.com sitesi, Hüsrevpaşa Türbesi, Erişim tairhi:02.01.2012". 10 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2012.